صداوسیما در آستانه تحولات مهم ساختاری

روز گذشته در همین صفحه، گزارشی با عنوان «زمزمه‌های تأیید نشده از تحولات در شبکه خبر» خواندید که درباره یک فایل صوتی 4 دقیقه‌ای منتسب به عبدالرضا بوالی مدیر این شبکه بود. در این فایل صوتی از تغییرات ساختاری احتمالی در این شبکه و ادغام آن سخن گفته شده بود. در تحولاتی که در ساعات پایانی همان شب رخ داد، بوالی از مدیریت شبکه خبر و سیدمهرداد سیدمهدی از ریاست خبرگزاری صداوسیما کنار رفتند. در گزارش پیش رو به تحولاتی پرداخته شده که در معاونت سیاسی و دیگر معاونت‌های آن در حال وقوع است؛ اتفاقاتی که  به یک انقلاب در سازمان صداوسیما می‌ماند. برکناری‌های شبانه یک شنبه ‌شب 9 آبان ماه علیرضا خدابخشی معاون سیاسی سازمان رسانه ملی در احکامی جداگانه، حسن عابدینی قائم ‌مقام رئیس خبرگزاری صداوسیما را به عنوان سرپرست این خبرگزاری و شهرام وثوقی راد مدیرکل اخبار سیما را با حفظ سمت، به عنوان مدیر شبکه خبر منصوب کرد. آن چه بر اساس شواهد به نظر می‌رسد، این که نارضایتی رئیس و معاون جدید صداوسیما، علت این دو انتصاب بوده و سیدمهدی و بوالی در واقع برکنار شده‌اند. دوز این برخورد، تا آن جا بالاست که سیدمهرداد سیدمهدی در یادداشتی که در صفحه شخصی‌اش نوشته، بیان کرده که در بیمارستان بوده و آن جا متوجه شده که برکنار شده است! درباره بوالی نیز به نظر می‌رسد فایل صوتی منتسب به او که بر اساس پیگیری‌های خراسان، متعلق به اوست، در این برکناری سریع نقش داشته است. در کنار این اتفاقات، شنیده شده مصطفی قمری وفا نیز از اداره کل اخبار داخلی خبرگزاری صداوسیما برکنار شده و محمدرضا طلاجوران به عنوان سرپرست این اداره کل منصوب شده است. به نظر می‌رسد جبلی و خدابخشی برای اجرای ایده‌های خود در بخش‌های خبری رسانه ملی (که نمود آن را در چند واقعه در روزهای اخیر دیده‌ایم) نیاز به حضور چهره‌های تازه دارند. ادغام 3 مرکز خبری رسانه ملی خراسان به اطلاعاتی دست پیدا کرده است که نشان می‌دهد رویکرد چابک‌سازی سازمان صداوسیما که چند بار در سخنان جبلی رئیس جدید این سازمان هم مطرح شده ، با چند ادغام آغاز خواهد شد. بر این اساس، مقرر شده تا سه مرکز خبری عمده رسانه ملی شامل باشگاه خبرنگاران جوان، شبکه خبر و خبرگزاری صداوسیما در یکدیگر ادغام شوند. هدف جبلی و خدابخشی از این اقدام، جلوگیری از موازی‌ کاری است؛ هدفی که در هر دو حکم انتصاب یک شنبه‌ شب نیز به صراحت آمده است. خدابخشی از سرپرست‌های جدید شبکه خبر و خبرگزاری صداوسیما خواسته بود مفاد حکم معاون سیاسی را به خصوص در زمینه «حذف موازی‌ کاری‌های غیرضرور» اجرا کنند. کدام موازی‌ کاری؟ می‌دانید هم‌اکنون این سه مرکز خبری، به صورت جداگانه فعالیت می‌کنند و خبرنگاران، گزارشگران و تحریریه‌ای جداگانه دارند. همان ‌طور که در تصویر این گزارش از مصاحبه شاه‌آبادی معاون سیما در مراسم افتتاح مدرسه تلویزیونی ایران می‌بینید، بسیار پیش می‌آید که در یک واقعه خبری، سه خبرنگار از این سه مرکز خبری به صورت جداگانه به محل اعزام می‌شوند و خبر را به صورت جداگانه پوشش می‌دهند. در حالی که بدیهی است می‌تواند این کار را یک نفر انجام دهد تا در هزینه مادی و نیروی انسانی رسانه ملی صرفه‌جویی شود و نیروی انسانی صرف فعالیت خبری دیگری شود. این تنها یک نمونه از موازی ‌کاری‌هایی است که جبلی و خدابخشی مد نظر دارند تا از آن پیشگیری کنند؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد منطقی و عقلانی است. مهم ترین ادغام در کنار این ادغامی که گفته شد، یک تغییر ساختاری مهم دیگر نیز در سازمان صداوسیما اتفاق خواهد افتاد. بر اساس آن چه خبرگزاری صبا گزارش داده، قرار است دو معاونت سیما و صدا که به ترتیب وظیفه تأمین محتوای تلویزیون و رادیو را برعهده دارند، در یکدیگر ادغام شوند و معاونت تازه‌ای برای تامین محتوای شبکه‌های سراسری سیما و رادیو تشکیل شود. این معاونت جدید دو مرکز با عنوان مرکز صدا و مرکز سیما خواهد داشت که در ساختار جدید مدیر مرکز صدا و مدیر سیما آن‌ها را اداره خواهند کرد. آن چه که برنامه‌ریزی شده، مشابه شرایطی است که معاونت امور استان‌های سازمان صداوسیما دارد و همه شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی استانی زیرنظر معاون استان‌ها اداره می‌شوند. تجربه گذشته چابک‌سازی آ ن چه امروز در رسانه ملی در حال وقوع است، علاوه بر تغییرات در رویکردهای محتوایی در حوزه چابک‌سازی به طور اجتناب ناپذیری با مقوله حذف برخی پست‌ها همراه خواهد بود؛ موضوعی که قاعدتاً ممکن است مقاومت‌هایی را برانگیزد. جدای از مسائل و موضوعات حاشیه‌ای دوره مدیریت محمد سرافراز، یکی از موضوعاتی که به زعم برخی ناظران باعث ناکامی وی در پیشبرد موضوع چابک‌سازی سازمان عریض و طویل صداوسیما شد، همین نوع مقاومت‌ها بود. دریافت دقیق از طرح جبلی برای تغییرات اساسی در ساختار صداوسیما، نیازمند شفافیت و گذشت زمان بیشتری است تا بتوانیم قضاوت دقیق‌تری از آن داشته باشیم، اما آن چه مسلم است شکست تجربه تغییرات چابک‌سازی در دوره سرافراز، می‌تواند چراغ راه تحولات مد نظر جبلی باشد؛ تحولاتی که همگان به ضرورت انجام آن برای رسانه ملی اذعان دارند.