منطق «مذاکره سخت» در وین

سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: وزیر خارجه در یک موضع‌گیری توئیتری از رفتار متناقض کاخ سفید در برابر ایران انتقاد کرده و گفته که هدف «مذاکره»، نه حرف زدن محض، بلکه توافق ملموس و احترام به منافع متقابل است. دولت بایدن چند هفته متوالی است که می‌گوید برای برگشتن به وین آماده است، اما هنوز موضوعات کلیدی و مهم که ادعا می‌شود بیشتر از ۱۰ درصد اختلافات نیست، باقی مانده است. البته از همین حالا صدا‌های مخالف درباره ضمانت هرگونه توافق احتمالی در داخل امریکا هم بلند است: «دوباره پاره خواهد شد.» به گزارش «جوان»، ادامه همه‌گیری کرونا در سراسر جهان، استثنابردار نیست. در تهران، «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر خارجه نیز بعد از ابتلا به کرونا قرنطینه شد، ولی این باعث نشد او مذاکرات هسته‌ای را متوقف کند. «امیرعبداللهیان» روز سه شنبه ۱۱ آبان‌ماه همزمان با حضور در قرنطینه با انتشار توئیتی نوشت: «کاخ سفید درخواست مذاکره با ایران را مطرح می‌کند و ادعای آمادگی بازگشت به برجام را دارد، ولی همزمان تحریم‌های جدید علیه افراد و شرکت‌های ایرانی اعمال می‌کند.» وی افزود: «ما به دقت رفتار آقای بایدن را می‌سنجیم. هدف «مذاکره»، حرف زدن محض نیست، بلکه توافق ملموس و احترام به منافع متقابل است.»‌امیرعبداللهیان تأکید کرد: «۱+۴ برای مذاکره مبتنی بر رعایت منافع و حقوق متقابل آماده باشد.»‌او هرچند صحبتی از سختی مذاکرات نکرده، ولی پیغام «آماده باشد» او، چشم‌اندازی سخت از مذاکرات را برای طرف‌های غربی ترسیم می‌کند، هرچند طرف‌های دیگر، بار‌ها گفته‌اند، اختلافات فقط ۱۰ درصد است. وزیر خارجه پیش از این نیز بار‌ها بر لزوم مذاکرات نتیجه‌بخش با نتایج ملموس تأکید کرده بود. اواخر مهرماه نیز که وزیر خارجه در نشست غیرعلنی مجلس برای پاسخگویی به پرسش‌های نمایندگان درباره ادامه مذاکرات احیای برجام حضور یافته بود، بر سیاست تهران مبنی بر «اقدام در برابر اقدام و عمل در برابر عمل» در مقابل امریکا تأکید کرده بود.
بن‌بست در واشنگتن
هرچند تیم جدید مذاکره کننده، سختگیری در مذاکره را به «شیون بعد از توافق» ترجیح می‌دهد، ولی مسیر بازگشت به مذاکره بیش از آنکه از سوی ایران دشوار باشد، در غرب به بن‌بست رسیده است. برخی از منابع افشا کرده‌اند اصرار امریکا بر ندادن تضمین درباره عدم خروج از برجام اصلی‌ترین عامل متوقف ماندن مذاکرات وین بوده است. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال چند روز پیش در گزارشی نوشت که درخواست ایران برای اخذ ضمانت از امریکا در خصوص دوباره خارج نشدن امریکا از برجام به بن‌بست در مذاکرات منجر شده است. دولت بایدن علاوه بر آنکه از ارائه ضمانت‌های لازم درباره عدم خروج از توافق خودداری می‌کند، مصر به حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرد. همزمان، مقام‌های دولت امریکا گفته‌اند که قصد دارند از ورود به برجام به عنوان «سکویی» جهت پرداختن به سایر اختلافات از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای استفاده کنند. «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز دوشنبه، ۱۰ آبان ماه گفت: «رویکرد واشنگتن تلاش برای استفاده از برجام برای رویارویی با طیف وسیعی از نگرانی‌ها درباره ایران مانند برنامه‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای است.»‌این موضوع، اما برای طرف ایرانی پذیرفته نیست و این وضعیت یکی از دلایل بن‌بست در مذاکرات است.
باقی ماندن هسته سخت مذاکرات


پس از آخرین دور مذاکرات وین در اوایل تیرماه امسال «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی وین، در گفتگو با روزنامه کومرسانت گفت که بیش از ۹۰ درصد مسیر در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین طی شده و فقط چند موضوع حساس باقی مانده است، موضوعی که اخیراً نیز مقام‌های روس آن را تکرار کردند. کمتر از دو ماه پیش نیز، «ابوالفضل عمویی» عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود: «مذاکرات وین به نتیجه مطلوب نرسیده و شش دور مذاکره وین خواسته‌های اساسی ایران از جمله لغو تحریم‌های تسلیحاتی و کلیه تحریم‌ها را برآورده نکرده است. طرف غربی باید تصمیم بگیرد که می‌خواهد این هسته سخت را حفظ کند یا برای آن برنامه دیگری دارد.»‌در حالی که برای تهران تعیین‌کننده ادامه مذاکرات است، اقدام عملی طرف‌های غربی در مذاکرات است، اما به نظر می‌رسد در واشنگتن نه تنها اراده‌ای برای بازگشت به مذاکرات دیده نمی‌شود، بلکه فراتر از آن گام‌های مخالف مذاکرات دنبال می‌شود. جمعه گذشته وزارت خزانه‌داری امریکا نام چهار شخص حقیقی و دو شرکت مرتبط با برنامه پهپادی و هوافضای سپاه پاسداران را در فهرست تحریم‌های خود گذاشت و این همان رفتار متناقضی است که با مخالفت شدید در تهران روبه‌روست.
وعده «پاره‌کردن» بعد از بازگشت مجدد
علاوه بر آنکه رفتار کاخ سفید در مسیر بازگشت به مذاکرات نیست، در داخل واشنگتن نیز صدا‌های مخالف با توافق بلند است. حتی برخی سیاستمداران امریکایی به صورت آشکار از بی‌اعتباری هرگونه توافق بایدن برای بازگشت به برجام سخن می‌گویند. طی دو روز گذشته گروهی از نماینده‌های کنگره امریکا از جوبایدن به دلیل آنکه قول داده از برجام خارج نخواهد شد انتقاد کردند. رئیس‌جمهور امریکا در دیدار با سران انگلیس، فرانسه و آلمان در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در ایتالیا گفته بود اگر واشنگتن به برجام برگردد، دیگر از این توافق خارج نخواهد شد. پس از این اظهارات گروهی از منتقدان امریکایی برجام با بیان اینکه برجام معاهده نیست و به تصویب سنا نرسیده، اعلام کردند: «بایدن در جایگاهی نیست که بتواند وعده‌ای درباره نحوه رفتار دولت بعدی امریکا درباره توافق بدهد.» «تد کروز»، نماینده جمهوریخواه ایالت تگزاس در پیامی توئیتری نوشت: «جو بایدن از هیچ اختیار قانونی برای دادن چنین تعهدی برخوردار نیست. هر توافقی با ایران چنانچه به تأیید سنا نرسد و به معاهده تبدیل نشود- چیزی که بایدن می‌داند اتفاق نخواهد افتاد- بار دیگر توسط هر رئیس‌جمهور جمهوریخواه دیگر در آینده پاره خواهد شد.»
«مارک دابوویتز»، مدیر عامل لابی صهیونیستی «بنیاد دفاع از دموکراسی» که یکی از مشاوران دولت سابق امریکا در امور ایران بود هم در واکنش به وعده بایدن نوشت: «وعده بایدن، کاملاً بی‌ارزش است.»‌علاوه بر این، گروهی از نمایندگان کنگره طرح‌هایی ارائه کرده‌اند که خواستار کسب مجوز کاخ سفید از کنگره برای بازگشت به برجام است. «کریس استورات»، قانونگذار ایالت «یوتا» هم تیرماه امسال طرحی معرفی کرد که خواستار جلوگیری از رفع هر گونه تحریم علیه ایران بدون مجوز کنگره است. رسانه نومحافظه‌کار واشنگتن‌فری‌بیکن، یکی از اهداف معرفی این طرح را ارسال پیامی به ایران مبنی بر این دانسته بود که هرگونه توافق با دولت بایدن چنانچه به تصویب کنگره نرسد، شانسی برای بقا در دولت بعدی امریکا ندارد. این موضع‌گیری مقامات امریکایی به هیچ عنوان در تهران پذیرفته نیست و «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز سه شنبه در توئیتر نوشت: «این مسئولیت رئیس‌جمهور امریکاست که جامعه بین‌الملل- از جمله تمامی اعضای برجام - را قانع کند که امضایش معنایی دارد. این امر مستلزم تضمین‌های عینی است و هیچ‌کس چیزی کمتر از این را نمی‌پذیرد.»‌در شرایطی که صدا‌های مخالف در واشنگتن برای بازگشت به برجام بلندتر از دیگر صداهاست و علاوه بر آن دولت بایدن با اعمال تحریم‌های جدید مسیر مخالف بازگشت به برجام را در پیش گرفته، طبیعی است که مسیر مذاکرات بسیار سخت و دشوار است.