گره اعتبار بر تار و پود مرمت بازار فرش مشهد

بهاره موفقی/ بازار فرش مشهد که یادگار دوران تیموریان است، تار و پودش در حافظه تاریخی شهر بافته شده و در فهرست آثار ملی جای دارد. اما حالا سال هاست که وضعیت مرمت زخم های دیرین آن نامعلوم است. بحث مرمت این بازار به 12 سال پیش باز می گردد اما به دلیل تاخیر در تایید و ابلاغ وارد فاز اجرایی نشده بود. بالاخره با تصویب این طرح  در سال 1397، طبق قرارداد مقرر شده بود که تا آخر آذر امسال مرمت این طرح به پایان برسد. وعده ای که البته اتمام آن به تابستان سال آینده موکول شده است. درحالی که شهردار منطقه ثامن مشهد اظهار می کند که این طرح پیشرفت خوبی داشته، اما مسئولان سازمان میراث فرهنگی ادعا می کنند که تنها 10 درصد از این طرح پیشرفت داشته است. البته ماجرا به همین جا ختم نمی شود چرا که با رسیدن به زمان موعود تنها راسته بازار مرمت خواهد شد و مرمت مغازه های این بازار همچنان وضعیتی نامعلوم خواهد داشت. هرچند مسئولان میراث فرهنگی اذعان می کنند هزینه مرمت مغازه ها به عهده مالکان است اما از آن جا که بازار فرش مشهد جزو بافت هویتی شهر مشهد محسوب می شود، انتظار می رود که مسئولان این سازمان به عنوان متولی با اختصاص تسهیلاتی مالکان را در راستای این مهم ترغیب و حمایت بیشتری کنند تا مرمت این اثر ملی به طور کامل و همه جانبه انجام شود. شایان ذکر است  که تاکنون سازمان میراث فرهنگی از میان 42 مغازه موجود در این بازار تنها به یکی از مالکان بودجه ای برای مرمت اختصاص داده است. طرح مرمت بازار فرش مشهد از اردیبهشت  امسال وارد فاز اجرایی شد سید فرهاد حجازی، شهردار منطقه ثامن مشهد درباره سابقه این طرح می گوید:« این پروژه از حدود سال 1392 در دست اقدام قرار گرفت تا این که در نهایت در دوره شورای پنجم شهر مشهد تصمیم گرفته شد که برای احیای این راسته بازار فرش به عنوان باقی مانده بازارهای اطراف حرم مطهر اقدام شود. پس از تهیه این طرح توسط دانشگاه خیام در نهایت اجرای آن به تصویب رسید. پیمانکار این طرح هم اسفند 1399 انتخاب و اردیبهشت 1400 وارد فاز اجرایی شد. این طرح پیشرفت کندی داشت اما با حضور اعضای شورای ششم کار تسریع شد». اعتبار مرمت بازار فرش مشهد تا 15 میلیارد تومان افزایش خواهد یافت شهردار منطقه ثامن مشهد درباره اعتبارات این طرح می گوید:« ما فقط مرمت راسته بازار فرش را انجام می دهیم چون مرمت مغازه ها به عهده ما نیست. درخصوص احیای این بازار قراردادی را با شرکتی داشته ایم و در حال اجرای آن هستیم.  قرارداد و اعتبار این پروژه حدود هشت میلیارد تومان است و تاکنون 1.5 میلیارد آن هزینه شده است. با توجه به این که این طرح مرمتی است بودجه  آن تا 15 میلیارد تومان نیز افزایش خواهد یافت. تامین اعتبار این طرح از محل اوراق مشارکت شهرداری مشهد است و مشکلی برای تامین اعتبار نداریم». وی درباره پیشرفت فیزیکی این طرح می گوید:« با توجه به این که کار مرمت است هنوز در مرحله گذاشتن ستون های آجری طاق هاست. همچنین از چند روز اخیر شروع به گذاشتن داربست کرده ایم که در فصل بارندگی مشکلاتی برای بازاریان ایجاد نشود». تابستان سال آینده؛ پایان طرح مرمت بازار فرش مشهد شهردار منطقه ثامن مشهد درباره طولانی شدن زمان این طرح از سال های گذشته می گوید:« شاید همکاری و همیاری سازمان میراث فرهنگی و مغازه داران به عنوان صاحبان حقوق، تصمیم شهر و مدیریت شهری برای اجرای این موضوع در کنار هم قرار نگرفته بود، موضوعی که هم اکنون محقق شده است». وی درباره علت عملی نشدن وعده ها مبنی بر اتمام این طرح تا اول زمستان امسال خاطر نشان می کند:« علت این است که کار مرمت و میراثی زمان بر است. از طرفی پیمانکار ما  هم کمی تعلل داشت، اما مرمت محدوده بازار پیشرفت خوبی داشته است و اتمام این پروژه تا آخر تابستان سال آینده به طول خواهد انجامید». مسئله پیش رو؛ مرمت مغازه های بازار وی درباره مشکلات پیش رو می گوید:« مسئله ما در راستای تایید نقشه های تهیه شده برای مغازه ها از سوی سازمان میراث فرهنگی است. به این دلیل که ما مرمت راسته بازار را انجام می دهیم، بنابراین بهتر است روی مغازه ها هم کار مرمت انجام شود. در این خصوص اگر سیستم های بررسی میراث فرهنگی نسبت به ماجرا قوی تر وارد شود تا مغازه دارها هم تاییدشان را بگیرند و برای مرمت مغازه هایشان همزمان اقدامی انجام دهند ، بهتر خواهد بود». طرح مرمت بازار فرش مشهد تنها 10 درصد پیشرفت داشته است وفا ثابتی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی نیز در این باره می گوید:« تاکنون این طرح 10 درصد پیشرفت داشته است. اگر پروژه بخواهد به سرانجام برسد حتما باید مشارکت کسبه وجود داشته باشد یعنی نمی شود هزینه های مرمت کل بازار را شهرداری و میراث بدهد. همه کسبه با ما هنوز همکاری نکرده اند. بحثی که انجام شد این بود که شهرداری از محل اعتبارات خودش طرح مرمت راسته بازار فرش را تهیه کند و میراث فرهنگی به عنوان دستگاه متولی بررسی، کنترل و ابلاغ این طرح را انجام دهد. درخصوص مغازه ها هم گفته ایم باید طرح تهیه شود. در مرداد امسال شهرداری طی تفاهم نامه ای، تهیه طرح مرمت و احیای داخل مغازه ها را پذیرفت. برای تسریع در روند تهیه طرح، سازمان میراث فرهنگی هم موافقت کرد که روند بررسی و کنترل طرح را کوتاه کند به این صورت که نماینده ای بگذارد که طرح در آن جا بررسی، تایید و به شهرداری ابلاغ شود، اما کمی زمان بر است». وی می افزاید:« تامین بودجه لازم برای طراحی داخل مغازه ها از سمت شهرداری کمی زمان بر است بنابراین مغازه دارانی که می خواهند مرمت داخل مغازه هایشان سریع تر انجام شود باید مشاور ذی صلاحی بگیرند. ما هم این جا کمک می کنیم که طرح شان را زودتر تایید، اصلاح و به شهرداری ابلاغ کنیم اما به طور کلی مرمت داخل مغازه ها با خود مالکان است. حتی امکان این که تسهیلاتی به آن ها پرداخت شود از سمت شهرداری برایشان وجود دارد. میراث هم سال گذشته برای یکی از مغازه ها که  برای تهیه طرح اقدام کرد، از محل کمک های فنی اعتبار بلاعوض 50 میلیون تومانی پرداخت کرد. این بودجه به حساب شخصی خود مالک اثر تاریخی واریز شد. البته از میان مغازه های موجود در این بازار فقط دو مالک تقاضا کرده بودند.بنابراین با توجه به تقاضایی که بود برای یکی از مغازه ها سال گذشته اقدام کردیم و برای بقیه مغازه ها هم امسال اقدام می کنیم. لذا مالکان می توانند مدارکشان را بیاورند که ما بودجه ای را به صورت بلاعوض در اختیار آن ها قرار دهیم».