روزنامه آرمان ملی
1400/08/15
كابوس ورود خودرو به بورس كالا
آرمان‌ملی - محمدسیاح: عرضه خودرو در بورس کالا موضوعی است که با اماواگرها و بحث‌های مختلفی همراه شد؛ در این طرح که در مجلس یازدهم مطرح شد هدف این بود تا قیمت خودرو با عرضه در بورس کالا تعیین شود. با این حال بیش از دو سال از این زمان مطرح‌شدن این طرح می‌گذرد و همچنان ابهاماتی درباره آن وجود دارد که نشان می‌دهد همچنان برای تولید، عرضه و فروش خودرو برنامه مدون و خاصی در کشور وجود ندارد! از بین‌‌بردن بازارثانویه، رقابتی‌‌شدن و تعادل عرضه و تقاضا در بازار خودرو از جمله اهداف این طرح به‌شمار می‌رود و طراحان این طرح معتقد بودند که بورس کالا می‌تواند به روند تولید و عرضه خودرو سامان ببخشد. با این حال منتقدان این طرح را ناقض و نقض‌کننده حقوق مصرف‌کننده‌ها و همچنین عاملی برای افزایش مشکلات در بازار خودرو می‌دانند چراکه با وجود بازار انحصاری خودرو مصرف‌کننده واقعی به‌صورت عام برای خرید وارد این بازار نخواهد شد و از آن طرف دست دلالان برای حضور در بازار بورس کالا برای خرید خودرو با قیمت‌های پایین و عرضه در بازار آزاد با قیمت‌های بالاتر باز میشود و حتی امکان شیطنت تولیدکننده‌ها با دستکاری آمار و ارقام تولید یا عرضه و حضور در بازار به‌عنوان خریدار برای افزایش قیمت هم وجود دارد. با همه این ابهامات رئیس بورس کالا از آغاز مذاکره با گروه‌های خودروسازی که تولیدات آنها مشمول قیمت‌گذاری شورای رقابت نمی‌شود خبر داده و این سوال را ایجاد می‌کند که چرا بورس کالا باید مستقیما با این شرکت‌ها وارد مذاکره شود! صنعت خودروسازی ایران به نوعی صنعت مشکل‌سازی ایران هم هست؛ به عبارت دیگر خودروسازی در ایران به‌دلیل دخالت‌های دولت در عرصه تولید خودرو و هچنین ایجاد بازار انحصاری برای تولیدکننده و کنارزدن رقبای داخلی و خارجی برای ادامه بقای دو گروه خودروسازی ایران‌خودرو و سایپا؛ سال‌هاست که این صنعت را نه تنها به جلو هول نداده که به‌عقب هم رانده است. این صنعت با حمایت کامل دولت و راهبرد مدیران دولتی که ارزشی برای حقوق مصرف‌کننده‌ها قائل نیستند سال‌ها است که از تولید به‌روز و با کیفیت فاصله گرفته و تولیداتی با پلتفرم‌های 30 سال پیش را در دستور کار خود دارد درحالیکه جهان هر روز به توسعه صنعت با تولیدات مجهز به آخرین تکنولوژی‌های روز با طراحی‌های خیره‌کننده و استاندارد جهانی روی آورده‌اند. به‌هرحال، تولید و عرضه و تعیین قیمت همین تولیدات نصفه و نیمه هم با مشکلات جدی مواجه است به شکلی که بازار آزاد قیمتی دوبرابر تولید کارخانه خودرو را می‌فروشد و با اینکه شبکه عرضه خودورسازان مشخص است بازار بیش از کارخانه خودرو برای عرضه دارد! در این وضعیت آشفته مجلس یازدهم طرحی را برای عرضه خودرو در بورس کالا پیشنهاد داد تا شاید از این طریق قیمت خودرو به درستی تعیین و به‌دست مشتری واقعی برسد. با اینکه دو سال از مطرح‌شدن این طرح می‌گذرد، اما هنوز ابهامات آن برطرف نشده است.تناقض‌گویی در نحوه اجرا!
یکی از ابهاماتی که در این طرح مطرح میشود اظهارات ضدونقیض نمایندگان مجلس و رئیس سازمان بورس کالاست! ۲۹ فروردین امسال حجت‌ا... فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس از مصوبه این کمیسیون برای عرضه خودرو در بورس کالا جهت متعادل‌سازی عرضه و تقاضا خبر داده و گفته بود که «براساس پیشنهاد کمیسیون مقرر شد در شرایطی که بازار خودرو با عدم تعادل مواجه و تقاضا برای انواع خودرو بنا به تشخیص شورای رقابت بیشتر از عرضه آنها باشد، خودروسازان باید خودروهای تعیین شده توسط شورای رقابت را فقط از طریق بورس کالا عرضه کند. قیمت پایه عرضه خودرو در بورس در این پیشنهاد توسط شورای رقابت تعیین میشود؛ شورای رقابت مکلف است قیمت مبنا مورد استفاده در قیمت‌گذاری نهایی خودروهای مشمول این ماده را مستقیما بر مبنای محاسبه قیمت تمام شده در همان سال، با لحاظ هزینه‌های تحقیق و توسعه، هزینه‌های مالی موضوع تبصره ۲ ماده (۹ مکرر) و هزینه‌های مالی تولید با تایید حسابرس رسمی‌در قیمت تمام شده اعمال و تصویب کند.» این درحالی است که سیدجواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران در گفت‌و‌گویی که با صداوسیما داشته اعلام کرد که پای خودروهایی به بورس کالا باز میشود که توسط شورای رقابت قیمت‌گذاری نمی‌شوند! همین تناقض‌گویی نشان می‌دهد که نه تنها مجلس که این مصوبه را طرح کرده بلکه سازمان بورس کالا هیچ ایده‌ای درباره نحوه اجرای آن ندارند!
فرصتی برای افزایش قیمت
هر چند که متعادل‌سازی قیمت خودرو هدف عرضه در بورس کالا مطرح شده است، اما کارشناسان و فعالان در عرصه خودرو بر این باورند که این عرضه نه تنها نمی‌تواند به این هدف دست یابد که باعث بروز اختلال در عرضه و همچنین افزایش قیمت خواهد شد. مرتضی مصطفوی، کارشناس بازار خودرو در این باره گفته است: «کالاهای عرضه شده در بورس کالا واسطه‌ای هستند و خودرو یک کالای نهایی به‌شمار می‌رود. یعنی خودرو کالایی نیست که مشتری خریداری کند و برای تولید کالای دیگری مورد استفاده قرار گیرد. این تفاوت ماهیت کالاهای عرضه‌شونده باعث میشود کارکرد بورس در حوزه خودرو اثرگذار نباشد. وقتی کالا سرمایه‌ای است خریدار و فروشنده مشخص هستند. به‌عنوان مثال، در حوزه فولاد تعداد تولیدکنندگان و تاحدودی تعداد مصرف‌کنندگان مشخص است؛ ولی درخصوص خودرو تعدادی فروشنده خودرو داریم که مشخص هستند، اما میلیون‌ها نفر این خودرو را می‌خرند و هربار هم تعداد خریداران متفاوت است. این اختلاف فاحش ماهیت کالایی مانند خودرو با سایر کالاها باعث میشود خودرو همواره با افزایش قیمت روبه‌رو شود و نمی‌توان به کاهش قیمت خودرو به‌واسطه عرضه در بورس امیدوار بود؛ چون تعداد خریداران زیاد و در مقابل، تعداد فروشندگان اندک است.» این کارشناس بازار خودرو تاکید کرده است که «مکانیسم بورس واقعی نیست تا خریدار واقعی را به فروشنده واقعی برساند. درواقع رانت اطلاعاتی در بورس وجود دارد و در بورس ایران می‌توان دلالی هم کرد، از رانت اطلاعاتی استفاده، و حبا‌ب‌سازی و قیمت‌سازی کرد. این مشکلات نشان می‌دهد بورس کالا مکانیسم شفافی برای حل مساله قیمت خودرو نیست.»
صف خودرو در کجا رواج دارد؟
یکی از مشکلات اساسی در ایران و در صنعت خودرو این است که مردم باید برای خرید این محصول در نوبت قرار بگیرند! نوبتی که در هیچ کجای دنیا وجود ندارد چون صنایع خودروسازی خصوصی اداره شده و خود را مکلف به اجرای تعهدات به مشتریان می‌دانند! در ایران صنعت دولتی خودروسازی مردم را بازی می‌دهد و هر روز یک طرح برای عرضه خودرو ارائه می‌دهد، یکروز قرعه‌کشی، یک روز عرضه در بورس کالا و یک روز پیش‌فروش چند ماهه و... و نکته جالب اینکه در هیچکدام از این روش‌ها رضایت مشتری جایی ندارد!
سایر اخبار این روزنامه
دولت از موافقان رودست نخورد
رفع تحريم‌ها فقط «مذاكره مستقيم با آمريكا»
مدرسه‌ها باز شود؛ نشود...
توسل دوباره «گروه حذف» به دروغ
ژاوی سرمربی بارسلونا شد
مذاكره نتيجه محور را دنبال مي‌كنيم
كابوس ورود خودرو به بورس كالا
هزينه مرگ‌هاي كرونايي
اگر طرح انتقالِ آبی در کشور اجرا نمی‌شد!
مذاکرات وین؛ ایران در مسیر تحول
لزوم تحدید عوامل مخل تا مذاکرات 8 آذر
بازگشایی مدارس و خطر پیک ششم
اصلاح‌طلبان نه سکوت ،نه سخن !
