انحصاری دیگر برای خودروهای لوکس

آرمان‌ملی: عرضه خودرو در بورس کالا حدود یکسال قبل و در راستای ساماندهی بازارخودرو از طریق کمیسیون صنایع در حالی مطرح شد که با وجود توقف این طرح اما قرار است براساس مذاکراتی که مدیرعامل بورس با برخی از خودروسازان انجام داده به‌زودی شاهد عرضه برخی از محصولات خودرویی در بورس کالا باشیم. درواقع این طرح که به گفته معاون سازمان بورس قرار است تنها برای محصولاتی اجرا شود که از دایره قیمت‌گذاری خارج هستند از آن جهت حائز اهمیت است که در جلسه نخستی که مجید عشقی با مدیرعامل گروه ایران خودرو برگزار کرد این ذهنیت ایجاد شده که بزرگترین خودروساز کشور قصد دارد از این طریق چالش همیشگی قیمت‌گذاری دستوری را مرتفع کند اما پس از آنکه مذاکره به گروه خودروسازی بهمن رسید روی دیگر سکه نمایان شد به‌گونه‌ای که مشخص شد این طرح قرار است خودروهایی را مدنظر قرار دهد که اساسا از کمترین شکاف قیمتی برخوردارند موضوعی که معاون سازمان بورس نیز صراحتا به ان اشاره کرده و تاکید کرده اجرای این طرح باعث خواهد منافع ناشی از شکاف قیمتی به جیب خودروساز برود موضوعی که این شائبه را ایجاد می‌کند در ابتدا سازمان بورس قصد دارد از این طریق سهمی‌ از منابع این بازار پر سود را به خود اختصاص دهد و از سوی دیگر در شرایطی که بیشترین چالش متوجه خودروهای پرتیراژ داخلی است و تجربه عرضه کالاهای انحصاری نشان داده چیزی جر مهندسی عرضه و شکل‌گیری بازار سیاه نخواهد داشت. بنابراین اصرار مدیران بورس برای این گروه از خودروها چیزی جز کسب سود و انحصاری دیگر است؟
 عرضه در بورس باعث شفا‌فیت می‌شود
در این رابطه جواد جهرمی، ‌معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران می‌گوید: خودرو‌هایی که مشمول قیمت‌گذاری نیستند منعی برای عرضه در بورس کالا ندارند و مذاکراتی برای عرضه این خودرو‌ها در بورس کالا انجام شده است. جواد جهرمی ‌درباره عرضه خودرو در بورس کالا افزود: خودور به دو بخش تقسیم می‌شود بخش اول، خودرو‌هایی که مشمول قیمت‌گذاری شورای رقابت و تحت نظارت دستگا‌های دولتی هستند که قرار است ظرف چند روز آینده، مصوبه‌ای درباره قیمت‌گذاری این خودرو‌ها توسط وزیر صمت اعلام شود. وی اضافه کرد: سایر خودرو‌هایی که مشمول قیمت‌گذاری دستوری نمی‌شوند مثل خودرو‌های گروه خودرو ساز‌های بهمن یا بخشی از خودرو‌های شرکت ایران خودرو، عرضه و تولید می‌شود که در این رابطه مذاکراتی برای عرضه این خودرو‌ها در بورس کالا انجام شده است. جهرمی‌ با عنوان اینکه بخشی از خودرو‌های گروه بهمن که ماه گذشته به بازار عرضه شدند با توجه به اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار، هنگام ثبت نام تقاضای زیادی داشتند، گفت: در عرضه خودرو در بورس کالا، فاصله‌ قیمتی بین بورس و بازار نصیب کارخانه می‌شود و این باعث شفاف‌شدن فرآیند فروش می‌شود. وی تصریح کرد: یکی دیگر از مزایایی عرضه خودرو در بورس کالا، شفاف‌شدن قرارداد بین طرفین است و هر دو طرف به تعهدات عمل می‌کنند همچنین خودروساز از 20 درصد معافیت بر عملکرد به میزان کالایی که در بورس فروخته شده استفاده می‌کند. جهرامی ‌ادامه داد: 90 درصد تولیدات گروه خودروسازی بهمن در بورس کالا عرضه خواهد شد و منتظر ارائه برنامه تولید و میزان واردات و تعهدات آنها هستیم. معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران افزود: با ایران‌خودرو درباره خودرو‌هایی که مشمول قیمت‌گذاری نمی‌شوند مانند خودرو تارا و هایما، مذاکراتی کرده‌ایم.
 طرح به کمیسیون ارتباطی ندارد
در رابطه با عرضه خودرو در بورس کالا آبانماه گذشته بود که این طرح از سوی نمایندگان مجلس در کمیسیون صنایع کلید خورد که هدف آن ساماندهی بازارخودرو و جلوگیری از رانت حاصل از شکاف قیمتی عنوان می‌شد پس از ان نیز حجت‌ا... فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس نیز در اواخر فروردین‌ماه امسال گفته بود که براساس پیشنهاد کمیسیون مقرر شد در شرایطی که بازار خودرو با عدم تعادل مواجه و تقاضا برای انواع خودرو بنا به تشخیص شورای رقابت بیشتر از عرضه آنها باشد، خودروسازان باید خودروهای تعیین شده توسط شورای رقابت را فقط از طریق بورس کالا عرضه کنند. قیمت پایه عرضه خودرو در بورس در این پیشنهاد توسط شورای رقابت تعیین می‌شود؛ شورای رقابت مکلف است قیمت مبنا مورد استفاده در قیمت‌گذاری نهایی خودروهای مشمول این ماده را مستقیما بر مبنای محاسبه قیمت تمام شده در همان سال، با لحاظ هزینه‌های تحقیق و توسعه، هزینه های مالی موضوع تبصره ۲ ماده (۹ مکرر) و هزینه‌های مالی تولید با تایید حسابرس رسمی‌ در قیمت تمام شده اعمال و تصویب کند. حال با گذشت 7 ماه از این سخنان  علی جدی، نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس از توقف این طرح در کمیسیون خبر داده و می‌گوید: موضوع مذاکره برای عرضه خودروهایی که مشمول قیمت‌گذاری نیستند در بورس کالا، به کمیسیون ارتباطی ندارد و بحثی میان خود وزارت صمت و سازمان بورس و اوراق بهادار است و می‌توانند در این زمینه تصمیم بگیرند. یعنی می‌توانند بدون اعمال تصمیم کمیسیون، خودرو را مانند بسیاری دیگر از کالا‌ها (فولاد، سیمان و...) در بورس کالا عرضه کنند. جدی تصریح کرد: طرح قیمت‌گذاری خودرو، بسیار مفصل بوده و یکی از مواد آن، عرضه خودرو در بورس کالاست. اما بررسی این ماده در حال حاضر متوقف شده و کمیسیون در حال بررسی ماده چهار طرح ساماندهی است که به مجلس مرتبط می‌شود و شورای نگهبان، آن را عودت داده بود. وی افزود: بحث عرضه خودرو در بورس، به‌صورت کامل در کمیسیون صنایع منتفی نشده و تنها در بازه فعلی متوقف شده است و احتمال مطرح‌شدن دوباره آن وجود دارد. نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ‌خاطرنشان کرد: در طرح مجلس، قرار بر تعیین قیمت پایه خودرو توسط شورای رقابت و پس از آن، عرضه در بورس است و اختلاف میان قیمت پایه و قیمتی که برای عرضه در بورس درنظر گرفته می‌شود، برای موارد پیش‌بینی‌شده دیگری هزینه خواهد شد. آنچه مسلم است خودروسازان در چند سال اخیر با وجود حمایت‌های که از سوی دولت در زمینه محدودیت‌های وارداتی وجود داشته اما به‌دلیل قیمت‌گذاری دستوری باز زیان‌انباشت مواجه بوده و امکان تولید و عرضه براساس نیاز بازار را نداشته‌اند که نتیجه آن شکل‌گیری بازارسیاه و افزایش شکاف قیمتی بوده است در این رابطه دولت سیزدهم و وزیر صمت بارها از برنامه خود برای افزایش تولید اصلاح قیمت‌ها خبر داده‌اند که در صورت اجرا می‌توان بخش قابل‌ملاحظه‌ای از مشکلات خودروسازان را مرتفع کند اما در این شرایط آیا واقعا عرضه محصولاتی که اساسا با چالش قیمت‌گذاری مواجه نبوده و کمترین شکاف قیمتی را در بازار دارند چه نتایجی در بر خواهد داشت موضوعی که با توجه به تجربه تلخ عرضه انحصاری برخی از محصولات در بورس کالا تنها این شائبه را تقویت می‌کند که در پس این طرح چیزی جز منافع عده‌ای خاص و شکل‌گیری چالش دیگر قرار ندارد.