فرصت سوزی سالانه 8 میلیارد دلاری در ترانزیت

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی  در گزارشی با اشاره به اعلام وزارت راه و شهرسازی مبنی بر امکان درآمد دو تا هشت میلیارد دلاری ایران از ترانزیت با اقداماتی از توسعه تسهیل‌‎گری تا افزایش ظرفیت های زیرساختی، تاکید کرده که این آمار و ارقام بدون مطالعات کلان نگر و در نظر گرفتن وضعیت راهگذرهای عبوری از ایران نسبت به راهگذرهای رقیب منطقه ای صورت گرفته است. این مرکز هشدار داده که بدون انجام چنین مطالعاتی، برای جهت بخشی و تعیین اولویت های سرمایه گذاری در توسعه راهگذرهای ترانزیتی، ایران همچنان بر مسیر فرصت سوزی ده ها میلیارد دلاری سال های گذشته حرکت خواهد کرد.به گزارش خراسان، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارش اخیر خود، وضعیت بهره گیری ایران از ظرفیت های ترانزیتی را بررسی کرد. این گزارش نشان می دهد که عملکرد ترانزیتی کشور در بخش های ریلی و جاده ای در هشت سال اخیر، در بهترین حالت، تنها یک بار به مرز 13 میلیون تن رسیده است که با ظرفیت های بالقوه کشور فاصله‌ای چشمگیر دارد. تقریباً عمده این میزان بار نیز سهم بخش جاده ای کشور بوده و بخش ریلی تقریباً سهم چندانی در عملکرد ترانزیتی نداشته است.نموداری که در این خصوص منعکس شده، حاکی از این است که کشور در چند سال گذشته، با روند نزولی میزان ترانزیت روبه رو بوده، به طوری که میزان کاهش در دو سال گذشته شدیدتر و بیش از 50 درصد کم شده است. روند موجود اگر چه متاثر از تحریم ها و وقوع کرونا بوده، اما ارتباط مستقیم و معناداری نیز با نظام برنامه ریزی و مدیریتی کشور دارد. ظرفیت ترانزیتی ایران در شرایط ایده آل چقدر است؟ گزارش مذکور در پاسخ به این سوال که ایران در شرایط ایده آل چقدر ظرفیت ترانزیتی دارد، به برآوردهای وزارت راه و شهرسازی اشاره کرده و آورده است: در صورت تکمیل زیرساخت راهگذرهای داخلی و پیوستن به ابتکار کمربند جاده و راه چین، روان سازی رویه ها در تبادلات مرزی و بهره گیری حداکثری از ظرفیت دیپلماسی حمل و نقل، ظرفیت ترانزیتی کشور سالانه به 80 میلیون تن خواهد رسید. بر این اساس با در نظر گرفتن درآمد حداقل 100 دلاری به ازای هر تن بار ترانزیتی، ایران می تواند سالانه بیش از هشت میلیارد دلار درآمد ارزی از ترانزیت داشته باشد. در این حالت درآمد سالانه ایران از ترانزیت به تنهایی بیشتر از یک چهارم کل صادرات غیر نفتی خواهد بود.این گزارش به امکان درآمدزایی ارزی دو میلیارد دلاری کشور بدون اضافه کردن زیرساخت جدید به شبکه حمل و نقل اشاره کرده و افزوده است: این درآمد را می توان از طریق برخی اقدام های مدیریتی مانند تسهیل‌گری و روان سازی رویه ها در تشریفات گمرکی و تبادلات مرزی و نیز بهره گیری از دیپلماسی حمل و نقل، به دست آورد. با همه این موارد، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با بیان این که تاکنون مطالعه کلان نگری حتی در اسناد مطالعات آمایش سرزمین در خصوص ظرفیت های ترانزیتی انجام نشده، تصریح کرده است که ارقام یادشده، بدون در نظرگرفتن مزیت رقابتی راهگذرها در قیاس با تحولات آینده منطقه و راهگذرهای رقیب محاسبه شده اند. این مرکز با تاکید بر لزوم انجام چنین مطالعاتی با بهره گیری از حداکثر توان و ظرفیت علمی کشور و رسیدن به سطح کافی از اجماع و حمایت نخبگان افزوده است: عملکرد ترانزیتی ناموفق در سال های اخیر این ظن را تقویت می کند که ایران در نبود یک نقشه راه یا برنامه ملی کلان نگر برای جهت بخشی و تعیین اولویت های سرمایه گذاری در توسعه راهگذرهای ترانزیتی، همچنان بر مسیر فرصت سوزی ده ها میلیارد دلاری سال های گذشته حرکت خواهد کرد.