روزنامه آرمان ملی
1400/08/18
نقش «مه‌لقا ملاح» در اجتماعی کردن محیط زیست
آرمان ملی- منیره چگینی: روز گذشته، یکی از غم‌انگیزترین روزها برای محیط زیست کشور ما بود، کشوری که در چنددهه گذشته کمترین توجه را به موضوعات محیط‌زیستی داشته و همواره محیط زیست را قربانی مباحث و دستاوردهای کوتاه مدت اقتصادی کرده است. در این میان مسئولان کشور هیچگاه هشدارها و از تجارب افرادی چون مه‌لقا ملاح، اسکندر فیروز، اسماعیل کهرم، پرویز کردوانی، محمد درویش و... بهره نگرفتند و ثمره آن، جایگاه هفتمی جهانی برای ایران در زمینه آلایندگی‌ها محیط زیست بود. اما در روزی که رئیس جدید سازمان محیط زیست برای شرکت در «کاپ ۲۶» به گلاسگو سفر کرد و جهان درگیر موضوعات مخرب تغییرات اقلیمی است، مادر محیط زیست ایران چشم از دنیا فرو بست. برکسی پوشیــده نیست که مه‌لقا ملاح در عمر پربار 104 سالــه خود و بیش از نیم قرن کنشگری در حوزه خدمت به سرزمین مادری، توانست نقش مهمی در اجتماعی کردن مباحث محیط زیستی در ایران از یک موضوع لوکس، به امری روزمره قدم‌های مهمی بردارد. مه‌لقا ملاح در سال ۱۲۹۶ هنگامی که پدر و مادرش با کاروان برای زیارت به مشهد می‌رفتند، در یک کاروان‌سرای عباسی در بین راه به‌دنیا آمد. او بعد از تحصیل در فلسفه و علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی گرفت سپس برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و در سوربن علوم اجتماعی خواند و با مدرک دکترا به ایران بازگشت. در سال ۱۳۴۷ به ریاست کتابخانه موسسه تحقیقات روان‌شناسی برگزیده شد و پس از بازنشستگی تمام وقت خود را در راه مبارزه با آلودگی محیط زیست گذاشت.تغییر نگاه به موضوع محیط زیست
دهه هفتاد را می‌‌توان آغاز کنشگری محیط زیست در کشور ایران با اشکال مختلف نامید، دهه‌ای که 1700 تشکل محیط‌زیستی در آن شکل گرفت. یکی از شاخص‌ترین آن تشکل‌ها، جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست با بنیانگذاری مه‌لقا ملاح بود. در سال ۱۳۷۳ او با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاهی علاقه‌مند به محیط زیست این سازمان غیر دولتی را بنیان گذاشت. به باور محمد درویش، کنشگر محیط زیست که به «آرمان ملی» گفته است: «اهمیت این تشکل به آن دلیل بود که تا آن زمان، در میان عامه مردم اهمیت محیط زیست یک موضوع لوکس (مانند نگهداری حیوانات در منازل و....) به حساب می‌آمد. اما با تشکیل این جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیط زیست، این تغییر باور در جامعه شکل گرفت که باید سبک زندگی‌مان را متحول کنیم، نوع مصرف‌مان را باید تغییر دهیم، به زنان خانه‌دار آموزش داده شود که چگونه مصرف انرژی و زباله‌های مخرب برای محیط زیست مانند پلاستیک را کاهش دهند و این اقدامی بود که زنده یاد ملاح انجام داد. شاید یکی از شاخص‌ترین اقدامات ایشان، تغییر نگاه خانواده‌ها از نگاه لوکس به محیط زیست و آوردن آن به زندگی‌ها برای فعالیت‌های روزمره زنان بود و باعث شد که به موضوع بسیار جدی تبدیل شود.» او موفق شد شعبات جمعیت را در ۱۶ استان کشور هم گسترش دهد.
جرم ما عشق به محیط زیست بود
اسماعیل کهرم، کنشگر محیط زیست درباره بی‌توجهی به کارشناسان برجسته محیط زیستی به «آرمان ملی» می‌گوید: امثال ما مجنون بودند که با وجود بورسیه‌های تحصیلی، بهترین امکانات زندگی و شغلی، از خارج از کشور و زادگاه‌مان بازگشتیم تا به این آب و خاک خدمت کنیم و در نهایت کسی به حرف‌های ما گوش ندهد. پدر من زمانی‌که در خارج از کشور تحصیل می‌کردم، به من توصیه نمود و گفت که به کشور خودت برگرد و تا خدمتی به هموطنانت کنی، اما یکی از به من پاسخ دهد چرا من و امثال بنده در تلویزیون ممنوع التصویر هستیم. در مقابل پول‌های زیادی به کارشناسان خارجی می‌دهند که آنچه که ما می‌توانیم بگوییم از زبان آنها بیرون بیاید و سهم امثال ما پیاده روی در کوه و دشت با کفش‌های پاره و حفاظت از این آب و خاک و در نهایت مرگ در گمنامی است.» وی درباره خدمات مه‌لقا ملاح می‌افزاید: «در اواخر عمر زنده یاد خانم ملاح، دلجویی‌هایی از ایشان با نامگذاری کوچه‌ای به نامشان و ساخت مستندی، صورت گرفت. منتها این زن با تمام عشق و علاقه‌ای که به خاک ایران داشت، از فرانسه و پاریس به ایران بازگشت، درحالی‌که می‌توانست آنجا بماند و زندگی او و فرزندانش برای همیشه تامین باشد. متاسفانه هیچوقت از این افراد عاشق در راس سازمان‌های محیط زیستی بهره‌ای گرفته نشد و فقط با دید سیاسی به موضوع محیط زیست نگاه کردیم. چرا از خانم ملاح و آقای کردوانی استفاده نشد و فقط مواظب بودند که صحبتی نکنند که به آقایان بربخورد. ثمره این بی‌توجهی‌ها، سخنان بی‌تاثیر در اجلاس‌های محیط زیستی همچون گلاسکو است، چون افرادی که در این اجلاس‌ها حضور پیدا می‌کردند، به‌نوعی پاداش‌هایی بود که سازمان برایشان در نظر می‌گرفت وگرنه آنچه که می‌گفتند اصلا اهمیتی نداشت!. حتی در دوره‌های قبل که من نیز یکبار حضور پیدا کردم، مقام اصلی که از کشور ما در اجلاس محیط زیستی حضور داشت اصلا انگلیسی صحبت کردن بلد نبود! و به من گفت حرف‌های من را به انگلیسی بازبگو کن! و ما می‌دانستیم که این مسافرت خارج از کشور پاداش حضور چندین ساله او در این سازمان بود! چند روز دیگر نیز گزارش‌های تیم اعزامی ایران در اجلاس گلاسکو منتشر میشود و شما ببینید که چه سخنان منفعلی خواهند گفت، آن زمان رسانه‌های بزرگ خارجی با بزرگان محیط زیست ایران گفت‌وگو می‌کند و ثمره تحقیق آنها را منتشر می‌کند.
پیام تسلیت رئیس سازمان محیط زیست
در این میان و ساعاتی قبل از سفــر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به اجلاس جهانی گلاسکو، او در پیامی درگذشت مه لقا مــلاح را تسلیت گفت. در متن پیام علــی ســلاجقه آمده است: «وبشر الصابرین الذین إذا أصابتهم مصیبة قالوا إنا لله وإنا إلیه راجعون. با کمال تاسف و اندوه فراوان درگذشت سرکارخانم دکتر مه لقا ملاح را خدمت خانواده وی و تمامی دوستداران محیط زیست ایران تسلیت عرض می‌کنم. مرحومه ملاح بی تردید نامی جاویدان و شخصیتی بی‌مانند در محیط زیست ایران است و کوشش‌های بی دریغ ایشان برای حفاظت از زیست بوم ایران الگویی برای تمامی فعالان و دوستداران محیط زیست خواهد بود. از درگاه خداوند متعال برای آن مرحومه مغفوره علو درجات و برای خانواده و وابستگان ایشان صبر درخواست می‌نمایم».
سایر اخبار این روزنامه
آموزش و پرورش هم، «داماد» میشود!
هزينه تحريم‌ها؛ - برای هر١٠٠دلار ٢٠دلار بايد بدهيم
٣شرط ايران برای بازگشت آمریکا به برجام
نقش «مه‌لقا ملاح» در اجتماعی کردن محیط زیست
تخريب آيت‌ا... هاشمي در دوره شما هم ادامه دارد؛ متاسفانه!
درآمد ٢ميليارد دلاري را زنده كنيد
تجارت «نخل‌های بريده شده» در كويت و قطر
رشد اقتصادی در سایه تورم
پرکاری در داخل، کم کاری در لغو تحریم‌ها
«شروط نشدني» براي مذاكره عملی؟
آقای رئیس جمهور! این هم از استاندار ویژه خوزستان
مذاکره ترسی یعنی عقب‌ماندگی!
