هرندی آغاز راه است
طرح توسعه 2020 محله کم‌برخوردار کشور در آغاز راه است. این طرح در حال حاضر در محله هرندی تهران به‌عنوان محله پایلوت، امتحان خود را پس می‌دهد. مشکلات و موانعی که سر راه اجرای این طرح قرار دارند یکی‌یکی برطرف می‌شوند تا الگوی شسته‌ورفته‌ای برای اجرای سراسری آن آماده شود. «علی آقامحمدی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در طرح توسعه 2020 محله کم‌برخوردار درباره اجرای این پروژه ملی به «شهروند» می‌گوید :«برای انجام اقدامات اجرایی این طرح به 10 سال زمان نیاز داریم، اما محصولات اولیه این طرح، کارهای فرهنگی، بهداشتی و درمانی است که باید انجام شود. برای مثال باید برای ساکنان این محلات دسترسی به پزشک خانواده و سیستم ارجاع و درمان رایگان فراهم شود. آزمایش‌ها و عکسبرداری و روند درمان برای این افراد رایگان است در حالی که 75 درصد از آنها بیمه سلامت نداشتند. در صورت اجرای کامل این بخش از طرح در 3 ماه آینده، در دیگر شهرها هم با همین روش فعالیت‌های حوزه بهداشت و درمان آغاز می‌شود.» با او درباره چندوچون طرح ملی توسعه 2020 محله کم‌برخوردار به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در مناطق حاشیه‌ای باعث بروز آسیب‌های اجتماعی شده، بیکاری و مسائل اقتصادی است. در طرح توسعه 2020 محله کم‌برخوردار، ایجاد اشتغال پایدار برای ساکنان این محلات چگونه دیده شده است؟
در محلات ظرفیت‌هایی برای مشاغل خانگی وجود دارد. برای مثال در محله شهید هرندی 950 زن سرپرست خانوار داریم. صندوق‌های کارآفرینی امید، گروه‌هایی تشکیل می‌دهد و هر 15 نفر را عضو یک صندوق می‌کند. در حال حاضر
35 صندوق امید در این محله کار خود را آغاز کرده است. بنابراین تاکنون برای نیمی از جمعیت زنان سرپرست خانوار هرندی برنامه‌ریزی لازم برای اشتغال توسط این صندوق‌ها انجام شده است و برای بقیه این افراد هم این اتفاق خواهد افتاد. علاوه بر آن در محله‌ها برخی مشاغل و کسب‌وکارها وجود دارد که می‌تواند تقویت شود. یعنی افرادی که شغل و کسب‌وکاری کوچک دارند، می‌توانند آن را توسعه دهند. از طرف دیگر در این محلات برخی مشاغل مانند تولید لباس و کفش و... که با آلودگی‌های محیط زیستی و ... مشکلی ندارد می‌تواند در این محله‌ها تشکیل شود.
برای افرادی که قابلیت کار در مشاغل صنعتی را دارند، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در نظر گرفته شده است. این افراد توسط شرکت دانش‌بنیان دانشگاه شریف ثبت نام و دسته بندی می‌شوند. کارآفرین، نیازمند کار، و نیازمند آموزش انواع این دسته‌ها هستند.
تا کنون در یک مرحله 60 نفر و در مرحله دوم 220 نفر برای دسته بندی مشاغل، ثبت نام کرده‌اند. برداشت ما در حال حاضر از این فعالیت‌ها این است که در تهران کار زیاد است اما «اطلاع از کار» زیاد نیست. ضمنا نیروی انسانی دسته بندی شده نیست تا کارفرمایی که می‌خواهد با فرد قرارداد ببندد اطمینانی از مهارت‌های نیروی کار داشته باشد. پس مقدمه این است که ما نیروی کار را از طریق شرکت دانش‌بنیان دسته بندی کنیم و مطابق با نیاز به کارآفرین‌ها معرفی کنیم. فکر می‌کنم در این صورت حداقل در تهران بعید است که ما مشکل اشتغال داشته باشیم.
با توجه به تفاوت شرایط تهران با دیگر استان‌های کشور، آیا قرار است این طرح با همین الگو در دیگر استان‌ها هم اجرا شود و یا طرح توسعه 2020 محله کم‌برخوردار با توجه به وضعیت هر منطقه متفاوت است؟
این مشکلات و آسیب‌ها در 2020 محله در سراسر ایران شناسایی شده که تقریبا مشابه هم است. در استان تهران 260 محله کم برخوردار و تنها در شهر تهران 196 محله مبتلا داریم. یعنی تنها در منطقه 14 از مجموع 21 محله 18 محله دارای مشکل است. در منطقه 20 تمام محلات دارای مشکل هستند و در منطقه 12 ما 8 محله دارای مشکل می‌بینیم. در خوزستان 123 محله، سیستان و بلوچستان 103 محله و اصفهان 85 محله دارای مشکلات هستیم. تمام این اعداد احصا شده و 2020 محله جمع تمام محلاتی است که یا فرسوده‌اند و یا حاشیه‌ای به شمار می‌روند. با اجرای این طرح دیگر هیچ محله حاشیه نشینی باقی نمی‌ماند و برنامه‌ریزی‌های ما همه این محلات را در بر می‌گیرد.
ما در توسعه مناطق کم برخوردار تنها به محلات حاشیه شهرها می‌پردازیم و یا برای روستاهای درگیر آسیب‌های اجتماعی و محروم هم در همین طرح، برنامه‌ای دیده شده است؟
روستاهای ما دو دسته هستند. یک دسته روستاهایی که روی اقتصاد خودشان می‌چرخند، یک دسته روستاهایی که دارای مشکلات جدی هستند. از حدود 40 هزار روستایی که داریم تقریبا 19 هزار روستا در گروه 9 و 8 و 7 قرار دارند؛ روستاهایی که باید حتما در حمایت این طرح باشند. با احصای این روستاها به این نتیجه رسیدیم که باید همزمان در روستاها هم چنین طرحی داشته باشیم. چراکه می‌خواهیم اجرای این طرح در مناطق حاشیه‌ای سبب مهاجرت از روستاها نشود، بلکه بر عکس؛ روستاها به دلیل داشتن یک سری زیرساخت‌ها و ارزان بودن خدمات و ... می‌توانند محلی باشند که افراد بتوانند در آن جا فعالیت کنند.
در حال حاضر آنچه با صاحب نظران درباره این طرح مطرح کرده‌ایم این است که ما به دنبال این نیستیم تا فردی که در این محلات ساکن است از اینجا برود. ولی می‌گوییم شرایطی فراهم شود تا این فرد بتواند در روستا هم کار خود را انجام دهد. حالا اگر یک زمان تشخیص داد که اگر کلا به روستا برود برای او اقتصادی‌تر است، طبیعتا می‌تواند به آنجا برود. به دلیل اینکه در روستاها زمینه‌های تولید و بازار
و ... کمتر وجود دارد، اغلب این افراد مجبور هستند که به صورت گروهی به روستا مهاجرت کنند. اما اگر آنجا چنین زمینه‌ای فراهم شود این روستاها می‌توانند از این حالت رها شدگی نجات پیدا کنند.
امروز در حال کاشتن بذری در خاک هستیم که ثمره‌ای مشخص از آن انتظار داریم. به نظر شما اولین زمانی که می‌توانیم محصولی از این اقدامات و فعالت‌ها بچینیم چه موقع است؟
برای انجام اقدامات اجرایی این طرح به 10 سال زمان نیاز داریم. اما محصولات اولیه این طرح، کارهای فرهنگی و بهداشت و درمانی است که باید انجام شود. در حال حاضر خیلی از ساکنان این محلات دفترچه سلامت ندارند. طبق قانون کشور این افراد باید بتوانند به نظام ارجاع و پزشک عمومی دسترسی داشته باشند. باید برای آنها شرایطی برای انجام آزمایش و استفاده از خدمات پزشکی فراهم شود. نیاز به غربالگری دارند. در حال حاضر در محله شهید هرندی این کار را شروع کرده‌ایم. در غربالگری ساکنان این محله بیماری‌ها و عارضه‌ها در پرونده الکترونیک آنها ثبت می‌شود. پزشک خانواده سامان پیدا می‌کند. آزمایش‌ها و عکسبرداری و روند درمان برای این افراد رایگان است در حالی که 75 درصد از آنها بیمه سلامت نداشتند. همه افرادی که به شهرداری‌ها مراجعه کنند دفترچه بیمه سلامت را دریافت می‌کنند. اگر این طرح 3 ماهه انجام شود می‌تواند به تمام کشور سرایت داشته باشد و از نظر سلامت مطمئن شویم. برنامه‌ریزی‌های حوزه ورزش و امور فرهنگی هم در زمان کوتاه‌تری قابل انجام است.
اما برای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای توسعه به زمان بیشتری نیاز داریم. به نظرم به شرط اینکه مردم همکاری کنند، 10 سال زمان خوبی برای رسیدن به این ثمره است.
