روزنامه خراسان

نشت های میلیاردی

 مسعود حمیدی/ بنا بر اذعان مدیران آبفای استان و مشهد، از مجموع 502 میلیون مترمکعب آب تولیدی برای مصارف شرب و بهداشت شهری و روستایی استان، 138 میلیون متر مکعب هدر می‌رود و برای این شرکت‌ها هیچ درآمدی ندارد و بدتر آن که بیش از 62 میلیون متر مکعب از این آب تولیدی به دلیل فرسودگی شبکه به‌ صورت واقعی هدر می‌رود درحالی‌که بر اساس استاندارد جهانی درنهایت 5 درصد آب تولیدی باید هدر برود. به گزارش خراسان رضوی، اقلیم خشک و نیمه‌خشک استان شرایط را به‌گونه‌ای رقم ‌زده است که باید از تمام حجم آب تولیدی استان به نحو احسن استفاده کرد و امروز که نزولات جوی به طرز بی‌سابقه ای کاهش یافته و سطح آب‌های زیرزمینی دشت‌های بحران‌زده، شرایط آبی استان را به حالت بحرانی درآورده ، نیاز است علاوه بر صرفه‌جویی و استفاده بهینه از منابع آبی جلوی هدررفت آب گرفته شود.به‌طورکلی هدررفت آب یعنی بخشی از آب تولیدی  به دست مصرف‌کننده نرسد و از طریق شبکه انتقال و توزیع آب شهری و روستایی هدر برود؛ حال این هدررفت می‌تواند به‌صورت ظاهری یعنی انشعابات غیرمجاز و امثال آن باشد یا به‌صورت واقعی و به دلیل فرسودگی خطوط شبکه آبی هدر برود.هرچند پدیده هدر رفت آب در شبکه‌های آبی حتی در کشورهای پیشرفته  موضوعی اجتناب‌ناپذیر است اما بنا بر اذعان کارشناسان حوزه آب، میزان هدررفت آب در کشورهای توسعه‌ یافته کمتر از 5 درصد است. حال‌آن که در بیشتر این کشورها بحران آب وجود ندارد ولی در کشوری مانند ایران که هزینه تولید آب بالاست و مشترکان هزینه‌ای که بابت مصارف آبی خود پرداخت می‌کنند مشمول یارانه انرژی می‌شود و بحران آب بسیاری از استان‌ها به خصوص خراسان رضوی را تهدید می‌کند باید دید وضعیت هدر رفت آب در شبکه آبی شهری و روستایی استان چه میزان است. هزار کیلومتر شبکه آبی مشهد نیازمند اصلاح  معاون بهره‌برداری آبفای مشهد نیز در گفت وگو با خراسان رضوی،  درباره وضعیت شبکه آبی شهرستان مشهد اظهار می کند: طول شبکه توزیع آب شهر مشهد 5400 کیلومتر و طول خطوط انتقال آب  شهر مشهد 700 کیلومتر است. در حوزه روستایی طول خطوط توزیع 1600 کیلومتر و   شبکه انتقال روستایی مشهد 640 کیلومتر است. آقایی می‌افزاید: عمر خطوط لوله شبکه توزیع آب عموماً 25 سال در نظر گرفته می شود و هر سال باید 4 درصد این شبکه اصلاح شود که عمر شبکه توزیع فراتر از متوسط نرود. در طول 12 سال گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی و نبود اعتبارات نتوانستیم اصلاح 4 درصدی شبکه آبی تعیین شده را انجام دهیم. هزار کیلومتر از شبکه آبی مشهد نیازمند اصلاح و بازسازی است، هر چند شهر مشهد نسبت به دیگر شهرها از شبکه آبی خوب و استانداردی برخوردار است اما به دلیل کمبود اعتبارات، اصلاح شبکه آن چنان که باید انجام‌ نشده است و امروز با انبوهی از درخواست های عقب مانده برای اصلاح شبکه روبه رو هستیم اما فرسودگی به هیچ عنوان به معنای مشکل بهداشتی در آب نیست. اولویت ما همیشه این بوده و به هیچ‌وجه پیش نیامده است که لوله ای مشکل بهداشتی داشته باشد و آن را تعویض نکرده باشیم. خطوط انتقال آب مشهد از کیفیت بالایی برخوردار است و  تعدد اختلالات و شکستگی را در این خطوط نداریم.معاون آبفای مشهد می گوید: به چند دلیل خطوط شبکه آبی نیازمند اصلاح است؛ اول این که امکان شکستگی در خطوط وجود دارد، دوم این که ممکن است به دلیل برخی اشکالات هدر رفت آب در شبکه صورت بگیرد و سوم این که ممکن است خط شبکه تعبیه شده توان پاسخ گویی به نیاز ایجاد شده بر اساس افزایش حجم خانوارهای ساکن   در یک محدوده را نداشته باشد. نارسایی هیدرولیکی در 90 درصد شبکه آبی روستاهای مشهد وی ادامه می دهد: بیش از 90 درصد شبکه توزیع آب روستایی مشهد به دلیل «نارسایی هیدرولیکی» دچار نقص است. میزان هدررفت آب در شبکه آبی روستایی بیش از 50 درصد است زیرا شبکه آبی روستایی چندان اصولی و با افق بلند مدت طراحی نشده و تحت تأثیر ساختمان زمین در روستا بوده ، ممکن است روستایی در شیب کوهستانی باشد و پستی  و بلندی هایی داشته باشد و این موضوع فشار آب را تحت تأثیر قرار می دهد. از سوی  دیگر به رغم کارهای زیادی که در گذشته توسط آبفای روستایی انجام شده است، اصلاح خطوط شبکه آب روستایی با انباشت نیاز اصلاح روبه رو هستند. آقایی تصریح می کند: میزان تولید آب در حوزه روستایی مشهد به صورت برآوردی حدود 16 میلیون متر مکعب در سال 99 بوده که البته به دلیل این که سنجه‌های ما در شبکه آبی روستا هنوز به طور کامل اجرایی نشده این عدد برآوردی است. حداقل 45 درصد این آب تولیدی بدون درآمد است و هدر رفت دارد. البته عمده این هدررفت به صورت «ظاهری» است. با توجه به انشعابات زیاد که گاه غیر مجازند و آب روستایی که   هنوز فاقد کنتور است    ما شاهد هدررفت ظاهری آب در شبکه روستایی مشهد هستیم. 23 میلیون متر مکعب آبی که در شبکه آبی مشهد به طور واقعی هدر می رود معاون آبفای مشهد  می گوید: در حوزه شبکه آب شهری مشهد میزان کل تولید در سال 99 معادل 242 میلیون متر مکعب بوده و میزان هدررفت آب در شبکه آبی مشهد حدود 24.5 درصد است که 9 درصد از این هدررفت «واقعی» و 13.2 درصد به صورت ظاهری است. 1.5 درصد از این هدر رفت نیز مصارف «مجاز» بدون درآمد هستند مانند پسماند ناشی از فرایند تصفیه آب،  شست وشوی خطوط لوله شبکه، مصارف آتش‌نشانی و مصارف اداره آبفا که این مصارف مجاز هستند ولی درآمدی برای آبفا ندارند. از مجموع 242 میلیون متر مکعب آب مشهد حدود 9.5 درصد (23 میلیون مترمکعب) به صورت واقعی هدر می رود. نیاز 1800 میلیاردی برای اصلاح شبکه آبی مشهد وی درباره هزینه های مورد نیاز اصلاح شبکه و جلوگیری از هدررفت آب در شهرستان مشهد خاطر نشان می کند: برای اصلاح شبکه آبی مشهد اعتبارات زیادی نیاز است. به عنوان مثال اگر بخواهیم یک خط لوله را تعویض و یک لوله چدنی با قطر 300 میلی متر استفاده کنیم به ازای هر یک «متر» حداقل یک میلیون و 800 هزار تومان اعتبار نیاز است. یعنی برای تعویض یک کیلومتر لوله شبکه آبی مشهد  هم اکنون به بیش از 1.8 میلیارد تومان اعتبار یا سرمایه نیاز داریم. اگر بخواهیم به جای لوله های چدن از لوله های پلی اتیلن استفاده کنیم هزینه هر متر حداقل 680 هزار تومان است. به این ترتیب برای اصلاح هزار کیلومتر شبکه آبی شهر مشهد با استفاده از لوله های چدنی حداقل 1800 میلیارد تومان و اگر بخواهیم از لوله های پلی اتیلن استفاده کنیم 680 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که با رویه های موجود تا پنج سال آینده هم منابع مالی مورد نیاز تأمین نخواهد شد.آقایی می گوید: درباره اصلاح خطوط آبی روستایی برآوردی که می شود بابت هر یک متر لوله حدود 400 هزار تومان اعتبار نیاز است(طول شبکه توزیع آب روستایی بیش از 1600 کیلومتر است و طبق گفته معاون آبفای مشهد 90 درصد (حدود 1440 کیلومتر) خطوط لوله روستایی مشهد نقص دارند . اعتبار مورد نیاز اصلاح شبکه روستایی مشهد حداقل 576 میلیارد تومان است)وی تأکید می کند: تا زمانی که هزینه تأمین و نگهداری تأسیسات را آبفا پرداخت ولی نرخ آب را دولت تعیین می کند هر سال خطوط شبکه آبی فرسوده تر خواهد شد.اسماعیلیان، مدیر عامل آبفای مشهد نیز در گفت وگو با خراسان رضوی درباره وضعیت هدر رفت آب در شبکه آبی مشهد اظهار می کند: باید توجه داشته باشید میزان هدررفت آب حتی در کشورهای پیشرفته صفر نیست و حدود 5 درصد است و در  شبکه آب حوادث و اتفاقات آبی وجود دارد. درآمد 269 میلیاردی آبفا از قبوض آب مشهد وی درباره درآمد آبفا از طریق قبوض آب مشترکان مشهدی می‌گوید:  تعداد کل مشترکان آب مشهد در سال گذشته یک‌ میلیون و 400 هزار نفر بوده است. بر اساس صورت های مالی سال 99 شرکت آبفای مشهد، متوسط پرداختی هر فقره قبض آب برای همه کاربری ها بابت آب و فاضلاب به صورت ماهانه در مشهد تنها 16 هزار تومان است( با این حساب درآمد سالانه آبفای مشهد از طریق قبوض آب 1.4 میلیون مشترک حدود 269 میلیارد تومان برآورد می شود) اسماعیلیان با بیان این که برخی شهروندان از بالا بودن هزینه پرداختی قبوض آب گلایه دارند، می افزاید: الگوی مصرف تعریف شده برای مشهد  معادل 15 متر مکعب در ماه برای یک مشترک است  و هم اکنون بیش از 82 درصد مشترکان آب مشهد مصرف  آبی کمتر از 12 متر مکعب در ماه دارند یعنی پرداختی آن ها کمتر از 16 هزار تومان در ماه است و کمتر از 2 درصد مشترکان آب مشهد بیش از دو برابر الگوی مصرف(15 متر مکعب در ماه) آب مصرف می کنند. 60 میلیون متر مکعب آب بدون درآمد وی درباره هزینه تولید آب در مشهد می گوید: هزینه تولید هر متر مکعب آب در مشهد حدود 15 تا 16 هزار تومان است، در حالی که متوسط پرداختی مشترکان مشهدی با همه کاربری ها بین 900 تا هزار تومان است.( کل آب تولید شده برای مشترکان مشهدی در سال 99 حدود 242 میلیون متر مکعب بوده که با احتساب هزینه 1600 تومانی برای هر متر مکعب، هزینه کل آب تولیدی مشهد در سال گذشته معادل 387 میلیارد تومان برآورد می شود. این در حالی است که از این مقدار آب تولیدی 24.5 درصد( حدود 60 میلیون متر مکعب) آب بدون درآمد برای آبفای مشهد بوده و تنها 182 میلیون متر مکعب آب برای آبفای مشهد درآمد داشته است) 55 میلیارد درآمد هدر می رود اسماعیلیان می گوید: با توجه به اختلاف هزینه تولید و هزینه فروش آب در مشهد، شرکت آبفای مشهد سال گذشته 50 درصد زیان داشته است.( درآمدی که  باید آبفای مشهد بر اساس قیمت 900 تومانی برای فروش هر متر مکعب آب از 182 میلیون متر مکعب آب فروخته شده در سال گذشته به دست می آورد حدود 164 میلیارد تومان است در حالی که درآمد حاصل از فروش 242 میلیون متر مکعب آب تولیدی مشهد باید 217 میلیارد تومان می بود ولی به دلیل هدررفت 24 درصدی آب در خطوط آبی مشهد سال گذشته آبفای مشهد حداقل از 55 میلیارد تومان درآمد حاصل از فروش آب محروم شد. 40 درصد درآمد آبفا از قبوض آب مربوط به فروش آب نیست اما شاید این سؤال مطرح شود که اگر درآمد حاصل از فروش آب برای آبفا تنها 164 میلیارد تومان در سال گذشته بوده، چرا درآمد سالانه آبفای مشهد از قبوض 1.4 میلیون مشترک در سال گذشته (بر مبنای متوسط هر قبض 16 هزار تومان) حدود 268 میلیارد تومان بوده است؟ پاسخ این سؤال را می‌توان در قبوض آب جست وجو کرد. قبوض آب معمولاً مجموع آب‌بها ، آبونمان، تبصره‌های قانونی و کارمزد دفع فاضلاب را در بر می‌گیرد. بر اساس آن چه پیشتر تشریح شد از مجموع 268 میلیارد تومان درآمد آبفا از قبوض 1.4 میلیون مشترک مشهدی 164 میلیارد تومان مربوط به «آب بها» و بقیه درآمد 104 میلیاردی آبفا مربوط به خدماتی غیر از آب بهاست. یعنی آبفای مشهد حدود 40درصد  از درآمد خود از قبوض آب را در قالب‌های غیر از آب بها  دریافت می‌کند. بنابراین، آبفای مشهد به دلیل نبود اعتبار برای اصلاح شبکه نمی‌تواند جلوی هدر رفت ظاهری و واقعی حدود 60 میلیون مترمکعب آب را در این شبکه که بخشی از آن اجتناب‌ناپذیر است، بگیرد و از حدود 55 میلیارد تومان درآمد محروم شده است و خطوط شبکه آبی مشهد  هر سال  فرسوده‌تر می شود و هدر رفت آب نیز افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی حدود 40 درصد درآمد آبفای مشهد از قبوض آب مربوط به خدمات غیر از فروش آب بهاست اما آبفای مشهد تاکنون برای مدیریت هدر رفت آب چه اقداماتی انجام داده است؟ مدیر عامل آبفای مشهد در این‌ باره می‌گوید: ایجاد شبکه مستقل خطوط آبی چاه‌های آب با هدف جلوگیری از هدر رفت آب یکی از اقداماتی است که تاکنون پیشرفت فیزیکی 65 درصدی داشته است. تقسیم شبکه آبی مشهد به 21 پهنه مختلف با هدف تعادل بخشی به فشار آب در شبکه آب مشهد از دیگر اقدامات انجام‌ شده است.اسماعیلیان تصریح می کند: اصلاح شبکه در اولویت سوم آبفای مشهد و به‌صورت هدفمند انجام می‌شود. تمرکز روی نقاطی است که بالاترین میزان هدر رفت آب را  دارد. جمع‌آوری کنتورهای فرسوده که خود عاملی برای هدر رفت فیزیکی آب  است و مسدود کردن انشعابات غیر مجاز از دیگر اقدامات آبفای مشهد است. البته ارتقای بهره‌وری برای کاهش هزینه تولید آب و اجرای برنامه الگوی مصرف امید برای جبران هزینه‌های تولید از سوی مشترکان پرمصرف از دیگر پیگیری‌های انجام ‌شده توسط آبفاست. 50 درصد شبکه آبی استان بالاتر از عمر مفید مدیر عامل شرکت آبفای استان در گفت وگو با خراسان رضوی درباره آخرین وضعیت شبکه آبی روستایی و شهری استان خاطر نشان می کند: 29 هزار کیلومتر طول خطوط شبکه انتقال و توزیع آب شهری و روستایی استان   غیراز شهرستان مشهد است. 50 درصد این خطوط عمری بالای 30 سال دارند که عموماً خطوط لوله با عبور از عمر مفید دچار فرسودگی و شکستگی می‌شوند و ما با پدیده هدر رفت آب در خطوط آب روبه رو خواهیم شد. 14500 کیلومتر لوله آب نیازمند اصلاح  سید ابراهیم علوی می‌افزاید: طبق استانداردها سالانه باید 5 درصد کل شبکه آبی(29هزار کیلومتر) اصلاح شود اما به دلیل کمبود منابع و اعتبارات هم اکنون  سالانه به‌طور متوسط 120 کیلومتر اصلاح شبکه توسط آبفای استان انجام می‌شود. این در حالی است که بر اساس سن خطوط شبکه آبی استان  هم اکنون بیش از 14 هزار و 500 کیلومتر از این خطوط نیازمند اصلاح شبکه‌اند. نیاز 7500 میلیاردی برای اصلاح شبکه  شهرستان ها وی ادامه می‌دهد: هزینه‌های اصلاح شبکه در خطوط آبی استان بالاست به طوری که برای اصلاح هر یک کیلومتر شبکه آبی به حدود 500 میلیون تومان اعتبار نیاز داریم. با احتساب شبکه 14500 کیلومتری نیازمنداعتباری معادل 7500 میلیارد تومان هستیم  یعنی ما امروز در استان خراسان رضوی معادل سه برابر قطر ماه شبکه آبی فرسوده داریم که نیازمند اصلاح است اما اعتبارات به‌هیچ‌عنوان پاسخ گو نیست. مثلاً برای اصلاح شبکه آب شهری که چند صد کیلومتر شبکه آبی نیازمند اصلاح دارد 50 میلیون تومان اعتبار اختصاص پیدا می‌کند و از این میزان 50 درصد تخصیص می‌یابد که عمدتاً هم به‌صورت اوراق خزانه اسلامی است  یعنی با این اعتبار عملاً هیچ کار اجرایی نمی‌توان انجام داد.مدیر عامل آبفای استان  می‌گوید: این که  اکنون می‌توانیم اصلاح شبکه 120 کیلومتر را به‌صورت سالانه انجام دهیم از منابع دولتی نیست بلکه از طریق « درآمدهای حاصل از تبصره 3»  و جلساتی که با شوراهای شهر و روستای استان  برگزار می شود، صورت می گیرد. 78 میلیون متر مکعب آب بدون درآمد! علوی درباره میزان هدر رفت آب در شبکه آب روستایی و شهری استان می‌گوید: سالانه بیش از 260 میلیون متر مکعب «تولید» آب در حوزه شهری و روستایی استان   غیر از شهرستان مشهد داریم که از این میزان حدود 70 درصد(حدود 180میلیون متر مکعب) به «مصرف» شهری و روستایی می‌رسد و  30 تا 32 درصد دیگر( حدود 78 میلیون مترمکعب) آب بدون«درآمد» است. آب بدون درآمد یعنی آبی که در خطوط شبکه وارد می‌شود اما به‌صورت هدر رفت از شبکه خارج می شود و هیچ درآمدی را برای آبفا ایجاد نمی‌کند. این هدر رفت به دو شکل واقعی و ظاهری اتفاق می‌افتد. هدر رفت ظاهری به آن بخش از مصارف گفته می‌شود که مشترکان آن را مصرف   اما هزینه‌ای بابت آن پرداخت نمی‌کنند مانند انشعابات غیر مجاز و فاقد کنتور و هدر رفت آب از شیرهای آب و امثال آن. هدر رفت واقعی مربوط به فرسودگی و شکستگی لوله‌های آب است. وی می‌افزاید: از مجموع هدر رفت آب در شبکه آبفای استان 60 درصد به‌صورت ظاهری و 40 درصد دیگر به‌صورت واقعی از خطوط شبکه هدر می‌رود. با این حساب 15 درصد کل آب تولیدی آبفای استان(260 میلیون متر مکعب) از طریق شبکه آبی به ‌صورت واقعی هدر می‌رود.در پایان باید اذعان کرد در شرایطی که خشکسالی پا  روی گلوی دشت‌های استان و ساکنان آن گذاشته است و صحبت از هزینه کرد میلیاردها تومان سرمایه برای شیرین سازی و انتقال آب از فرا حوزه به استان و مشهد می‌شود، این که بیش از 60 میلیون متر مکعب آب به دلیل فرسودگی خطوط لوله هدر می‌رود و بیش از 138 میلیون متر مکعب آب تولیدی هیچ درآمدی برای آبفا ندارد و خطوط شبکه آب استان در حال فرسوده‌شدن‌ است و اعتباری برای اصلاح آن نیست هشدار دیگری است که باید پیش از نابودی شبکه آبی و فرسودگی کامل آب استان به فکر آن بود. 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سفره مادران بی‌بضاعت پر روزی شد (شهروند)بی‌سابقه در تاریخ ایران (اعتماد) خودروساز بی‌انصاف اشک مردم را درآورد (جوان)سندروم «مسئله با پدر» در کمین دختران (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
نوسان تصمیم گیری درباره قیمت خودرو اژدها وارد می شود! آتش سوزی آزمایشگاه پارسیان مشهد عمدی است پیام‌ پست‌های اینستاگرامی «تیپیکال والد ایرانی» سرگذشت ناشنیده تبار «اخوان ثالث» خودرو همچنان به کام رانت خواران! زخم هزینه های درمان عمیق تر می شود! جهانِ عاشقانه جواد مائوی قرن 21 مانور خیانت در دریای سرخ نشت های میلیاردی خوشمزه‌های کرمانشاه شهر خلاق خوراک