جهادگران امروز جوانانی از جنس بسیجیان دوران دفاع مقدس هستند

محرومیت‌زدایی هدفی بود که از بدو پیروزی انقلاب در قالب جهاد سازندگی با جدیت از سوی جوانان انقلابی دنبال می‌شد تا سال ۱۳۷۹ که وزارت جهاد سازندگی در وزارت کشاورزی ادغام شد. این نهاد انقلابی با جدیت به کار خود ادامه می‌داد. پس از آن با دستور مقام معظم رهبری، بسیج سازندگی با رویکرد‌های جهاد سازندگی تشکیل شد. این سازمان که به جرئت می‌توان گفت از مهم‌ترین سازمان‌ها در بدنه بسیج است، در طول عمر خود فراز و فرود‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است و در جنگ اقتصادی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. در هفته بسیج به سراغ سردارمحمد زهرایی، رئیس سازمان بسیج سازندگی رفتیم تا از فعالیت‌های این سازمان بیشتر بدانیم.

گروه‌های جهادی در چند سال اخیر از یک گستردگی خاصی برخوردار شده‌اند. الان آماری از تعداد گروه‌های جهادی دارید؟
بسیج سازندگی بعد از فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر عمومی کردن گفتمان جهادی و افزایش تعداد گروه‌های جهادی از خود بسیار همت نشان داد. این اقدام خودجوش و مردمی در کنار چند موضوع بسیار مورد توجه قرار گرفت. ابتدا پیام ۹ بندی حضرت آقا در سال ۱۳۹۸ و بحث خدمات مؤمنانه بود. سپس انتشار ویروس منحوس کرونا که به اجبار باعث شد یک سری خدمات انجام برای رفاه حال مردم در آن شرایط انجام شود. به همین ترتیب بروز حوادث غیرمترقبه نظیر سیل و زلزله‌ای که در این چند سال اخیر شاهدش بودیم همگی بهانه‌ای شدند که باعث رویش گروه‌های جهادی شد و در حال حاضر ما ۴۲ هزار گروه جهادی داریم. به جرئت می‌توان گفت که افراد حاضر در این گروه‌های جهادی افرادی از جنس مردان و بسیجیان دوران دفاع مقدس هستند. سطح‌بندی و طبقه‌بندی این ۴۲ هزار گروه جهادی به چه صورت است؟


۱۶ درصد یعنی حدود ۵ هزار گروه جهادی از میان این ۴۲ هزار گروه جهادی «ویژه» هستند و خودشان ساختار قوی و منسجمی دارند و نقشه راه را ترسیم و حل مسئله می‌کنند. این گروه‌های ویژه توان بسیج کردن مردم و خیرین را دارند و دارای یک ساختار منسجم هستند که می‌توانند گروه‌های جهادی دیگر را به کار گرفته و با نهاد‌های دیگر هم ارتباط بگیرند. ۳۷ درصد دیگر از گروه‌های جهادی ما «فعال» هستند. یعنی یک جغرافیایی را می‌پذیرند و می‌توانند هجرت کنند. ما به این‌ها جغرافیامحور می‌گوییم. یعنی این گروه‌ها می‌توانند از منطقه خودشان به روستا سفر و سالانه یک یا دو بار هجرت کنند و چند سالی آنجا مستقر شوند. جنس کار بچه‌های جهادی کوتاه و میان مدت است. باقی گروه‌های جهادی ما گروه جهادی «عادی» هستند. ما به این‌ها گروه‌های جهادی مسجدمحور و پایگاه‌محور می‌گوییم. آن‌ها خدمات کوچک انجام می‌دهند و اگر حمایت نشوند نمی‌توانند دوام پیدا کنند. برای همین باید برایشان عرصه پیدا کنیم و هماهنگی‌هایشان را با دستگاه‌ها و نهاد‌ها انجام بدهیم. بخشی از آن خدماتی که گروه‌های جهادی ویژه و فعال خودشان انجام می‌دهند به همت بسیج سازندگی برای گروه‌های جهادی عادی انجام می‌شود. تخصص‌های این گروه‌های جهادی هم متفاوت است؟
این سه گروه جهادی که شامل ویژه، فعال و عادی می‌شود در تخصص‌های مختلف فعالیت دارند. برخی از گروه‌های جهادی عرصه فعالیتشان فقط پزشکی است. برخی عمران، برخی فرهنگی، کشاورزی یا اشتغالزایی است. گروه‌های جهادی عادی یا همان مسجدمحورمان عام هستند یعنی شامل همه فعالیت‌ها در همه عرصه‌ها می‌شوند. نقش و جایگاه بسیج سازندگی به عنوان لکوموتیو حرکت جهادی برای سرعت‌بخشی به حضور مردم در جریان جهادی چیست؟
بسیج سازندگی یک نهاد تسهیلگر است. ما همه جا هم گفتیم ما فرمانده گروه‌های جهادی نیستیم که به آن‌ها امر و نهی کنیم. گروه جهادی یک جنبش خیزشی و خودجوش مردمی است. یعنی پشتوانه گروه‌های جهادی بسیج است. بسیج سازندگی به فرمان حضرت آقا سامان‌دهنده این حرکت است. یعنی مشابه هشت سال دفاع مقدس، وقتی یک داوطلب به جبهه اعزام می‌شد بعد از ساماندهی در محل و جبهه مورد نظر شروع به خدمت می‌کرد. داوطلبانه بودن به معنا و مفهوم نبود نظم در امور نیست، بلکه بسیج سازندگی نظم‌دهنده است. ما سامانه اطلس جهادی را داریم که کار ثبت و ضبط گروه‌های جهادی، اردو‌های جهادی، کمک‌هایی که می‌گیرند، حساب حقوقی که دارند، مجوزی که برایشان صادر می‌شود و... همه را حکم مأموریت می‌دهیم و در بیمه حمایتشان می‌کنیم که دچار مشکل نشوند. در حال حاضر در تلاش هستیم افرادی که در زمان اردوی جهادی و حین خدمت جان خود را از دست می‌دهند به عنوان شهید خدمت شناخته شوند. ما نهاد تسهیلگر و سامان‌دهنده و هدایت‌کننده گروه‌های جهادی هستیم که در راستای مأموریت‌های نظام وارد عمل می‌شوند. همچنین ما بسترسازی هم می‌کنیم. به طور مثال سخت است که گروه‌های جهادی با نهاد‌های اجرایی ارتباط بگیرند و مأموریت دریافت کنند. ما به عنوان یک دستگاه اجرایی که مسئولیت ساماندهی گروه‌های جهادی را بر عهده داریم باید با دستگاه‌های اجرایی تفاهمنامه ببندیم و عرصه را برای حضور گروه‌های جهادی فراهم کنیم. پرچم جریان جهادی کشور از جهاد سازندگی به نام مقدس بسیج سازندگی سپرده شده است و پیروان مردان راستین دوران دفاع مقدس ثابت کردند که بر اساس پیام ۹ بندی ولایت در ابعاد کمی، کیفی و گفتمان‌سازی جهادی موفق عمل کرده‌اند. فناوری جهادی با تلاش بسیجیان به جبهه‌سازی خدمت جهادی ختم خواهد شد. به نظر شما احیای جهاد سازندگی امکانپذیر است و این امر چگونه اتفاق خواهد افتاد؟
جهاد سازندگی دو جنبه اصلی داشت؛ یکی جریان جهادی درونش یعنی نیروی جهادی که در آن حضور داشتند و جریان جهادی آنجا پویا و پرنشاط بود و دیگری مأموریتی که به آن سپرده بودند. یعنی مسئولیت روستا را از صفر تا صد در دست داشت؛ هم اختیار داشت، هم تصمیم می‌گرفت و هم اجرا می‌کرد. همه مأموریت‌ها برای آن بود. ادغام جهاد سازندگی در وزارت کشاورزی مأموریت جهاد سازندگی را از بین برد. مأموریت‌های جهاد سازندگی مانند آب، برق، راه روستایی و ... به دستگاه‌های دیگر واگذار شد. اما جریان جهادی درونش را حضرت آقا به بسیج سازندگی موکول کردند. پس در حال حاضر اگر بخواهد احیا شود باید مأموریت‌هایش نیز احیا شود. باید جهادی‌ها و جریان جهادی که هست، استفاده شود. اما مأموریت‌های جهاد سازندگی مانند انسجام‌بخشی در روستا و هماهنگی و هم‌افزایی بین دستگاه‌ها باید عملی شود. ما هم ضمن استقبال از این کار اعلام آمادگی کردیم و حاضریم تمام قد در خدمت دولت محترم باشیم. برنامه‌ای برای اعزام گروه‌های جهادی به مناطق برون‌مرزی نظیرعراق یا سوریه دارید؟ آیا تا کنون اعزامی داشته‌اید؟
افق ۱۰ ساله جریان جهادی کشور در «جبهه‌سازی» است. قرار بر این است که ما هم در عرصه خدمت‌رسانی مشابه جبهه مقاومت اسلامی در برون مرز‌ها برای فعالیت‌های جهادی جبهه‌سازی نماییم. کار را هم امسال از سوریه آغاز کردیم. گروه‌های جهادی هفت تا ۱۰ نفره با اولویت ساخت مسکن برای محرومان به سوریه اعزام شدند. ابتدا کار‌های اداری که زمان‌بر هم بود، انجام شده است و الحمدلله شرایط برای ما برای حضور در سوریه فراهم شده است. نکته حائز اهمیت و اولویت مهم ما مباحث اقتصاد مقاومتی در سوریه است. بعد هم ان‌شاءالله کار‌های فرهنگی را در نظر داریم. سردار! از زمان شروع بیماری کرونا و انتشار ویروس کووید ۱۹ در کشور گروه‌های جهادی به صورت خودجوش وارد عمل شدند و برنامه‌هایی را در راستای مقابله و جلوگیری از این بیماری اجرایی کردند. ابتدا یک آمار و توضیحاتی در این خصوص بدهید و اینکه آیا همچنان این فعالیت‌ها که به نظر می‌رسد کمرنگ‌تر شده باشد تداوم دارد؟ در این روز‌ها که کسب و کار‌ها دچار مشکلات عدیده‌ای شد بسیج و گروه‌های جهادی وارد عرصه‌ای دیگر به نام تأمین و توزیع بسته‌های معیشتی شدند. در این خصوص هم توضیحاتی را بفرمایید.
برنامه‌های ما در این زمینه کمرنگ نشده بلکه اقتضائات ما متفاوت شده است. در اولین روز‌هایی که کرونا شیوع پیدا کرد، موضوع کمبود ماسک داشت به یک بازار سیاه تبدیل می‌شد. در این شرایط بود که گروه‌های جهادی و بسیج اصناف ورود پیدا کردند و در حال حاضر ۲۰ میلیون ماسک در روز در کارگاه‌های کوچک و گروه‌های جهادی و... در حال تولید است. در حقیقت ماسک به اشباع رسیده است. همان ابتدای شیوع کرونا ما بحث ضدعفونی معابر را هم داشتیم که بچه‌های جهادی در این زمینه هم وارد عمل شدند. به مرور که جلوتر رفتیم، اقتضائات متفاوت شد و گروه‌های جهادی برای تغسیل و تدفین متوفی‌های کرونا وارد عمل شدند و ۳ هزار طلبه در این بخش برای خدمت‌رسانی وارد عمل شدند. خیلی‌هایشان هم که آموزش ندیده بودند بعد از طی دوران آموزش برای تغسیل و تدفین رفتند. امروز هم در طرح شهید حاج قاسم سلیمانی چند کار را در دستور کار قرار دادیم. گروه‌های جهادی عام ما در عرصه غربالگرایی و واکسیناسیون وارد عمل شدند. گروه‌های تخصصی ما مانند پزشکان و پرستاران که در کار‌های درمانی کمک می‌کنند. گروه دیگر در راستای کمک‌های مؤمنانه و تهیه بسته‌های معیشتی و تهیه دارو برای افرادی که در مضیقه اقتصادی و معیشتی هستند وارد عمل شدند. در حقیقت دبیری نهضت کمک مؤمنانه در سپاه و بسیج به سازمان بسیج سازندگی واگذار شده است و در سه مرحله این رزمایش در ماه‌های رمضان، ذی‌الحجه، محرم و صفر اجرایی شد. ۱۶ میلیون بسته معیشتی توزیع و ۴ هزار و ۲۰۰ زندانی در قالب رزمایش کمک مؤمنانه آزاد شدند. در قالب این رزمایش ۲۱ میلیون پرس غذای گرم، ۲ میلیون لوازم‌التحریر و تبلت در کشور توزیع شده است. خدمت‌رسانی وظیفه و اولویت کار نیرو‌های جهادی است. گروه‌های جهادی با خدمت‌رسانی در دوران کرونا به خط‌شکن‌های جنگ با بیماری کرونا تبدیل شده‌اند. بسیج سازندگی چه برنامه‌ای برای تقویت تولیدات داخلی دارد؟
مردم پایه کردن اقتصاد مأموریت بسیج سازندگی است و یکی از این کار‌ها اقتصاد مقاومتی است و اقتصاد مقاومتی مبنا و بستر تولید داخل است و این با اقتصاد کلان متفاوت است. کاری که بسیج انجام می‌دهد قرارگاهی به نام اقتصاد مقاومتی است که دبیری‌اش بر عهده بسیج سازندگی است. بسیج با ترویج و تبیین طرح‌های اقتصاد مقاومتی، پرداخت تسهیلات و همراهی تولیدکنندگان در فرآیند تولید، گام‌های قرص و محکمی در زمینه اشتغالزایی، بهبود درآمد خانوار‌های روستایی و افزایش تولید برداشته است؛ هرچند شاید حمایت‌های مالی در حد و اندازه‌های طرح‌های کوچک باشد، اما این طرح‌های کوچک و خرد اندک اندک و قطره قطره به دریای رونق تولید می‌رساند؛ راهبردی که به نظر می‌رسد تا به سرانجام رسیدنش، چندان فاصله نیست.
۱۲ طرح می‌شود به عنوان طرح همگام با کشاورز، طرح فدک جامعه زنان، طرح صنعت‌یار بسیج صنعت و تعدادی دیگر از این طرح‌ها به تولید داخل کمک می‌کند و به ایجاد فرصت شغلی و تثبیت شغل کمک می‌کند. یکسری طرح‌ها هم به عنوان موتور محرک بسیج هستند مثل صندوق قرض‌الحسنه در حال حاضر ۲۶ هزار صندوق قرض‌الحسنه وجود دارد که یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار خانوار که در آن عضو هستند. بسیج تسهیلگری انجام می‌دهد و این عزیزان دارد به تولید داخل کمک می‌کنند و در آینده تبدیل به تعاونی می‌شوند و این هم بخشی دیگر از کار است. در خوشه‌سازی و تکمیل زنجیره ارزش قطب‌های صنایع تبدیلی در حال فعالیت هستیم که می‌توان این اقدامات را گسترش کمی و کیفی داد. سردار! مشکلات اقتصادی زیادی گریبانگیر مردم است و قیمت گوشت و مواد خوراکی آبزی، چون ماهی و میگو هم در حال افزایش و شاید دور از دسترس مردم قرار دارد. بسیج سازندگی چه برنامه‌ای برای این موضوع دارد؟ ببینید ما در سال‌های گذشته همراه با سردار نقدی از خانه‌های روستایی استان گلستان دیدار داشتیم که بسیج و گروه‌های جهادی یک دستگاه جوجه کشی یا مرغ‌های خانگی داده بودند تا بتوانند جوجه و مرغ پرورش دهند و قرار بر این بود که خود بسیج بازار خرید و فروش را هم در دست بگیرد تا هر خانواده روستایی بتواند وارد چرخه تولید شود. این برنامه‌ها و طرح‌ها به کجا رسید؟ آیا متوقف شد یا به ثمر نشست؟
با توافقی که با دولت انجام شد بسیج برای کنترل گرانی در شش محصول و کالا از مبدأ تا مقصد در نظارت ورود پیدا کرده است. قیمت‌های مصوب مرغ، تخم مرغ، پنیر، شیر، ماست و برنج را دولت داد و بسیج اصناف به نمایندگی از بسیج با کاسبان امینی که دارند برای نظارت از مبدأ تا مقصد ورود پیدا کردند. ما در قطب‌های صنایع تبدیلی و مزیت دار که همان ۱۲ طرحی است که از پیش درباره‌اش صحبت شد، به تناوب ورود می‌کنیم. یکی از این قطب‌ها کمک به اشتغال است که این مشاغل بر اساس محصولات مورد نیاز هر منطقه انجام می‌شود. یعنی هر کس در هر زمینه‌ای که موفق است ما روی همان زمینه حمایت و اقدام می‌کنیم. پیش ترخبر‌هایی در زمینه اشتغالزایی جامعه زندانیان شنیده شد. برنامه بسیج در این خصوص چیست؟
برای زندانیان دو برنامه داریم. یکی آزادسازی زندانیان غیرعمد که در نهضت خدمات ما سال گذشته ۵۲۸۰ نفرشان و امسال هم ۲ هزار نفر آزاد شدند و روز دوشنبه اول آذرماه هم ۴ هزار نفر به همت بسیج آزاد شدند. توافق دوم برای اشتغال زندانیان است. در اینجا هم زندانیانی مطرح هستند که دوران زندانی شان تمام شده و به آغوش خانواده‌ها بازمی‌گردند و هم خانواده‌های بدسرپرست که باید شناسایی و حمایت شوند. برای زنان سرپرست خانوار که با بسیج زنان هماهنگ می‌شوند، به فراخور از طریق سازمان زندان‌ها آموزش داده و اشتغال ایجاد می‌شود. البته این کار سختی است. هماهنگی و دست و پاگیری برخی قوانین که اجازه نمی‌دهد به زندانی شغل داده شود و مسئله بیمه‌اش و... مشکلاتی در پی دارد. الحمدلله به‌رغم مشکلات عدیده‌ای که در این زمینه هست ما ورود پیدا کرده ایم.