تنفس هوای آلوده از جیب خالی

مصطفی عبدالهی – آن‌طور که سازمان محیط زیست اعلام کرده، امسال برنامه‌ای تدوین و به مجلس و دولت ارائه شده که یک‌بار برای همیشه، آلودگی هوای کلان‌شهرها را تعیین‌تکلیف کند و اجازه ندهد نفس شهرها بیش از این تنگ شود. تهران، مشهد، اصفهان و ... از ابتدای امسال تاکنون، شهر تهران ۵۳ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۲ روز آلوده برای همه افراد داشته است. در مشهد هم طی این مدت فقط هوای 7 روز پاک بوده و 53 روز ناسالم برای گروه‌های خاص و 3 روز هوای ناسالم برای تمامی گروه‌ها داشته‌ایم. در اصفهان نیز 6 روز سال 1400 برای همه مردم این شهر ناسالم بوده و در 86 روز هم، این شهر هوای مناسبی برای نفس کشیدن گروه‌های حساس نداشته است. دیگر کلان‌شهرها هم اوضاع بهتری از این نداشته‌اند تا در یک اتفاق کاملا تکراری و قابل پیش‌بینی، باز هم شاهد نفس‌تنگی کلان‌شهرهایمان باشیم و هوای سالم را از مردم این شهرها دریغ کنیم. هفته آلوده برای  7 شهر دیروز هم سازمان هواشناسی اطلاعیه‌ای صادر کرد و هشدار داد که در طول هفته آینده، شهرهای تهران، مشهد، اراک، کرج، اصفهان، ارومیه و تبریز در وضعیت هشدار زرد قرار دارند و با افزایش غلطت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا مواجه خواهند بود. تکرار برنامه‌های تکراری عادت کردیم که هر سال همین روزها، شاهد جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا در کلان‌شهرها باشیم تا آن‌ها هم یک‌سری برنامه‌های تکراری را مصوب و اجرایی کنند: زوج و فردکردن تردد خودروها، جریمه خودروهای آلاینده، منع تردد شبانه کامیون‌ها، پایش ویژه، شناسایی منابع آلاینده، ...، و در شرایط بحرانی هم، تعطیلی تمام شهر. سهم مازوت چقدر است؟ اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند مازوت‌سوز شدن نیروگاه‌های کشور در افزایش میزان آلودگی هوا تاثیر داشته اما «کرامت ویس‌کرمی» مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی هم معتقد است: «از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون تنها ۱۰ درصد از مصرف سوخت نیروگاهی سوخت مایع بوده که از این میان سهم استان تهران از نفت کوره، صفر بوده است». او تاکید کرده: طی 8 ماه گذشته از سال، حدود ۹۰ درصد سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها گاز طبیعی و تنها ۱۰ درصد آن سوخت مایع شامل گازوئیل و نفت کوره بوده است». البته از آن‌سو، مالک شریعتی‌نیاسر عضو کمیسیون انرژی مجلس گفته: «متاسفانه استفاده از مازوت در آلودگی هوای شهرها تاثیر مخرب دارد و علاوه بر آن تاثیر منفی اقتصادی هم دارد». تردد خودروها و موتورسیکلت های آلاینده البته سهم خودروها و موتورسیکلت‌های آلاینده در آلودگی را هم نمی‌توان نادیده گرفت. ناصر امانی عضو شورای اسلامی شهر تهران گفته: چهار میلیون موتورسوار در سطح شهر ۹۰ درصد آلودگی هوای پایتخت را ایجاد می‌کنند. این را بگذارید کنار تردد هزاران خودروی فرسوده و دیزلی شخصی و عمومی که آن‌ها هم در ایجاد این آلودگی شریک هستند. پیشنهادهای ارائه شده به دولت احتمالا برای امسال هم دیگر نمی‌توان به مدیریت آلودگی هوا امید داشت و باید باز هم چشم به آسمان داشت تا شاید بارش باران نفس کلان‌شهرها را تازه کند. اما آن‌طور که سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده، سناریوهای کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها به دولت و مجلس ارسال شده تا در تدوین بودجه 1401 و برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار بگیرد. بر این اساس سناریوهای کاهش آلودگی هوا در دو سطح ملی و استانی تهیه شده که با تامین اعتبارات برنامه‌های پیش‌بینی‌شده و هماهنگی بین‌بخشی، کیفیت هوای کلان‌شهرها بهبود خواهد یافت.         کارشناس سازمان محیط زیست در گفت و گو با خراسان اعلام کرد:  درخواست پیش‌بینی اعتبار در بودجه 1401 و برنامه هفتم توسعه «داریوش گل علیزاده»، معاون کیفیت هوای مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، در گفت‌وگو با خراسان درباره برنامه تدوین و ارائه شده به مجلس و دولت می‌گوید: «چارچوب اصلی این برنامه مبتنی بر قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های اجرایی آن است و در آن اقداماتی همچون از رده ‌خارج‌کردن خودروها و موتورهای فرسوده، نوسازی و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، توسعه به‌کارگیری موتورسیکلت‌های برقی، اجرای طرح‌های ترافیکی مانند LEZ،  تجهیز صنایع و نیروگاه‌ها به سیستم‌های کاهنده آلودگی، بهبود کیفیت سوخت، ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها و موتورسیکلت‌ها و همچنین معاینه فنی موتورخانه‌ها دیده شده است». از او درباره تفاوت این برنامه‌ها با برنامه‌ها و قوانین موجود در حوزه کاهش آلودگی هوا می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: «مهم‌ترین تفاوت آن، درخواست پیش‌بینی مستقیم اعتبارات است، به این دلیل که تاکنون ما قوانین و آیین‌نامه‌های متعددی برای کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها داشته‌ایم اما اعتبارات آن پیش‌بینی نشده بود و بعضا منوط به درآمدزایی از محل خود طرح‌ها بود اما حالا ما از دولت و مجلس درخواست کرده‌ایم اعتبارات این برنامه‌ها در لایحه بودجه 1401 و لایحه برنامه هفتم توسعه دیده شود». وی تصریح می‌کند: « یکی دیگر از نکات مهم این برنامه‌ها، جلوگیری از افزایش آلاینده‌های جدید است تا همزمان با کنترل و مدیریت شرایط موجود، اجازه ندهیم منابع آلاینده جدید مانند برخی پروژه‌ها، به فضای کلان‌شهرها افزوده شود».