خیز صنعت فولاد برای دستیابی به اهداف تعیین شده
گروه صنعت و تجارت: انجمن جهانی فولاد اعلام کردکه جمهوری اسلامی ایران با تولید ۲۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن فولاد خام در ۱۰ ماهه سال ۲۰۲۱ همچنان در جایگاه دهم برترین تولیدکنندگان این محصول در جهان قرار دارد. به گزارش سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، براساس اعلام انجمن جهانی فولاد، فولادسازان جهان از ابتدای ژانویه (۱۲ دیماه ۹۹) تا پایان اکتبر ۲۰۲۱ میلادی (۹ آبانماه ۱۴۰۰)، یک میلیارد و ۶۰۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تن فولاد خام تولید کرد که حاکی از رشد ۵.۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. همچنین ۶۴ کشور فولادساز جهان در ماه اکتبر ۲۰۲۱ میلادی (۹ مهرماه تا ۹ آبانماه ۱۴۰۰)، ۱۴۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن فولاد خام تولید کردند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش ۱۰.۶ درصدی را نشان میدهد. در مدت یاد شده، ایران در مجموع ۲۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن فولاد خام تولید کرد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی ۵.۷ درصد کاهش یافته است.
تولید فولاد خام ایران در اکتبر سال جاری میلادی نیز با ۱۵.۳ درصد افت نسبت به اکتبر ۲۰۲۰ میلادی به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسید. از ابتدای ژانویه تا پایان اکتبر ۲۰۲۱ میلادی، چین با تولید ۸۷۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تن (افت هفت دهم درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۰ میلادی) بیشترین میزان تولید فولاد خام جهان را به خود اختصاص داد. پس از آن، هند با تولید ۹۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تن فولاد خام، ژاپن با ۸۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن، آمریکا با ۷۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن و روسیه با ۶۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن، بیشترین میزان تولید این محصول را در ۱۰ ماهه سال ۲۰۲۱ میلادی داشتند و به ترتیب در رتبههای دوم تا پنجم ایستادند. همچنین کرهجنوبی با تولید ۵۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن فولاد خام، آلمان با تولید ۳۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن، ترکیه با تولید ۳۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تن، برزیل با تولید ۳۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن و ایران با تولید ۲۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن در رتبههای ششم تا دهم جهان جای گرفتند.
کارشناسان معتقدند با رشدی که در صنعت فولاد طی 10 سال گذشته اتفاق افتاده، ایران به رتبه دهم تولید فولاد در دنیا رسیده است و ایران جزء بزرگان تولید فولاد دنیا شده است و جهتگیری نیز آن است که در افق سال 1404 در رتبه هفتم تولید فولاد در دنیا با ظرفیت 55 میلیون تن قرار بگیریم. ظرف 10 تا 15 سال گذشته با وجود رشد تولید در کشور، برخی از بخشها از جمله معادن با این رشد همگام نبودهاند و متاسفانه معادن فعلی شاید کمتر از 15 سال بعد از افق 1404 قابلیت استفاده دارد و از آن طرف هم کشور پتانسیل بالایی در این حوزه دارد، اما در بخش اکتشاف مشکلات جدی وجود دارد که میتوان به مساله مجوزها اشاره کرد و سازمانها و ارگانهای مختلف بخشهای مختلف کشور را بلوکه کردهاند و چندین درصد از مساحت کشور در سازمانهای مختلف بلوک شده است، در صورتی که سازمانهای تخصصی 2 درصد در اختیار دارند، سازمانهای غیرتخصصی بعضا 10 درصد از معادن کشور بلوک شده این سازمانها هستند که حتی اجازه اکتشاف هم نمیدهند. بنابراین این مسائل باعث شده است که معادن به شکل غیرقابولی در مسیر رقابت شرکتها قرار بگیرند و شاهد هستیم که در مزایدهها به چه شکل رفتار میشود.
در حال حاضر برای رسیدن به افق 1404 در صنعت فولاد به کمتر از 5 میلیارد یورو برای سرمایهگذاری نیاز است، در حالی که در حوزه زیرساختهای آن شاید به بیش از 10 میلیارد دلار نیاز به سرمایهگذار است. در حوزه برق و گاز نیز اخیرا مشکلاتی وجود دارد و صنایع معدنی وارد شدهاند تا بتوانند ظرفیت بزرگی برای کشور ایجاد کنند، البته در این بخش نیز نگرانی برای مساله گاز وجود دارد. صنعت فولاد کمتر از 2 دهم درصد مصرف آب کشور را دارد، این روزها به نقل محافل تبدیل شده که این صنعت مصرف زیادی دارد، لذا لازم است به کانونهای مصرف آب بیشتر دقت شود تا مشکلی برای صنعت فولاد ایجاد نشود. در ظرف 10 تا 15 سال گذشته رشد صنایع مختلف همپا با صنعت فولاد نبوده است، لذا نگرانی این است که با این دغدغهها به دغدغههای آتی کمتر توجه شود و هنوز آمادگی پیدا نشده است که وارد بحثهای مختلف مثل مالیات کربن و فولاد سبز شویم. با توجه به فرآیندی که در صنعت فولاد ایجاد شده به عبارتی از ساختار متمرکز خارج شد و تبدیل شد به بخشهای مختلف که بعضا این بخشها از حالت تخصصی خارج شدهاند و نه خصوصی شده و نه در ساختار دولتی باقی مانده است.
خلاء نقشه راهبردی در صنعت فولاد کشور
در همین حال رئیس اندیشکده سیاستگذاری و مطالعات صنعت و معدن گفت: در صنعت فولاد با خلاء نقشه راهبردی و کاربردی مواجه هستیم. احسان نمازیزاده گفت: در باب تحلیلها و فرصتهای صنعت فولاد در این سالها بسیار صحبت شده است و مسائل مختلفی از کمبود مواد اولیه، انرژی و آب و موضوعات مرتبط با آلایندگی و بحثهای زیست محیطی و قیمتگذاری بیان شده است و همه اینها چالشها جدی است، اما چند نکته خارج از این مسائل نیز قابل بیان است و نکته اول خلاء نقشه راهبردی صنعت فولاد است که در این زمینه یک نقشه کاربردی که نقش بازیگران اصلی فولاد در آن مشخص شود وجود ندارد تا براساس آن ماموریتها داده شود.
رئیس اندیشکده سیاستگذاری و مطالعات صنعت و معدن در مورد شرکتهای خصولتی اظهار داشت: دولت هنوز مدیریت این شرکتها را برعهده دارد، لذا در مورد این شرکتها نقشی که به بخش خصوصی داده میشود را نمیتوان به این شرکتها داد، لذا شناخت این ساختارها بسیار مهم است تا براساس شناخت به آنها نقش و ماموریت داده شود و اگر این اتفاقات صورت گیرد، آنگاه نمیگویم که مثلا فولادیها به دنبال معدن میروند و یا معدنیها به دنبال فولاد میروند.