روزنامه ابتکار
1400/09/13
حال صنعت خودرو با احیای برجام خوب خواهد شد؟ دست اندازهای بزرگ پیش روی صنعت خودرو
درپی آغاز مجدد مذاکرات برای لغو تحریم‌ها، این سوال در اذهان ایجاد شده که در صورت امضای برجام چه تغییراتی در صنعت خودرو داخلی و قیمت‌ها در کارخانه و بازار به وجود خواهد آمد.به گزارش ایسنا، از بعد ظهر روز دوشنبه (۸ آذرماه)، دور جدید گفت‌وگوها میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۴ با هدف رفع تحریم‌ها و در قالب برگزاری کمیسیون مشترک برجام در شهر وین آغاز شد. کارگروه لغو تحریم‌ها با حضور تیم کارشناسی ایران و دیگر کشورهای عضو برجام نیز از صبح روز سه‌شنبه آغاز شده و همچنان ادامه دارد. اگرچه هنوز برای قضاوت در مورد دستاوردهای عملی مذاکرات از سر گرفته شده، زود است اما اظهارنظرهای مقامات حاضر یا نزدیک به مذاکرات، نشان‌دهنده سازنده و رو به جلو بودن این مذاکرات است.
براین اساس با توجه به اینکه صنعت خودرو از جمله اولین صنایعی بود که در تیرس تحریم‌های آمریکا قرار گرفت، و تمامی درها به رویش بسته شد، در این گزارش به بررسی آینده این صنعت در سه محور وضعیت صنعت خودرو به لحاظ تولید، آینده قیمت‌گذاری‌ها رسمی خودروهای داخلی و همچنین آینده بازار خودرو در صورت مثبت شدن نتیجه مذاکرات و احیای مجدد برجام از دید چهار فعال صنعت خودرو پرداخته شده است.
حال صنعت خودرو با احیای برجام خوب خواهد شد؟
در این رابطه، امیرحسن کاکایی عضو هیئت علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت تهران ضمن اشاره به اینکه در تجربه قبلی ما از برجام دیدیم که اولین صنعت و بخش اقتصادی بهره‌مند از برجام، صنعت خودروسازی بود و در پی آن خودروسازان داخلی با همکاری خودروسازان خارجی به سرعت به تولید رسیدند گفت: حتی پس از برجام نیز خودروسازان ما از روابطی که در همان مدت کوتاه شکل گرفته بود، تا به امروز حداکثر استفاده را برده‌اند. بنابراین اگر برجام متوقف نمی‌شد، خودروسازان در سال ۱۳۹۸ به تولید حداقل پنج خودرو جدید با تولید بالغ بر ۶۰ درصد می‌رسیدند. ضمن اینکه در سال ۱۳۹۷ نیز قرار بود ۵۰ مدل خودرو جدید (البته به صورت ckd) به بازار عرضه شود و پلتفرم‌های جدید نیز در دستور کار قرار داشت؛ کمااینکه در حال حاضر دو-سه مورد از پلتفرم‌هایی که در آن زمان مدنظر بود، مورد استفاده قرار گرفته است.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: بنابراین چنانچه برجام احیا شود و البته صرف مذاکره نباشد چراکه مذاکرات به تنهایی فایده‌ای نخواهد داشت و مهم این است که اتفاقاتی رخ دهد قطعا صنعت به یکباره جهش بزرگی خواهد کرد. در این بین تنها خودروسازان نیستند که از این موضوع منتفع می‌شوند؛ بلکه در تجربه قبلی برجام، قطعه‌سازان نیز بسیار بهره‌مند شدند. قطعه‌سازان توانستند ارتباطات خوبی برقرار کنند، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی انجام دهند، واردات تکنولوژی داشته باشند و... که اکنون در حال بهره‌برداری از آن‌ها هستیم.
کاکایی خاطرنشان کرد: همانطور که اشاره شد، در صورت احیای برجام، در صنعت به شدت جهش پیدا خواهیم کرد. این شدت از این منظر مورد تاکید است که طی سه سال اخیر که تحریم‌ها مانع بزرگی برای صنعت بود، ما به شدت از لحاظ دانش، فناوری، قدرت جذب سرمایه و... قوی‌تر شدیم و می‌توانیم مولد عمل کنیم؛ بنابراین به سرعت مضاف براینکه تنوع بیشتر خواهد شد، کیفیت هم قطعا بالا خواهد رفت. همچنین این پتانسیل نیز وجود دارد که بحث‌های صادراتی را به جدیت دنبال کنیم.
این کارشناس صنعت خودرو یادآور شد: علاوه براین نکات مثبت اما جنبه منفی را هم باید در نظر داشت. چنانچه برجامی رخ دهد اما موضوع مدیریت نشود، آسیب به صنعت از ناحیه داخلی حتمی است. در سال‌های اخیر اقدامات بزرگی در جهت توسعه دانش و فعالیت‌های دانش‌پایه انجام شده است که اکثرا در میانه راه هستند و با احیای برجام چنانچه مسئولان همه این‌ها را کنار گذاشته و بخواهند بی‌توجه به تلاش‌های صورت گرفته، از واردات استقبال کنند، این خطر وجود دارد که بسیاری از این دستاوردها با شکست روبرو شود. شاید این موضوع برای بازار خودرو مهم نباشد، اما قطعا برای کشور بسیار حائز اهمیت است و موجب فرار نخبگان و صنعت‌گران و دلسردی سرمایه‌گذاران خواهد شد. بنابراین امید است که با مدیریت و تدبیر به‌موقع، از هدرفت و نابودی تلاش بسیاری از صنعت‌گران و فعالانی که در روزهای سخت برای چرخش چرخ اقتصادی کشور از جان مایه گذاشتند، جلوگیری شود. این موضوعی است که می‌تواند با برجام مورد تهدید قرار گیرد که با مدیریت درست می‌توان از آن به عنوان فرصت استفاده کرد.
فربد زاوه، دیگر کارشناس صنعت خودرو اما در این رابطه معتقد است: برجام به تنهایی کافی نیست. اگر صرفا برجام امضا شود و انتظار داشته باشیم که همه مشکلات حل شود، تغییری در وضعیت نه‌تنها صنعت خودرو بلکه سایر صنایع و اقتصاد کشور رخ نخواهد داد. در صنعت خودرو و سایر صنایع تولیدی، مجموعه‌ای از مسائل و مشکلات وجود دارد که تنها یکی از آن‌ها مشکلات تحریم و برجام است.
وی تصریح کرد: در حقیقت امضای مجدد برجام، به تنهایی فقط تاثیر روانی خواهد داشت و بازار به شرایط عادی باز خواهد گشت اما اگر مجموعه برجام، FATF، بحث استانداردسازی شبکه بانکی و اعتبارسنجی، رفع موانع داخلی و بروکراسی‌های دشوار اداری و... انجام شود، طی پروسه دو ساله پس از امضای برجام و FATF، با اصلاح زیرساخت‌های بسیاری در داخل می‌توان امیدوار بود که دوباره به خطوط اعتباری در بازارهای بین‌الملل دسترسی پیدا خواهیم کرد. دسترسی به خطوط اعتباری می‌تواند به شدت در کاهش میزان نقدینگی مورد نیاز کمک‌کننده باشد. افزایش تیراژ تولید و کاهش هزینه‌های تولید، تبعا اولین اثری است که در نتیجه کاهش میزان نقدینگی مورد نیاز مجموعه خودروسازی شکل خواهد گرفت؛ البته همانطور که اشاره شد یک پروسه حداقل دو ساله نیاز است تا به این شرایط برسیم.
همچنین مرتضی مصطفوی کارشناس و فعال صنعت خودرو در تشریح نظرات خود در رابطه با وضعیت صنعت خودرو در صورت احیای برجام، اظهار کرد: متاسفانه اقتصاد و صنعت ما به شدت وابسته به نرخ ارز است. به سبب اینکه صنعت خودرو با قطعات عمدتا وارداتی کار می‌کند و در حقیقت بخش عظیمی از آن برپایه مونتاژی‌کاری است - زیرا علیرغم افزایش سطح داخلی‌سازی‌ها اما در عمق داخلی‌سازی‌ها بازهم نیازمند واردات قطعات حساس و نیمه حساس از خارج هستیم - با امضای برجام و رفع تحریم‌ها، ورود این قطعات بیشتر و راحت‌تر خواهد شد؛ ضمن اینکه تبادل‌های مالی بیشتر و هزینه‌های انتقال پول کمتر میشود. وی افزود: بنابراین این‌ها سبب خواهد شد که تولید خودرو به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند. در حقیقت علاوه براینکه در کلاس‌های مختلف، خودرو خواهیم داشت و سبد محصولات متنوع‌تر میشود، تیراژ تولید هم بالا می‌رود؛ لذا عرضه خودرو بیشتر و بهتر خواهد شد.
این کارشناس صنعت خودرو در ادامه تاکید کرد: امضای برجام علاوه‌بر مزایا، از سوی دیگر می‌تواند آسیب‌هایی را متوجه صنعت خودرو ایران کند. همانطور که بر کسی پوشیده نیست، چهار دهه است که صنعت خودرو ایران هم در صنعت خودروسازی و هم صنعت قطعه‌سازی بر پایه مونتاژکاری جلو آمده و به این سیستم عادت کرده‌ایم. ضمن اینکه از جمله دلالیل اصلی که تاکنون مانع رشد صنعت خودرو ما شده است، همین عادت بر سوار کردن قطعات وارداتی برای تولید خودرو در داخل است. بنابراین با رفع تحریم‌ها و به نتیجه رسیدن مذاکرات، چنانچه روند واردات سیل آسای قطعات ادامه داشته باشد، ممکن است بازهم به فضای سنتی تنها مونتاژکاری بازگردیم.
مصطفوی خاطرنشان کرد: این آسیب و تهدید برای صنعت خودرو وجود دارد؛ مگر آنکه سیاست‌هایی اتخاذ شود که خودروسازان و قطعه‌سازان را به حرکت واردار کند. به طور مثال سیاستی تحت عنوان آزادسازی واردت خودرو در کنار تولید داخل خودرو وجود داشته باشد که خودروسازان را هوشیار نگه دارد تا بدانند خودرو خارجی با قیمت مناسب وارد میشود؛ بنابراین اگر محصول جدید و با کیفیت مناسب ارائه ندهند یا سراغ تولید قطعات حساس نروند و در حقیقت صاحب صنعت نباشند، ورشکست خواهند شد.
پیش‌بینی قیمت خودروهای داخلی در صورت احیای مجدد برجام
امیرحسن کاکایی در رابطه با قیمت خودرو در کارخانه در صورت احیای برجام، تاکید دارد: در مورد قیمت‌ها بایستی با احتیاط صحبت کرد. با توجه به تفاوت قیمت‌ها از کارخانه تا بازار، در صورت کاهش نرخ ارز، قیمت خودرو در بازار هم پایین خواهد آمد اما باید توجه داشت که قیمت تمام‌شده خودروها ۳۰ تا ۵۰ درصد پایین‌تر از قیمت دستوری آن‌ها است؛ بنابراین حتی در صورت احیای برجام هم قیمت کارخانه‌ای محصولات بایستی اصلاح شود.
وی افزود: اگر قیمت مواد اولیه و هزینه‌ها تا حدی پایین بیاید که اختلاف قیمت دستوری خودرو تا هزینه تمام شده آن را جبران کند، می‌توان گفت که قیمت خودرو در کارخانه هم پایین خواهد آمد، اما بعید به نظر می‌رسد زیرا قیمت مواد اولیه همچون فولاد و ورق آلومینیوم یا حقوق ودستمزدها که پایین نخواهد آمد. حتی اگر بطور مثال قیمت فولاد ۱۰ درصد کاهش یابد، بازهم اختلاف ۴۰ درصدی وجود دارد؛ لذا کاهش قیمت‌های رسمی خودرو بعید است.
فربد زاوه نیز در این رابطه معتقد است: با توجه به شرایط فعلی شرکت‌های خودروساز، امضای برجام قطعا تاثیری حداقل در کوتاه‌مدت و میان‌مدت در قیمت‌هایشان نخواهد داشت؛ چراکه با امضای برجام، تنها اتفاقی که خواهد افتاد این است که خودروسازان می‌توانند خرید مستقیم را آغاز کنند. درست است که با خرید مستقیم تا حدودی هزینه‌ها کاهش خواهد یافت اما مشخص نیست که دولت و مجموعه وزارت صمت برای واردات خودرو چه تصمیمی خواهند گرفت؟ تا زمانیکه خرید نقدی وجود داشته باشد، هزینه‌ای کم نخواهد شد که منجر به کاهش هزینه تمام شده در شرکت‌های خودروسازی و به دنبال آن کاهش قیمت خودرو در کارخانه شود. ضمن اینکه در حال حاضر نیز هزینه تمام‌شده بیش از قیمت دستوری خودروها برآورد میشود.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب:
هیچ ملّتی بدون تحمّل بسیاری از سختی‌ها، به جایی نمی‌رسد
محمدعلی وکیلی
تفاوت سیاست برجامی دولت کنونی با دولت پیشین؟
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی:
ورود اُمیکرون به ایران دور از انتظار نیست
آیا رئیس جدید صدا و سیما می‌تواند رویکرد اعمال سلیقه مدیران در برنامه‌ها را تغییر دهد؟
آفت سلیقه بر پیکر آثار رسانه ملی
حال صنعت خودرو با احیای برجام خوب خواهد شد؟
دست اندازهای بزرگ پیش روی صنعت خودرو
«ابتکار» میزان تاثیرپذیری بودجه سال آتی از نتیجه برجام را بررسی کرد
نگاه بودجه ۱۴۰۱ به میز مذاکره
مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی فعلا پایان یافت
بازگشت برای مشورت در پایتخت‌ها
در گفت‌وگوی تلفنی
بورل و امیرعبداللهیان فضای مذاکرات وین را مثبت ارزیابی کردند
سردار قاآنی خطاب به آمریکا:
کوچکترین حرکتی کنید دندانتان را خرد می‌کنیم
