روزنامه اعتماد
1400/09/16
اصرار و انكار برجامي
وزير امورخارجه در پاسخ به خبرنگاران: توافق موقت را توافق خوبی برای کشور نمیدانیمشهاب شهسواري
سه روز بعد از پايان دور نخست مذاكرات وين در دولت سيزدهم، همچنان طرف ايراني و سه عضو اروپايي برجام، روايت متفاوتي از خواسته‌هاي ايران در اين مذاكرات ارايه مي‌دهند. در‌حالي‌كه در طول روزهاي گذشته مقام‌هاي ديپلماتيك اروپايي به عناوين مختلف، علني يا به عنوان منبع آگاه از عدم تطابق خواسته‌هاي ايران با برجام و مطالبات حداكثري ايران در متون پيش‌نويس توافق گفته‌اند، روز دوشنبه وزير امورخارجه و سخنگوي وزارت امورخارجه، صراحتا اين موضوع را تكذيب و تاكيد كردند كه تمامي خواسته‌هاي مطرح‌شده توسط تيم ايراني در وين، مطابق برجام است. سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت امورخارجه در پاسخ به «اعتماد» در مورد محتواي متن پيش‌نويس توافق ارايه‌شده توسط ايران تاكيد كرد: «تمامي آنچه در اين متون نوشته شده است، در چارچوب برجام و مبتني بر برجام است ... آنچه در وين مي‌خواهيم كاملا در چارچوب برجام است.» حسين اميرعبداللهيان هم در نشست خبري مشترك با فيصل مقداد، وزير خارجه سوريه در تهران گفت: «مطالبات ما كاملا منطبق بر برجام است و ذر‌ه‌اي در اين دور از مذاكرات ما مطالبه فرابرجامي نداشته‌ايم.» به‌رغم اين اظهارنظرهاي صريح، مقام‌هاي اروپايي همچنان به اصرار بر «غيرقابل قبول» بودن خواسته‌هاي ايران در متون ارايه‌شده تاكيد مي‌كنند. يك سخنگوي وزارت خارجه آلمان روز گذشته گفت: «ما پيشنهادها را با دقت و به‌طور كامل بررسي كرديم و به اين نتيجه رسيديم كه ايران تقريبا تمام مصالحه‌هايي را كه قبلا در ماه‌ها مذاكره سخت به دست آمده بود، نقض كرده است. اين پيشنهادها پايه‌اي براي پايان موفقيت‌آميز گفت‌وگوها نيست.» سخنگوي وزارت امور خارجه آلمان افزود: «انتظار داريم كه هيات ايراني پس از رايزني در تهران با پيشنهادات واقع‌بينانه به وين بازگردد.» ادامه بگومگوهاي ديپلماتيك ميان تهران و پايتخت‌هاي اروپايي در آستانه دور دوم مذاكرات وين در دولت سيزدهم كه قرار است آخر هفته جاري از سر گرفته شود، اين سوال را در ميان بسياري از كارشناسان پديد آورده است كه احتمال موفقيت مذاكرات تا چه اندازه است و چگونه مي‌توان از بن‌بست احتمالي در مذاكرات وين حذر كرد. ولي نصر، استاد ايراني‌تبار دانشگاه جان هاپكينز امريكا و مشاور پيشين وزارت خارجه اين كشور معتقد است كه امريكا بايد با «لطايف‌الحيلي» امكان اطمينان دادن به ايران را براي پايدار و دوام‌دار ماندن اجراي تعهدات برجامي ايجاد كند. سوزان ديماجيو، پژوهشگر موقوفه كارنگي براي صلح بين‌الملل هم معتقد است كه امريكايي‌ها بايد براي احياي برجام از برخي تحريم‌هاي غيرهسته‌اي خود نيز گذشت كنند.
خواسته اصلي ايران رفع تحريم‌هاست
ولي نصر، استاد دانشكده مطالعات پيشرفته بين‌الملل دانشگاه جانز هاپكينز و مشاور پيشين وزارت امور خارجه امريكا در گفت‌وگو با فريد زكريا، در شبكه سي‌ان‌ان گفت: «ساده بگوييم خواست ايرانيان اين است كه تحريم‌ها برداشته شود و شرايط به سال 2017 بازگردد و طرف‌هاي اروپايي و امريكايي به اجراي كامل تعهدات‌شان در برجام بازگردند.» اين پژوهشگر بين‌الملل تاكيد كرد: «طرف ايراني ترديد دارد كه امريكا واقعا عزم و اراده جدي براي برداشتن تحريم‌ها داشته باشد و احتمال مي‌دهد كه حتي اگر تحريم‌ها برداشته شوند، به سرعت، براي مثال با تغيير رييس‌جمهور دوباره اعمال خواهند شد.» علاوه بر برداشتن تحريم‌ها، طرف ايراني برخي تضمين‌ها مي‌خواهد كه اين توافق پايدار باشد و بتواند در دولت‌هاي امريكا دوام بياورد.»
امريكا راه خلاقانه‌اي براي تضمين پيدا كند
وي ادامه داد: «دولت بايدن مي‌گويد كه هيچ رييس‌جمهوري در امريكا نمي‌تواند چنين تضميني دهد كه جانشينش تحريم‌ها را دوباره اعمال نكند.» ولي نصر تاكيد كرد: «به نظر من نكته مهم و ريزه‌كاري اصلي اين است كه امريكايي‌ها يك راه نوآورانه و خلاقانه پيدا كنند كه به ايراني‌ها اطمينان دهند كه در يك بازه زماني دو ساله، توافق دوباره از بين نخواهد رفت و طرف ايراني فقط براي يك توافق دوساله با امريكا مذاكره نمي‌كند.» اين استاد دانشگاه تاكيد كرد: «به نظرم هر دو طرف علاقه‌مند هستند كه به گفت‌وگوها ادامه دهند، هيچ طرفي خواستار شكست مذاكرات نيست. [شكست مذاكرات] به معناي يك فاجعه براي منطقه و بحراني عمده براي هر دو كشور است. ايران نيازمند كاهش تحريم‌ها است.» نصر ادامه داد: «احساس طرف ايراني اين است كه اهرم‌هاي امريكا در حال رسيدن به قله خودش است و ديگر فشار خيلي بيشتري از سوي امريكا قابل اعمال نيست. در برابر ايراني‌ها سعي مي‌كنند با پيشبرد عمده برنامه هسته‌اي خود، فشار را بر ايالات متحده بيشتر كنند.»
اگر گفت‌وگوها شكست بخورد
ولي نصر در گفت‌وگو با برنامه جي‌پي‌اس شبكه خبري سي‌ان‌ان تاكيد كرد: «اگر توافق دچار فروپاشي شود، ايران با امريكا و همسايگان عربش وارد يك رويارويي براي كنترل عراق، لبنان، سوريه و يمن مي‌شود و مقدار ناچيز ثباتي كه همين حالا در منطقه مي‌بينيم در معرض خطر فروپاشي قرار مي‌گيرد. اگر امريكا واقعا مي‌خواهد كه از منطقه خارج شود، خواهان كاهش تنش‌ها است و نمي‌خواهد كه درگيري وسيع در منطقه رخ دهد. بايد با ايران وارد يك توافق شود.» وي در پاسخ به اين سوال كه آيا منصفانه است كه بگوييم خروج ترامپ از توافق هسته‌اي با ايران، نتايج فاجعه‌آميزي به‌جا گذاشته است، تاكيد كرد: «كاملا صحيح است، شايد اين يكي از بزرگ‌ترين اشتباه‌هاي استراتژيكي باشد كه ايالات متحده امريكا تاكنون مرتكب شده است. تمام فرض‌هايي كه دولت ترامپ، دولت نتانياهو در اسراييل و دولت‌هاي عربي خليج‌فارس داشتند، به شكل فاجعه‌آميزي اشتباه از آب در آمد. منطقه بسيار شكننده‌تر است و به نظر مي‌رسد كه غرب در حال از دست دادن گزينه‌هايش براي جلوگيري از پيشرفت برنامه هسته‌اي ايران است و آنچه در وين رخ مي‌دهد يكي از آخرين بخت‌ها براي كنترل شرايط است.» سوزان ديماجيو، پژوهشگر ارشد موقوفه كارنگي براي صلح بين‌المللي مي‌گويد: «تيم جديد مذاكره‌كننده ايراني معتقد است كه گذر زمان به نفع آنهاست و از اين زمان مي‌توانند براي توسعه برنامه هسته‌اي استفاده كنند و آن را به عنوان اهرم فشار در مذاكرات به‌كار گيرند.» اين تحليل دقيقا در برابر اظهارنظر صريح سخنگوي دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران است كه روز گذشته در پاسخ به «اعتماد» گفت: «در مذاكرات وين نه عجله داريم نه اجازه مي‌دهيم با وقت ما بازي شود.» ديماجيو مي‌گويد: «اگر اين گفت‌وگوها با شكست مواجه شود، خيلي سخت است كه برخي از طرف‌هاي ديگر را به ويژه پكن، به موافقت با اعمال مجدد تحريم‌ها يا اجراي آنها وادار كرد.» اين كارشناس در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست مي‌گويد كه به نظر او بايد دولت امريكا امكان عقب‌نشيني از برخي تحريم‌هاي غيرهسته‌اي را براي احياي توافق مدنظر قرار دهد.
سایر اخبار این روزنامه
انتقاد دانشجويان/ پاسخ مسوولان
يادداشت‌هاي امروز
آيا دانشگاه ديگر دانشگاه نيست؟
غناي زبان و فرهنگ در گرو ارج نهادن به «ترجمه» است
اصرار و انكار برجامي
16 سال انتظار براي اجراي گوشه‌اي از يك قانون
معماي چاپ پول
لطفا قصاصم كنيد
تعليقي بر يك سخنراني- ۱
علائم تغيير گفتمان در...
مصاحبه گلخانه‌اي
ابلاغيه‌هاي در تضاد با...
ام‌القري اسلام از امارات تا اكو
روز دانشجو و پايان دانشگاه
