روزنامه شرق
1400/09/16
جدال بر سر خط‌قرمزها
ديدار مجازي بايدن و پوتين در بحرانی‌ترین دوره رابطه واشنگتن و مسکو جدال بر سر خط‌قرمزها محدودیت شدید در سفر خارجی رؤسای جمهوری چین و روسیه پس از همه‌گیری کرونا، دیدار ویدئویی را به مهم‌ترین ابزار ارتباطی میان سه ابرقدرت جهانی تبدیل كرده است. بر همین اساس، چند هفته پس از ویدئو‌کنفرانس رؤسای جمهوری ایالات متحده و چین، امروز جو بایدن با ولادیمیر پوتین تماس ویدئویی خواهد داشت تا درباره تنش‌ها و چالش‌های میان دو کشور گفت‌وگو کنند. با وجود آنکه موضوعات مختلفی از‌جمله پرونده هسته‌ای ایران، تحولات افغانستان و سوریه و پیگیری توافق‌های پیشین میان آمریکا و روسیه مورد توجه دو طرف قرار خواهد گرفت، اما بدون تردید مهم‌ترین موضوع مذاکره ویدئویی بایدن و پوتین، تحرکات روسیه در مرزهای شرقی اوکراین خواهد بود که در هفته‌های اخیر نگرانی و هشدار غرب نسبت به اقدام نظامی احتمالی مسکو در اوکراین را در پی داشته است. مقام‌های واشنگتن و مسکو نیز تأیید کرده‌اند تمرکز این گفت‌وگوی تلفنی بر موضوع اوکراین خواهد بود. در حدود یک سالی که از ریاست‌جمهوری بایدن می‌گذرد، این دو رهبر تنها یک بار در ماه ژوئن در ژنو سوئیس دیدار کردند و در آن دیدار توافق شد مذاکرات واشنگتن و مسکو برای محدود‌کردن تسلیحات هسته‌ای دو کشور و دستیابی به پیمان هسته‌ای جدید پس از توقف در دوره دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، دوباره از سر گرفته شود. کاخ سفید و کرملین در آستانه این دیدار تأکید کردند که «پیگیری توافق برای گفت‌وگوهای استراتژیک و چالش اوکراین، مهم‌ترین موضوعات در مذاکره امروز جو بایدن و ولادیمیر پوتین خواهند بود و زمان شروع مکالمه اعلام نشده و مدت‌زمان این تماس ویدئویی نیز به خواست دو رئیس‌جمهور بستگی دارد». بحران اوکراین جو بایدن در آستانه این دیدار به خبرنگاران گفت: «مدت زیادی است که از اقدامات روسیه آگاه هستیم و انتظار من این است که با پوتین گفت‌‌وگویی طولانی درباره اوکراین داشته باشم. من در این مورد خط قرمز هیچ‌کس را قبول ندارم». بایدن در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران گفت دولتش در حال نهایی‌کردن بسته‌ای است که اهداف احتمالی رئیس‌جمهوری روسیه در اوکراین را سد خواهد کرد؛ «در حال حاضر مشغول گردآوری مجموعه‌ای از جامع‌ترین و معنادارترین ابتکاراتی هستیم که پیشبرد اقدامات نگران‌کننده ولادیمیر پوتین برای تشدید تنش نظامی علیه اوکراین را بسیار دشوار خواهد کرد». به گفته یکی از مقامات دولت بایدن، بر اساس گزارش‌های جدید اطلاعاتی آمریکا، پیش‌بینی میشود روسیه در حال برنامه‌ریزی برای استقرار حدود ۱۷۵ هزار نیرو در مرز اوکراین است و در حال حاضر تقریبا نیمی از آنها شامل حدود صد گردان رزمی به همراه تجهیزات سنگین در نقاط مختلف مرزی مستقر شده‌اند. در همین حال، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، با هشدار به مقام‌های روسیه گفت: «دولت بایدن از اوکراین در برابر سیاست‌های ولادیمیر پوتین حمایت میکند و بهتر است رئیس‌جمهوری روسیه بار دیگر به‌طور مستقیم از این موضع ما آگاه شود. پوتین تصمیم‌گیرنده در روسیه است و بسیار مهم است که او به‌طور مستقیم از رئیس‌جمهور بایدن بشنود؛ بنابراین فکر می‌کنم وقتی آنها گفت‌وگو کنند، بایدن تقریبا آنچه را که با شما به اشتراک گذاشته‌ام، بازگو میکند که در درجه اول تمایل شدید ما برای پیش‌بینی‌‌پذیری و ثبات بیشتر در روابط دو‌جانبه است و هم‌زمان بر عزم ما بر حمایت از اوکراین در برابر هرگونه تهاجم روسیه و حفظ یکپارچگی سرزمینی و استقلال، نه به‌عنوان یک تهدید، بلکه یک واقعیت تأکید خواهد شد. ما به کرملین گوشزد کرده‌ایم که در صورت حمله به اوکراین، منفعل نخواهیم ماند و به‌ویژه با یک‌سری مجازات‌های اقتصادی بزرگ و تأثیر‌گذار که در گذشته از اعمال آنها خودداری کرده‌ایم، واکنش سختی نشان خواهیم داد». در آن سو هم کرملین بار دیگر درخواست خود را برای نپیوستن اوکراین به ناتو، تکرار کرده و از پذیرش کی‌یف به این پیمان نظامی غربی به‌عنوان «خط قرمز» خود نام برده است. واشنگتن‌پست اخیرا گزارش داده که ارزیابی نهادهای اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد حمله نظامی احتمالی روسیه به اوکراین می‌تواند در اوایل سال ۲۰۲۲ آغاز شود. «اولکسی ریزنیکوف»، وزیر دفاع اوکراین نیز می‌گوید روسیه حق اعمال نظر درباره پیوستن اوکراین به سازمان پیمان ناتو را ندارد. ریزنیکوف پیش از این با استناد به گزارش‌های اطلاعاتی هشدار داده بود روسیه بیش از ۹۴ هزار سرباز را در نزدیکی مرزهای اوکراین مستقر کرده و ممکن است برای یک حمله نظامی در مقیاس گسترده در پایان ژانویه 2022 آماده شود. نیروهای روسیه در بهار و تابستان امسال دو مانور بزرگ در منطقه برگزار کردند و هر بار تعداد درخور توجهی نیرو و تجهیزات از خود در این منطقه مرزی با اوکراین باقی گذاشتند. مقام‌های آمریکا و اوکراین این هفته بار دیگر درباره بررسی گزینه اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی علیه روسیه هشدار دادند. اکثر ناظران بر این باورند که پروژه خط لوله نورد استریم۲ که برای رساندن گاز روسیه به اروپا در نظر گرفته شده و آلمان نیز در آن مشارکت دارد، ممکن است قربانی این تنش سیاسی شود. روسیه در سال ۲۰۱۴ با اعزام نیروهای نظامی، شبه‌جزیره کریمه در دریای سیاه را که جزء خاک اوکراین بود، تصرف کرد. از آن زمان تاکنون، مناسبات اوکراین و مسکو همواره متشنج بوده است. در پی این تحولات، آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کردند. در جنگ جدایی‌طلبان اوکراین که مورد حمایت روسیه بودند، بیش از ۱۳ هزار نفر کشته شده‌اند. همچنین اسنادی منتشر شده است که نشان می‌دهد در این جنگ نظامیان روسیه مستقیما مشارکت داشته‌اند. اوکراین تأکید میکند که پس‌گرفتن شبه‌جزیره کریمه از روسیه، «وظیفه ملی» است و دیر یا زود این کار را انجام خواهد داد و مسکو نیز تهدید کرده که اقدام به پس‌گرفتن این شبه‌جزیره، «خط قرمز» روسیه است.پارلمان اتحادیه اروپا در آوریل گذشته قطع‌نامه‌ای غیرالزام‌آور را تصویب کرد که در آن بر قطع دسترسی روسیه به سیستم بین‌المللی سوییفت در صورت تجاوز به خاک اوکراین تأکید شده است. علاوه بر مسئله اوکراین، دولت بایدن پیش از این تحریم‌هایی را علیه اهدافی در خاک روسیه وضع کرده و از پوتین به دلیل «دخالت کرملین در انتخابات آمریکا، فعالیت‌های سایبری علیه شرکت‌های آمریکایی و سرکوب مخالفان از‌جمله الکسی ناوالنی، چهره سرشناس اپوزیسیون روسیه» به‌شدت انتقاد کرده است. پیگیری توافق ژنو ازسرگیری مذاکرات استراتژیک از جمله توافق برای آغاز گفت‌وگوهای کنترل هسته‌ای، مهم‌ترین توافق حاصل‌شده میان بایدن و پوتین در مذاکراتشان در ژنو بود و براساس گفته‌های مقام‌های دو کشور، پیگیری این توافق‌ها از دیگر موضوعات مورد مذاکره در تماس ویدئویی امروز پوتین و بایدن به شمار می‌آید. پس از این توافق، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه و وندی شرمن، همتای آمریکایی او، مذاکرات استراتژیک را در سوئیس از سر گفتند و تاکنون یک دور مذاکرات انجام شده است و به نظر می‌رسد دور بعدی مذاکرات سال آینده میلادی برگزار شود. در این مذاکرات، طرفین درباره مسائل مربوط به حفظ و تقویت ثبات راهبردی و همچنین دورنمای کنترل تسلیحات بحث خواهند کرد. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که با روسیه باید زمینه را برای ایجاد ساز‌و‌کار و اقدامات کنترل تسلیحات در آینده برای کاهش خطرها فراهم کند. «نیکولای سوخوف»، یک مقام ارشد مستقر در مقر خلع سلاح و منع اشاعه هسته‌ای در وین اتریش، به رویترز می‌گوید: «دلایل زیادی وجود دارد که باور کنیم گفت‌وگوهای استراتژیک بین مسکو و واشنگتن جدی‌تر از هر زمان خواهد بود. هر دو طرف احساس می‌کنند نیازمند انجام کاری ملموس جهت ایجاد ثبات در روابط راهبردی و احیای توافق کنترل تسلیحات هستند؛ چرا‌که پیمان جدید استارت که در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما حاصل شد، آخرین پیمان کنترل تسلیحاتی است که همچنان به قوت خود باقی است». واشنگتن در فوریه امسال و کمی بعد از آغاز ریاست‌جمهورری جو بایدن، به‌طور رسمی پیمان استارت را تمدید کرد که با موافقت پوتین روبه‌رو شد؛ توافقی با هدف کاهش احتمال جنگ هسته‌ای میان دو کشور که تسلیحات هسته‌ای طرفین را به ۷۰۰ موشک، ۸۰۰ پرتابگر موشک و هزارو 550 کلاهک جنگی تا فوریه ۲۰۲۶ محدود میکند. تصمیم دولت بایدن برای احیای این پیمان که از سوی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده و دیمیتری مدودوف، رئیس‌جمهور وقت روسیه در سال ۲۰۱۰ امضا شده بود، مورد استقبال مسکو قرار گرفت و کرملین انتظار داشت گام‌های بلند‌تری برای کاهش تنش میان روسیه و ایالات متحده برداشته شود؛ اما تنش اخیر بر سر اوکراین، رابطه مسکو و واشنگتن را به بحرانی‌ترین وضعیت از سال 2016 تاکنون سوق داده است.
سایر اخبار این روزنامه
گلایه دولت از مجلس اصولگرا
قالیباف در برابر انتقادات دانشجو
متن مکتوب ایران در چارچوب برجام است
از دیدار با دانشجویان تا دستور بررسی وضعیت بورس
پاسخ انصاری به شورای نگهبان
پايان خدمت ناتمام
طرح طارمی برای عبور از علی دایی
جدال بر سر خط‌قرمزها
تولد او‌یک اتفاق مبارک است
مصالحه، کم‌هزینه‌ترین گزینه
پیش‌بینی افزایش فساد در سال ۱۴۰۱
پیامدهای نابرابری‌های اجتماعی
توافق هسته‌اي و تفكر «ليبراليستي»!
