روزنامه جوان
1400/10/01
نسخه «دست‌خط پزشکان» پیچیده شد
امروز نخستین روزی است که قرار است طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی به شکل یکپارچه در تمامی نقاط کشور اجرایی شود؛ طرحی که با ایجاد شفافیت می‌تواند در مدیریت منابع و پیشگیری از تقاضا‌های القایی و همچنین خروج دارو از شبکه توزیع نقش مهمی داشته باشد و در عین حال با مستند‌سازی دستورات پزشکی در کاهش خطا و قصورات هم اثرگذار باشد. در عین حال این طرح هنوز نواقصی دارد که چالش‌هایی را برای بیمار، پزشک و مراکز ارائه خدمات سلامت اعم از داروخانه و آزمایشگاه و مراکز پاراکلینیکی ایجاد کرده‌است. از سوی دیگر برخی پزشکان که تاکنون در کسری از ثانیه نسخه بیمار را در دفترچه یا نسخه‌های کاغذی می‌نوشتند حالا وقتی ناگزیرند با استفاده از لپ‌تاپ یا کامپیوتر با جست‌وجوی دارو، آزمایش یا خدمات پاراکلینیک چند دقیقه‌ای صرف نسخه نوشتن کنند، خیلی وقت‌ها زیر‌بار این ماجرا نمی‌روند! و نداشتن نسخه الکترونیک یعنی هزینه آزاد خدمات سلامت برای بیماران. داروخانه‌ها و مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت نیز هنوز با نسخه‌های الکترونیکی مشکلاتی دارند، اما در نگاه کلی با عنایت به شفاف‌سازی و بهبود مدیریت عملکرد حوزه سلامت شاید بتوان نسخ الکترونیکی را نسخه شفابخشی برای بسیاری از تخلفات نظام سلامت از جمله خروج دارو از چرخه توزیع دانست. با تمام این‌ها حین اجرا باید نقاط ضعف کار شناسایی و برطرف شود تا مردم و ارائه‌دهندگان خدمت در نظام سلامت هم به چالش بر نخورند. طرح نسخه‌نویسی الکترونیک طرحی بود که از سال‌ها پیش برای کاهش درصد خطای نسخ پزشکی و همچنین کاهش هزینه‌های سازمان‌های بیمه‌گر و تأمین زیرساخت پرونده الکترونیک سلامت مورد بحث بود و سرانجام از حدود دو سال پیش به صورت پایلوت در برخی شهر‌ها و استان‌ها اجرایی شد. پس از بیمه سلامت سازمان تأمین اجتماعی هم به این طرح پیوست و از ابتدای اسفند ۹۹ کلید خورد و دیگر دفترچه‌های بیمه جدید برای کسانی که برگه دفترچه آن‌ها یا اعتبار آن تمام شده‌است، صادر نمی‌شود. همچنین حذف دفترچه‌های کاغذی بیمه سلامت نیز از ابتدای اردیبهشت سال جاری شروع شده‌است و بعد از آن به ترتیب بیمه‌های دیگر نیز شرایط لازم را برای نسخه الکترونیک فراهم می‌کنند. این طرح با هدف هوشمند‌سازی و نظام‌مند کردن شیوه درمان، صرفه‌جویی در هزینه‌ها، کاهش اشتباهات نسخه‌خوانی، کاهش تداخلات دارویی، کاهش مراجعات حضوری و افزایش فرهنگ مشاوره آنلاین پزشکی اجرایی شده‌است. به بیان دیگر نسخه‌نویسی الکترونیک بخش مهمی از پرونده الکترونیک سلامت محسوب میشود که علاوه بر حذف دفترچه‌های بیمه و نسخ کاغذی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها از این طریق، کاهش اشتباهات نسخه‌خوانی، جلوگیری از خروج دارو‌ها از شبکه سلامت و سر درآوردن از بازار آزاد و ثبت و قابل پیگیری‌بودن دستورات پزشکی و شفافیت و حتی قابلیت پیگرد حقوقی قصورات احتمالی را هم فراهم می‌کند. چالش دارو‌های دارای بارکدنسخهنویسی الکترونیک موافقان و مخالفانی دارد. وزیر بهداشت یکی از مخالفان آن بود و حتی در نامه‌نگاری با رئیس‌جمهور خواستار توقف شش ماهه در اجرای این طرح شد، اما رئیس‌جمهور نه فقط با این توقف و تعویق مخالفت کرد، بلکه از وزیر خواست تا زمینه اجرای آن را فراهم کند. امروز هم نخستین روزی است که این طرح در سراسر کشور اجرایی میشود. به همین خاطر هم به سراغ مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت و بیماران رفته‌ایم تا نقاط قوت و ضعف نسخه‌نویسی الکترونیکی را مورد واکاوی قرار دهیم.
برای واکاوی نقاط قوت و ضعف نسخ الکترونیکی ابتدا به داروخانه می‌روم. مهدی حلاج‌زاده نسخه‌پیچ داروخانه با تأکید بر اینکه طبق اعلام سازمان تأمین اجتماعی از امروز تمام نسخ این سازمان باید الکترونیکی باشد به «جوان» می‌گوید: «بیمه خدمات درمانی هنوز نسخ دستی را هم می‌پذیرد، اما بیمه تأمین اجتماعی اعلام کرده فقط نسخه‌های الکترونیک پیچیده شود.» به گفته وی سیستم نسخه‌نویسی الکترونیکی از لحاظ فنی زیرساختی خوب است و تاکنون قطعی و مشکلات اینچنینی نداشته‌است و برای دارو‌های داخلی تمام کد‌ها موجود است و مشکلی نیست، اما وقتی پزشک مکملی را برای بیمار تجویز می‌کند به دلیل اختصاص کدی خاص، کار داروخانه برای ارائه برند‌های مشابه و جایگزین کردن دارو در صورت نبودن آن برند تجویزی سخت میشود.
حلاج‌زاده همچنین با اشاره به دارو‌های دارای بارکد تأکید می‌کند: «حدود ۲۰ درصد از دارو‌ها دارای بارکد هستند بدین معنا که مدت مصرف مشخصی دارند و اگر قبل از زمان مصرف تعیین‌شده کد دارو را برای دریافت مجدد بزنید به دلیل خارج ا ز زمان مصرف بودن سهم بیمه برای آن دارو می‌سوزد و بیمار باید دارو را آزاد تهیه کند.» میزان مصرف دارو برای بیماران خاص و پیوندی درست دیده نشده
این ماجرا برای بیماران چالش‌برانگیز است. آقای محمدی یکی از بیماران پیوندی است که دارو‌های خاص پیوند عضو را استفاده می‌کند. وی که بیمه‌شده سازمان تأمین اجتماعی است در رابطه با مشکلات بیماران در خصوص نسخه‌های الکترونیکی به «جوان» می‌گوید: «گاهی دارو‌های بیماران پیوندی مانند پروگراف موجود نیست و برای اینکه داروی مشابه تجویز شود باید به سراغ پزشک بروید و دارو را بنویسد و شما دوباره برای تأیید به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کنید و در نهایت با تأیید سهمیه دارو شما را به داروخانه مشخصی می‌فرستند که فقط همان داروخانه دارو را به شما تحویل می‌دهد. با چنین روالی یک بیمار شهرستانی که برای نسخه‌اش باید به تهران مراجعه کند به زحمت می‌افتد.» به گفته وی همچنین برخی دارو‌های بارکد‌دار که سهمیه‌بندی است و اگر قبل از زمان مصرف تعیین‌شده تمام شود و برای تهیه دارو مراجعه کنید، سهمیه شما برای دریافت داروی دولتی می‌سوزد.» وقتی از او می‌پرسم چطور میشود شما سهمیه دارویی‌تان قبل از زمان مصرف تمام شود، پاسخ می‌دهد: «این بستگی به دستور پزشک دارد و گاهی پزشک دستور تازه‌ای می‌دهد یا بعضی ماه‌ها ۳۰ روزه و برخی ۳۱ روزه‌اند. همچنین لازم است تا بیمار مقداری ذخیره دارو در منزل یا محل کار داشته باشد و همه این‌ها موجب میشود بعضی وقت‌ها داروی بارکد‌دار و سهمیه‌بندی شده نسبت به نیاز بیمار کمتر باشد.»
پزشکانی که زیر بار نمی‌روند!
زهرا تقوی، مدیریت آزمایشگاهی در ورامین هم به «جوان» می‌گوید: «مشکلات پزشکان و مقاومت برخی از آنان برای نوشتن نسخ دستنویس همچنان ادامه دارد و وقتی با برخی پزشکان صحبت می‌کنم، امیدوارند طرح ادامه پیدا نکند، اما با مسئولان بیمه که حرف می‌زنیم می‌گویند دفاتر خدمات الکترونیک اصلاً جمع‌شده و دیگر دفترچه‌های کاغذی صادر نمی‌شود.»
به گفته وی بیمه‌ها به هیچ عنوان هزینه نسخه‌های دستنویس را نمی‌دهند و در کنار همکاری نکردن پزشکان، زیرساخت‌ها هم مشکل دارد. تقوی می‌گوید: «حرف پزشکان این است مگر ما چقدر سود می‌کنیم که باید این قدر هزینه کنیم. با این وضعیت سرعت اینترنت باید وقت بیشتری بگذارند و پرسنلی را استخدام کنند تا کار نسخ الکترونیک را انجام دهند.»
این مدیر آزمایشگاه می‌افزاید: «در خدمات درمانی نسخه‌های الکترونیکی با کد ملی نوشته میشود، اما در تأمین اجتماعی با کد‌های لوئینگ و این کار برای پزشکان سخت است. در دارو با نوشتن حرف اول و دوم دارو می‌توانند دارو را پیدا کنند، اما برای آزمایش خیلی وقت‌ها امکان پیدا کردن آزمایش مورد نظر با سرچ حرف اول و دوم امکانپذیر نیست و پزشک باید کدش را داشته باشد.» وی در عین حال معتقد است پزشکان هم باید برای اجرای کار همکاری بیشتری داشته باشند؛ چراکه تأمین اجتماعی صفر تا صد کار نسخه‌نویسی الکترونیک را با فیلم‌های آموزشی توضیح داده و تغییر سخت است.
این مدیر آزمایشگاه با تأکید بر مشکلات نسخ کاغذی می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین منافع این طرح، کاهش اشتباهات حوزه پزشکی است، اما پزشکی که اصلاً با بیمه طرف قرارداد نیست زیر بار نوشتن نسخ الکترونیک نیست یا بیمارستان‌های خصوصی هم همین‌طور به همین‌خاطر هم بیشترین ضربه به مریض می‌خورد و مجبور است دارو یا خدمات را به صورت آزاد دریافت کند.» مزایای فراوان و لزوم بازنگری
علی اعظم سلگی، کارشناس مسئول بهداشت و سلامت در دانشگاه تهران در گفتگو با «جوان» می‌گوید: «نسخه‌نویسی الکترونیک و پرونده الکترونیک سلامت مزایای فراوانی دارد و بسیاری از مشکلات حوزه درمان و تشخیص را برطرف خواهد کرد و مستنداتی را فراهم خواهد کرد تا در چالش‌های پیش‌رو قابلیت پیگرد قانونی و حقوقی هم وجود داشته باشد. این طرح برای بیمار هم مزایای فروانی دارد و تعداد مراجعات، بیماری‌های یک فرد، تجویز‌ها و خلاصه وضعیت سلامت فرد را یکجا گرد‌آوری می‌کند. همچنین برای نظام سلامت هم می‌تواند از داده‌هایی که به صورت متمرکز در یکجا ارائه میشود نیازسنجی‌ها و پژوهش‌های کیفی و کمی را انجام دهد.» از نگاه این کارشناس احتمال زیادی وجود دارد که نظام درمانی و پزشکی به دلیل شفافیت ساختار‌ها و قابلیت پیگیری‌های حقوقی چندان با اجرای این طرح موافق نباشد، اما همه کارشناسان سلامت به دنبال اجرای آن هستند.
حالا از امروز این طرح اجرایی میشود و با عنایت به برخی چالش‌ها لازم است با بازنگری‌هایی اشکالات طرح برطرف شود.
سایر اخبار این روزنامه
وین در کل سازنده و خوب بود
جاده‌صاف‌کنی شیخ‌نشین‌ها برای لندن
اقتدار اعظم
شهادت دیپلمات مقاومت
شهید ایرلو مردی از تبار حاج قاسم
رسانه‌های داخلی بازیکنان تیم ملی هستند
سینما باید خودش بادیگارد خودش باشد
طلب کالدرون با ارز دارو پرداخت شد!
با این دورهمی‌ها حرفه‌ای شدن محال است
دانشگاهی شدن نمایش‌های آیینی گرفتار سلیقه مدیران
دفاع بخش خصوصی از حذف ارز ترجیحی
رشد اقتصادی ۸ درصدی در ۱۴۰۱ ممکن است
نسخه «دست‌خط پزشکان» پیچیده شد
