روزنامه آفتاب یزد

دیپلماسی هوشمندانه یا صبر استراتژیک؛ نسخه‌ی رهایی از انفعال دیپلماسی کدام است؟!

آفتاب یزد - رضا بردستانی: اردوغان در پاسخ به خبرنگاران حاضر در هواپیمای ریاست جمهوری که فرجام تنش‌های ایران و آذربایجان را پرسیده بودند گفته بود: «شخصا چنین انتظاری ندارم. ایران به دلیل روابط آذربایجان و اسرائیل، به تقابل با آذربایجان نمی‌پردازد. شمار شهروندان ترک در ایران معلوم است و دولت این کشور هم این را در نظر دارد. این کار ساده‌ای نیست.» آن سوال و این پاسخ - حتی اگر از پیش طراحی شده نیز نباشد - شیطنتی ساده انگارانه است زیرا هم مقامات ترکیه و هم مقامات آذربایجان می‌دانند، جمهوری اسلامی ایران خط قرمز‌هایی دارد که عبور از آن را به هیچ وجه برنخواهد تافت اما دولت جدید در واکنش به برخی از این دست شیطنت ها، همزمان با برگزاری مانورهای نظامی که معنا و مفهومی آشکار دارد (!) به صبر استراتژیک روی آورد تا با آرام شدن منطقه، مسائل فی مابین را از راه دیپلماسی حل و فصل کند.
> ایران در نقش همسایه‌ی خوب
دولت سیزدهم متعهد شده بود تا در کنار تمامی تلاش‌ها برای بهبود وضعیت معیشت و بازکردنِ گره‌های اقتصادی، با اتخاذ سیاست همسایه‌ی خوب، بخش مهمی از گره گشایی‌ها را در همین مرزهای خود با انبوهی از همسایگانی که هرکدام قابلیت‌هایی دارند بگشاید و اما تنش‌ها در قفقاز و آتش افروزی اسرائیلی‌ها در کنار برخی دودوزه بازی‌هایی که منشا و مبدا آن‌ها نیز کاملا مشخص بود، التهاب جایگزین منطق دیپلماسی درمانی شد و در این هنگامه با توجه به انبوهی از مشکلاتی که دولت سیزدهم با آن مواجه بود این التهاب‌آفرینی‌ها اندک اندک دردسرساز می‌نمود تا جایی که بسیاری از حتی تحلیلگران داخلی و بین المللی، بیخ پیدا کردن تنش‌ها را گوشزد و پیش بینی می‌کردند!
موضوعی که اواخر مهرماه ۱۴۰۰ منطقه را روی خط تنش قرار داده بود در نهایت با خویشتنداری ایران و سر عقل آمدن دولت‌های منطقه و آیند و روندهای سیاسی به اجلاس اکو در ترکمنستان کشانیده شد تا سید ابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران، به دور از تنش و بازی‌های معنادار رسانه ای، بدون هیچ واسطه ای، آن چه باید «الهام علی اف» بداند را به او یادآور شد از جمله خطوط قرمزی که اگر رعایت نشود آن گاه باید عواقب سنگین آن را نیز پذیرفت.


> رئیسی خط قرمز ایران را به علی‌اف گوشزد کرد
در حاشیه اجلاس اکو در ترکمنستان رئیس جمهوری آذربایجان به دیدار رئیس جمهور کشورمان رفت؛ دیداری که مواضع ایران بار دیگر به طور صریح به طرف آذربایجانی اعلام شد. این دیدار از جهاتی مهم به شمار می‌رفت و در حالی انجام شد که ساعاتی قبل ابراهیم رئیسی با رجب طیب اردوغان نیز دیدار کرد. رئیس جمهور کشورمان در این دیدار با اعلام سابقه دیرینه بین دو ملت ایران و آذربایجان اظهار داشت ایران اجازه نخواهد داد که روابط تهران و باکو تحت تاثیر دشمنان قرار گیرد. نکته مهم این دیدار تاکید ابراهیم رئیسی بر ممانعت ایران از هر گونه دخالت بیگانگان در منطقه بود. رئیسی سپس به نقش مثبت و سازنده ایران در جنگ قره‌باغ و حمایت از جمهوری آذربایجان در باز پس گیری مناطق اشغالی اشاره کرد و گفت هر کجا کشورهای منطقه از راه تفاهم و مذاکره مسائل خود را حل و فصل کردند راه فتنه‌انگیزی و دخالت بیگانگان بسته شده است.
حضور گروه‌های تکفیری در خاک جمهوری آذربایجان و همچنین دخالت‌های رژیم صهیونیستی از جمله موارد مهمی بود که ابراهیم رئیسی بدان اشاره کرد و تروریسم داعشی و صهیونیستی را دو عامل تهدیدآمیز در منطقه برشمرد. در واقع اظهارات رئیسی هشداری مستقیم و صریح به دولت جمهوری آذربایجان درباره تحرکات رژیم صهیونیستی و آمریکا برای بر هم زدن روابط تهران و باکو بود که نسبت به آن به علی اف هشدار داد. اظهارات رئیسی در این دیدار نشان داد که ایران هیچگاه تغییرات ژئوپلتیکی را در منطقه نخواهد پذیرفت و بار دیگر خط قرمزها برای طرف‌ها ترسیم شد. مساله‌ای که می‌تواند یادآور صحبت رهبر معظم انقلاب نیز باشد که اخیرا بیان کردند فاجعه بارترین مصیبت برای کشورها این است که جنگ و صلح آنان بدست بیگانگان رقم بخورد. رهبر انقلاب همچنین تاکید کردند آن کسانی که با توهم تکیه به دیگران، و با تکیه به دیگران گمان می‌کنند که امنیت خودشان را می‌توانند تامین کنند، بدانند که بزودی سیلی خواهند خورد.
تیترهایی همچون: «تنش میان ایران و آذربایجان؛ تنگنای راهبردی سیاست خارجی ایران به کجا می‌انجامد؟» و یا این که: «تنش میان ایران و آذربایجان به جنگ منتهی خواهد شد؟» به خوبی نشان می‌داد مواضع ایران به قدری محکم و روشن و صریح بوده که تحریک مقامات آذربایجان را در دستور کار خود قرار دادند و اما دیدارهای سیاسی در سطوح بالا، حسن نیت و اقتدار ایرانی‌ها را نشان می‌داد و به خودی خود مقامات باکو را متقاعد کرد همسایه‌ای تا این اندازه سخاوتمند و منطقی را نمی‌توان به سادگی از دست داد با این تاکید که آذربایجانی‌ها نیز به درستی متوجه شدند که حساسیت ایران بر مسائل مرزی و دقت کافی بر مباحث ژئوپلیتیکی، آلارم‌های مناسبی است که نباید از کنار آن‌ها به سادگی گذشت.
> از اکو تا باکو
حسین امیرعبداللهیان در توییتر نوشت: در سفر رسمی به باکو، بر فصل نوینی از مناسبات توافق شد. در دیدار صمیمانه با آقای الهام علی اف بخوبی نقشه راه روابط ترسیم شد. رایزنی‌های مفید با همکارم آقای جیجون بایرامف و رییس مجلس داشتم. حضور در جمع گرم ایرانیان عزیر تکمیل کننده سفر بود. اولویت سیاست همسایگی در دستور کار است.
موسوی با اشاره به سفر وزیر خارجه به باکو؛ می‌گوید: سیاست همسایگی دولت سیزدهم، راهبردی است. سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان با اشاره به سفر وزیر امور خارجه کشورمان به باکو گفت: مذاکرات سازنده با مقامات آذربایجان حاکی از ‎اراده جدی طرفین برای عبور از تنش‌های مصنوعی اخیر بود. سید عباس موسوی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «سفر پربار و سازنده ‎حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان به باکو نقطه عطفی در روابط دو کشور همسایه، برادر و مسلمان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان است. دو دور مذاکره سازنده
سه و نیم‌ساعته با رئیس‌جمهور و دیدارهای مفید با سایر مقامات حاکی از ‎اراده جدی طرفین برای عبور از تنش‌های مصنوعی اخیر بود. ‎سیاست همسایگی دولت سیزدهم راهبردی است.»
> دست روی ماسه گذاشتن آسان است اما هنر نیست!
بسیاری که اولین راه حل را آخرین و درست‌ترین راه حل می‌دانند به آسانی از جنگ می‌گویند و لشگر کشی اما نیمه‌ی دوم حکمرانی، درایت و هوشمندی در عرصه‌ی دیپلماسی است.
دولت رئیسی با توجه به خط مشخصی که در دیپلماسی دنبال می‌کرد در نهایت موفق شد با هوشمندی و صبر استراتژیک در کنار به نمایش درآوردن اقتدار نظامی، سیاسی و اقتصادی بر مشکلات فائق آید تا جایی که مقامات باکو نیز متوجه شدند بر طبل جنگ کوبیدن به صلاح هیچ کس نیست و از این جهت دست دوستی ایران را به گرمی فشردند و در نهایت تنش‌های به وجود آمده در سایه‌ی هوشمندی به یک ارتباط گرم و تنگاتنگ بدل شد.
در این میان آن چه در رسانه‌های بین المللی گم و ناپیدا باقی خواهد ماند
دو مسئله است نخست:
- عدم نفوذ اسرائیلی‌ها در مناطقی که خط قرمز جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
و دو دیگر این که:
- اقتدار ایران در کنار تلاش‌های سازنده در حوزه‌ی دیپلماسی برای به آرامش منتهی کردن یک تنشِ ترسناک به اندازه‌ای تاثیرگذار بود که قدرت‌های منطقه‌ای و بین المللی تلویحاً روش و منش و خویشتنداری مقتدرانه‌ی ایرانی‌ها را ستودند مسئله‌ای که نباید در میدان جنگ و جدال سیاست بازان داخلی به ورطه‌ی فراموشی سپرده شود.
آزمون آذربایجان نقطه‌ی عطفی در حوزه‌ی دیپلماسی است که امیدواریم در باقی مباحث از جمله مذاکرات هسته‌ای نیز از آن تجربیات به نحو احسن استفاده شود.
لینک منبع خبر
سایر اخبار این روزنامه
باز هم پای تحریم‌ها در میان است! تاثیرات مخرب آلودگی هوا بر ارگان‌‌های بدن لزوم تدبیر عدلیه در مورد افراد کثیرالپرونده ایجاد اشتغال وظیفه ممتاز دستگاه‌های اجرایی و نهادهاست به وین امیدوار باشیم؟ خط فقر کجا و چگونه تعیین میشود؟ به جای چای، تکنولوژی تهاتر کنید! آتش بازی در حوالی سناباد! افسردگی در سالمندان دیپلماسی هوشمندانه یا صبر استراتژیک؛ نسخه‌ی رهایی از انفعال دیپلماسی کدام است؟! از چین انتظار نداشتیم! حکمرانی اینترنت