آغاز کاوشی جدید در اعماق فضا

پس از مدت ها انتظار، زمان آغاز ماموریت تلسکوپ فضایی جیمز وب فرا رسید و این تلسکوپ سوار بر موشک آریان ۵ به فضا پرتاب شد تا نسل جدیدی از مطالعات فضایی را رقم بزند. پرتاب این تلسکوپ که ساخت آن در سال ۱۹۹۶ آغاز شده بارها به تعویق افتاده است. جیمز وب اولین بار قرار بود در سال ۲۰۰۷ به فضا پرتاب شود اما پرتاب آن در سال های اخیر بارها به تعویق افتاده است. این تلسکوپ به تازگی قرار بود در ۲۷ آذر به فضا پرتاب شود اما پرتاب آن به چهار روز بعد یعنی به یکم دی موکول شد. این پرتاب نیز به دلیل بروز مشکل فنی لغو و در نهایت به روز جمعه سوم دی موکول شد. گرچه این بار نامساعد بودن شرایط جوی  باعث به تاخیر افتادن این ماموریت شد. در نهایت «وب»پس از تجربه چندین تعویق، امروز به فضا رفت. تلسکوپی که فقط 175 تن سوخت دارد! تلسکوپ فضایی «وب» درون محفظه‌ای در بخش بالایی موشک آریان ۵ قرار گرفته است. آریان ۵ چند روز پیش روی سکوی پرتاب قرار گرفت و سوخت‌رسانی به آن حدود چهار ساعت پیش از پرتاب آغاز شد. موشک آریان ۵ با ۱۷۵ تن سوخت پر شد که ۱۵۰ تن از آن اکسیژن مایع و ۲۵ تن از آن هیدروژن مایع بود. ۱۵ تن سوخت دیگر نیز به بخش بالایی موشک منتقل شد و سوخت‌رسانی حدود یک ساعت و ۲۲ دقیقه پیش از پرتاب به اتمام رسید.  برنامه ساخت این تلسکوپ حدود ۳۰ سال پیش آغاز شد و تولید آن با همکاری دانشمندان سازمان‌های مختلفی از جمله سازمان فضایی آمریکا و اروپا انجام گرفته است. جیمزوب به دنبال چیست؟ تلسکوپ جیمز وب که حدود ۱۰ میلیارد دلار هزینه داشته یکی از بزرگ ترین دستاوردهای علمی قرن ۲۱ است. هدف تلسکوپ جیمز وب این است که از اولین ستارگان و کهکشان‌‌هایی که در جهان درخشیدند، تصویربرداری کند. این تلسکوپ در عین حال قدرت آن را دارد که اتمسفر سیاره‌های دور را به دنبال نشانه‌های گازی بررسی کند تا احتمال وجود حیات در آن‌ها مشخص شود.آن طور که بی بی سی نوشته قرار است این تلسکوپ به گذشته کیهان نگاه کند و دریچه ای به پیدایش ستاره ها و کهکشان ها در حدود سیزده و نیم میلیارد سال پیش باشد. هفته های آینده و تا زمانی که جیمز وب در مدارش قرار گیرد، زمان بسیار پر استرسی برای سازندگان این پروژه عظیم خواهد بود. این تلسکوپ در فاصله یک و نیم میلیون کیلومتری زمین قرار می گیرد و بر خلاف تلسکوپ هابل امکان تعمیرش وجود نخواهد داشت. این تلسکوپ در ماموریت خود به یافته‌های تلسکوپ هابل اضافه می کند که به زودی بعد از ۳۱ سال قرار است به ماموریت خود خاتمه دهد.جیمز وب نقاط دورتری از فضا را بررسی می‌کند و به همین دلیل می‌تواند یافته‌هایی از زمانی دورتر را در اختیار دانشمندان بگذارد. در کانون این تلسکوپ یک آینه شش و نیم متری زراندود قرار دارد.این سطح انعکاسی فوق‌العاده در کنار چهار ابزار فوق‌العاده حساس دیگر به این تلسکوپ اجازه می‌دهند که نور اولین ستارگان را شناسایی کنند. ستارگانی که براساس فرضیات علمی 13.5 میلیارد سال پیش شروع به درخشش کرده‌اند. تلسکوپ جیمزوب با هابل چه تفاوتی دارد؟ وب به گونه‌‌‌ای طراحی شده است که عمق فضا را رصد کند تا اولین ستارگان و کهکشان‌‌‌های تشکیل شده در کیهان را ببیند و به اعماق ابرهای گرد و غبار نگاه کند تا شکل گیری ستارگان و سیارات را مطالعه کند.برای انجام این کار، وب یک آینه اولیه بزرگ تر از هابل که به آن قدرت جمع‌‌‌آوری نور بیشتری می‌‌‌دهد. همچنین دارای ابزارهای مادون قرمز با پوشش طول موج طولانی‌تر و حساسیت بهبود یافته نسبت به هابل خواهد بود. این ویژگی‌ها باعث می شود که وب بسیار دورتر از زمین قرار گیرد و دمای عملیاتی بسیار سرد (حدود منفی 200 درجه)،نشانه گیری ثابت و کارایی رصدی بالاتری نسبت به هابل که در مدار زمین می‌چرخد، داشته باشد.طبق اطلاعات یورونیوز، تلسکوپ «جیمز وب» دو ماموریت‌ اصلی دارد: 1- جمع آوری اطلاعات درباره مراحل اولیه تاریخ کیهانی و تحقیق درباره زمانی بسیار دور یعنی بازگشت به حدود صد میلیون سال پس از انفجار بزرگ؛ تا ستاره شناسان دریابند که چگونه اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها تشکیل شده‌ و چگونه در طول زمان تکامل یافته‌اند. 2- کشف اگزوپلان‌ها یعنی سیارات خارج از منظومه شمسی و تحقیق درباره احتمال وجود حیات فرازمینی با مطالعه اتمسفر این سیارات. بر این اساس، «جیمز وب» در جستجوی امکان حیات در سیارات فراخورشیدی خواهد بود؛ سیاراتی که دانشمندان اطلاعات کمی درباره آن ها دارند.کار ساخت این تلسکوپ از سال ۲۰۰۴ میلادی با همکاری مشترک ناسا، آژانس فضایی کانادا و آژانس فضایی اروپا آغاز شد و انتظار می‌رود که فعالیت‌های نجومی آن نیز از تابستان ۲۰۲۲ میلادی آغاز شود؛ یعنی حدود شش ماه پس از آن که کار تنظیم این تلسکوپ و آینه‌های آن و دیگر ابزار اندازه گیری در فضا به پایان رسید.