مذاكرات وين با بحران اوكراين بي ارتباط نيست

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: شیخ خلیفه الحارثی، معاون امور دیپلماتیک وزارت خارجه عمان که برای شرکت در نشست کمیته مشترک مشورت‌های راهبردی در تهران به سر می‌برد روز گذشته با حسین امیرعبدا...یان، وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. دیداری که دو روز پیش از آغاز مجدد گفت‌وگوهای برجامی در وین، شائبه‌هایی به‌وجود آورده است. در این میان هم زمان شدن بحران اوکراین با مذاکرات برجامی این سوال را در ذهن ایجاد کرده است که آیا روسیه به عنوان بازیگر مهم هر دو پرونده، آیا ممکن است معامله‌ای با غربی‌ها کرده باشد؟ مشخصا پرونده هسته‌ای ایران در سال‌های گذشته به قدری گسترده شده است که برخی از کارشناسان بر این باور هستند که با بسیاری از مسائل در منطقه و عرصه بین‌الملل گره خورده است و نمی‌توان این موارد را بی‌ارتباط دانست. مساله‌ای که نشان می‌دهد مسئولان ایران باید در ادامه مسیر مذاکرات به جنبه‌های مختلف این عرصه سیاسی دقت کافی داشته باشند. در راستای بررسی این مسائل «آرمان ملی» گفت‌وگویی با سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در بریتانیا داشته است که در ادامه می‌خوانید.   پرونده هسته‌ای ایران با توجه به درگیر شدن شرق و غرب در اوکراین، به این مساله گره خورده است؟ وزیرخارجه ایران در نشست مشترک با وزیرخارجه عراق عنوان می‌کند که ایران و طرف‌های برجام به سند واحد و دستور کار واحد دست پیدا کرده‌اند. تاکید ایشان بر این است که بر مبنای 6 دور مذاکرات قبلی پیش می‌روند اما اصلاحاتی صورت گرفته است که یک مقام اروپایی نیز آن را تایید کرد. این موارد مبنای توافقاتی در دور هشتم مذاکرات قرار گرفته است. آن چه که عنوان می‌شود این است که تا به امروز حدود درصد توافق حاصل و پیش‌نویس آن نیز آماده شده است. در آن زمان عنوان می‌شد که مساله مهم هنوز مورد اختلاف است. در این میان یک تنش به‌وجود آمد که طبق برخی شنیده‌ها با میانجی‌گری روسیه این تنش‌های سیاسی کاهش و کار پیش رفته است. بعید نیست مساله اوکراین که در آنجا روسیه تجمع نیرو دارد و آمریکا به روسیه هشدار داده بود که نباید به اوکراین حمله کند، به پرونده هسته‌ای ایران مربوط شده باشد. به این شکل که حساسیت نسبت به اوکراین زیاد شده تا روسیه بیش از اندازه از ایران در برجام حمایت نکند و خیلی طرف ایران را نگیرد. این یک احتمال است و از مدت‌ها قبل شاهد بوده‌ایم که روسیه در مرزهای اوکراین تجمع داشته و احتمال حمله به شرق این کشور وجود داشت. امروز در شرق اوکراین روس تبارها تسلط خود را کامل کرده‌اند و این احتمال می‌رفت که روسیه بخواهد دایره نفوذ خود را افزایش دهد. اروپایی‌ها کاملا از این وضعیت ناراضی بودند و تهدید به تحریم کردند اما به علت وابستگی انرژی که به روسیه دارند، تحریمی رخ نداد. عدم ارسال گاز ایران به اروپا نیز به مولفه‌ای تبدیل شد تا روسیه بتواند در مقابل اروپایی‌ها ایستادگی کند.   سفر معاون وزیرخارجه عمان دو روز پیش از آغاز مذاکرات به ایران، با هدف خاصی انجام شده است؟ آمریکا بارها عنوان کرده است که پیام خود را به ایران رسانده است و بعید نیست از همان کانال‌های گذشته نیز استفاده کرده باشد که یکی از آن کانال‌ها عمان است. در این میان یک کانال دیگر نیز ارتباط مقامات اطلاعاتی است که شاید در حاشیه نشست وین همدیگر را دیدار کرده باشند و پیام‌هایی را رد و بدل کرده باشند. مشخصا نقش عمان نسبت به گذشته کم‌تر شده است و اگر هم پیام مهمی قرار بود به ایران منتقل شود، وزیرخارجه این کشور به ایران می‌آمد. این احتمال وجود دارد که مقام عمانی نظر آمریکایی‌ها را منتقل کرده باشد و در خصوص مسیر احیای برجام نیز صحبت‌هایی شده اما مشخصا پیام مهمی به ایران از سوی عمانی‌ها نیامده است.   پیش بینی شما در خصوص دور جدید مذاکرات که از امروز در وین آغاز می‌شود، چیست؟ سخت است که نتیجه دور فعلی مذاکرات را پیش بینی کرد اما به نظر می‌‌آید ایران اصرار دارد در هر صورت به یک توافقی دست پیدا کند. چون ایران با تهدید‌هایی روبه‌رو است. تهدید اول آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که اگر آژانس گزارش‌های منفی خود را ادامه بدهد و قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود، پرونده را به شورای امنیت ارجاع می‌‌دهند که در این شرایط روی چین و روسیه هم نمی‌‌توان حساب کرد. دومین تهدید این است که دوره آقای ترامپ مواضع اروپایی‌ها با آمریکا فاصله پیدا کرده بود. آمریکایی‌ها هم که عضو برجام نبودند نمی‌‌توانستند مکانیزم ماشه را فعال کند اما در این دور از مذاکرات اروپایی‌ها کاملا به آمریکا نزدیک شدند و هیچ بعید نیست اگر ایران سرسختی کند، توافق بکنند که اسنپ بک فعال شود. یعنی ۶ قطعنامه قبلی هم علیه ایران احیا شود. در این شرایط طبیعتا موقعیت ایران بیشتر به خطر می‌‌افتد. در واقع در دوره آقای ترامپ اگر تحریم‌های آمریکا وجود داشت، ولی دیگر کشور‌های دنیا موظف به تبعیت نبودند ولی زمانی که تحریم‌ها در حیطه سازمان ملل و شورای امنیت باشد همه کشور‌ها اعم از ضعیف و غنی مجبور به اطاعت و تبعیت از مصوبات شورای امنیت خواهند بود. در این شرایط واضح است که ایران موقعیت سخت‌تری پیدا می‌کند. با توجه به این تحلیل به نظر می‌‌رسد ایران به دنبال توافق است و به همین علت این دور از مذاکرات هم شاید نتایج مثبتی داشته باشد. راه حل‌هایی هم شنیده می‌‌شود که گفت‌وگو‌ها به جای خواسته حداکثری بر مبنای خواسته حداقلی شکل گیرد. یعنی مرحله‌ای بتوانند توافقات را صورت دهند. در حقیقت به جای توافق بر سر بازگشت آمریکا به برجام باشد، بر برخی حقوق ایران تکیه شود و برخی تحریم‌ها برداشته شود و ایران هم به برخی تعهدات خود بازگردد. بر مبنای پیشنهاد مذاکره حداقلی، غربی‌ها برخی تحریم‌‌ها را، مثل اجازه فروش حد معینی نفت خام، به ایران می‌‌دهند و ایران هم غنی سازی ۶۰ درصد را متوقف می‌‌کند.