ماليات ستاني به هر شكلي؛ - سفره مردم يادتان رفت؟

آرمان‌ملی- محمدسیاح: یکی از تصمیمات اتخاذی در بودجه سال آینده اخذ مالیات بر ارزش افزوده از واردات است، این عدد حدود 10 درصد پیش‌بینی شده و از همین حالا نگرانی‌هایی را بابت افزایش قیمت کالاهای وارداتی مشمول این مالیات برانگیخته است، با این حال دولت عزم جدی برای افزایش درآمدهای مالیاتی دارد تا بتواند از این محل در بخشی از منابع درآمدی خود را تامین کند، قطعا دریافت این مالیات می‌تواند بخشی از منابع درآمدی دولت باشد، اما نکته مهم این است وضع مالیات بر ارزش افزوده از واردات قطعا عوارض جدی و موثری بر قیمت تمام شده کالاها در بازار مصرف خواهد داشت که نتیجه آن فشار بر قدرت خرید مردم است چراکه خواه‌ناخواه بازار آماده افزایش قیمت به‌دلیل تورم و حذف ارز 4200 تومانی بوده و هر بهانه‌ای را برای افزایش استفاده می‌کند و قطعا با وضع مالیات بر واردات چه کالا وارداتی باشد چه نباشد این افزایش در سطح وسیعی از کالاها دیده خواهد شد و این به معنای رشد چند صد باره قیمت در مقابل ثابت‌ماندن حقوق و دستمزد و کاهش قدرت خرید و بروز نارضایتی از تصمیمات دولت خواهد بود. در حقیقت سیاست وضع مالیات بر واردات می‌تواند به مالیات بر عایدی سرمایه واردکننده اعمال شود تا اینگونه شاید هزینه کمتری متوجه مردم شود هرچند در هر شرایطی مالیات افزایش یابد بر هزینه‌های مردم در تامین کالا به هر شکلی اثرگذار خواهد بود. مالیات‌ها بخش مهمی در درآمد دولت‌ها در سراسر جهان دارند ولی این روند در ایران در هیچ دولتی نه منصفانه اجرا و نه کامل شده است. همیشه طبقه حقوق‌بگیر و کارمند پیش از آنکه حقوقش را دریافت کند مالیاتش کسر می‌شود و حق اعتراض هم ندارد! اما اقشار غیرحقوق‌بگیر که بیشتر شامل افراد با مشاغل آزاد به هر شکلی می‌شوند معمولا با راهکارهایی از پرداخت مالیات معاف می‌شوند و بار این فرار مالیاتی هم به‌دوش همان جامعه حقوق‌بگیر می‌افتد! قطعا باید سازوکار دریافت مالیات در کشور مورد اصلاح و تکمیل قرار بگیرد تا بتوان شاهد نظام مالیاتی عادلانه‌ای بود و البته که دولت‌ها هم در وضع قوانین مالیاتی باید دقت نظر داشته باشند تا بیش از این فشار مالیات‌ستانی را به دوش مردم در همین بخش از جامعه وارد نکنند. با وجود اینکه بخش‌های زیادی از جامعه در دادن مالیات کوتاهی می‌کنند و فرارمالیاتی بیش از 100 هزار میلیاردی در کشور ثبت شده دولت به‌جای اصلاح قوانین و سامانه‌های مالیاتی برای تحقق مالیات واقعی در اقتصاد ایران به سمت روش‌های دریافت مالیاتی رفته که اثر نهایی آن بر مردم به‌ویژه قشر ضعیف جامعه خواهد بود. در این بین مالیات برخانه‌های خالی، ‌عایدی سرمایه، خانه و خودروهای لوکس، حساب‌بانکی و... بلاتکلیف مانده است که می‌تواند منابع خوبی را هر ساله به‌دست دولت برساند بدون اینکه به بخش آسیب‌پذیر جامعه فشار بیشتری وارد کند.   مالیات بر واردات، ‌دستپخت جد ید  اسماعیل یزدان‌‌پناه، نایب‌رئیس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی ایران در مورد حذف معافیت مالیات بر ارزش افزوده کالاهای وارداتی و تاثیر آن بر بازار داخلی گفته است: «بهتر است عوارض واردات هنگام واردات وضع شود، ما سیستم مناسبی برای تعیین ارزش افزوده نداریم. مالیات بر ارزش افزوده معمولا باید در انتهای زنجیره گرفته شود ولی متاسفانه آن را در هر مرحله می‌گیرند. در مورد واردات باید عوارض گرفته شود که آن هم باید در ابتدای زنجیره باشد و دولت می‌تواند از آن برای تنظیم بازار، تنظیم واردات، حمایت از تولید و غیره استفاده کند.» او افزود: «خود مالیات بر ارزش افزوده الان مورد سوال است که با این سبک آیا مناسب است یا خیر. واقعا فشار مضاعفی به تولیدکننده وارد می‌شود. به‌نظر می‌رسد تا زمانیکه ما یک سیستم درست و مشخص نداشته باشیم، نمی‌توان در مورد مالیات بر ارزش افزوده به شکل فعلی عمل کرد چراکه عواقب آن بیشتر از فواید آن است.» نایب‌رئیس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: «دولت می‌تواند سیاست‌های خود را در مورد عوارض واردات اعمال کند، اما تا زمانیکه ما سیستم ارزش افزوده را در یک بستر مناسب و شفاف اعمال نکردیم و هنوز در مورد شیوه آن سوال وجود دارد، می‌تواند مشکل‌ساز باشد چراکه در هر معامله‌ای که انجام می‌شود مالیات بر ارزش افزوده گرفته می‌شود. سیستم‌ها یکپارچه نیستند و سازمان باهم ارتباط ندارند، تا وقتی بستر فراهم و شرایط شفاف نشود و بین سازمان صمت، گمرکات، سازمان جهاد کشاورزی، راه و ترابری، انبارداری و... ارتباط یکپارچه‌ای شکل نگرفت و دیتابیس واحدی نداشته باشیم؛ این تصمیمات برای بازار شوک‌آور بوده و در شرایط فعلی می‌تواند در بازار اثر منفی بگذارد.» بازار در حال حاضر مستعد افزایش قیمت است و عرضه‌کنندگان و فروشندگان خرد و بزرگ و تولیدکنندگان و صاحبان صنایع و محصولات از هر فرصتی برای افزایش قیمت استفاده می‌کنند، با توجه به اینکه بخش بزرگی از مواد اولیه کشور وارداتی است، وضع مالیات بر واردات در هر بخشی می‌تواند به رشد هزینه‌های تولید منجر شود حتی اگر این مالیات شامل همه کالاهای وارداتی هم نباشد! یزدان‌پناه با اشاره به تاثیر این موضوع براقشار کم‌‌درآمد گفت: «باید یک سیستم مناسب برای اقشار کم‌درآمد جامعه وجود داشته باشد تا به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از سفره و سبد غذایی آنها حمایت کند. چون این سیستم وجود ندارد، همه فشارها در نهایت به مصرف‌کننده نهایی می‌رسد و سفره اقشار آسیب‌پذیر در حال کوچک‌شدن است. در این مورد باید اقلام ارزان‌قیمت وارد شود تا دستکم تغذیه این اقشار تامین شود. برای مثال برنج ارزان‌ باید وارد شود تا این کالا از سبد خانوار حذف نشود. ابتدا باید بسته‌های حمایتی برای اقشار کم‌‌درآمد وجود داشته باشد و بعد تصمیمات این چنینی گرفته شود. با این سیاست‌ها فشارهای مستقیم به مصرف‌کننده نهایی وارد می‌شود. طبیعی است که اقشار کم درآمد جامعه فشار بیشتری را متحمل شده و احتمال دارد برخی اقلام مهم از سبد کالایی آنها حذف شود.» به‌نظر می‌رسد دولت درباره برخی از تصمیم‌ها در تعریف منابع درآمدی زیاده‌وری کرده و بدون توجه به تبعات آن؛ تصمیمات خود را گرفته است درحالی‌که انتظار می‌رفت این دولت با توجه به شعار بهبود اقتصاد و معیشت و کنترل تورم تصمیمات عاقلانه‌ای را برای کشور می‌گرفت که به زیان بخش بزرگی از مردم و سود بخش کوچکی باشد!