وضعیت فوق بحرانی فرونشست

از ۳۷ دشت خراسان رضوی، ۶ دشت در وضعیت فوق بحرانی است  کدام مناطق بیشتر در معرض فرونشست هستند؟   رئیس اداره مخاطرات اداره کل زمین ‌شناسی  منطقه شمال شرق از قرار گرفتن شش دشت از ۳۷ دشت استان خراسان رضوی در فهرست دشت‌های فوق بحرانی خبر داد و گفت: این وضعیت در حالی است که  از برخی از این دشت‌ها سازه‌های مهمی چون خط راه آهن و لوله انتقال نفت عبور می‌کند. به گزارش ایسنا، هادی شریفی در وبینار مخاطره فرونشست زمین، سازمان زمین شناسی را متولی پایش مخاطرات زمین از جمله فرونشست معرفی کرد و افزود: طی ۱۰ سال اخیر مطالعات پایش مخاطرات در حوزه فرونشست را در دشت‌های استان خراسان رضوی آغاز و نقشه‌های فرونشست را تهیه کردیم. وی با اشاره به نتایج به دست آمده از این مطالعات، اظهار کرد: از ۳۷ دشتی که در استان خراسان رضوی وجود دارد، شش دشت مشهد، کاشمر، بردسکن، خواف، جوین و بجستان در وضعیت فوق بحرانی قرار دارند و دشت نیشابور نیز در حالی که آثار فرونشست زمین در آن ایجاد شده است، سازه‌های مهمی چون خط راه آهن تهران-مشهد و خط انتقال نفت از آن عبور می‌کند. شریفی با بیان این که در این دشت ۷۹ کیلومتر عوارض سطحی فرونشست زمین یعنی شکاف‌های طولی و عمیق ایجاد شده است، افزود: دشت‌های توس، بردسکن، بجستان و خواف از دیگر دشت‌های استان و درگیر با پدیده فرونشست زمین هستند. رئیس اداره مخاطرات اداره کل زمین‌شناسی منطقه شمال شرق تصریح کرد: دشت خواف به عنوان جوان‌ترین دشت استان فرونشست زمین به مساحت ۱۷ کیلومتر را تجربه کرده است، ضمن آن که ۷۰ روستای پیرامون دشت بردسکن درگیر این مخاطره زمین شناسی است. شریفی با بیان این که در دشت جوین فرونشست زمین به صورت یکنواخت است، یادآور شد: این منطقه فرونشست ۱۲ تا ۱۴ سانتی‌متری دارد. در روستای بشرو در شرق نیشابور در فروردین سال ۹۴ بعد از یک بارندگی شکاف‌هایی نمایان شد و این فرونشست در حالی رو به افزایش است که سازه‌های مهمی چون خط راه آهن و لوله انتقال نفت از آن عبور می‌کند. یکی از خطرناک‌ترین موارد فرونشست در خراسان رضوی، ایجاد شکاف عمودی در مسیر خط‌آهن مشهد - تهران در روستای بشروی شهرستان نیشابور و جاده خواف - سلامی است. منطقه 12 مشهد در وضعیت بحرانی  وی میزان فرونشست در دشت مشهد را ۱۵ تا ۱۷ سانتی‌متر اعلام کرد و گفت: این امر به دلیل برداشت بی رویه آب است و منطقه ۱۲ شهر مشهد در وضعیت بحرانی قرار گرفته است. مدیر کل مدیریت بحران استان نیز در این نشست با بیان این که در پهنه استان ۹۰ گسل فعال و لرزه‌زا شناسایی شده است، تصریح کرد: این استان در طول تاریخ خود ۲۵ زلزله بزرگ تر از ۶ ریشتر را تجربه کرده و این موضوع نشان می‌دهد باید آمادگی لازم را برای مقابله با مخاطرات طبیعی ایجاد کنیم. نجات با بیان این که خراسان رضوی به دلیل ویژگی‌های اقلیمی، توپوگرافی و هیدرولوژی ۲۰ نوع مخاطره را تجربه می‌کند، مهم ترین مخاطره این استان را سیل و زلزله اعلام کرد. همچنین دو سوم پهنه استان دارای پتانسیل سیل است. خراسان رضوی از بحرانی ترین استان ها در منابع آب های زیرزمینی رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی استان نیز خراسان رضوی را استانی با بیشترین تعداد چاه‌های غیرمجاز در کشور دانست و گفت: این استان یکی از بحرانی‌ترین مناطق در زمینه منابع آب‌های زیرزمینی کشور است. دکتر بیت‌اللهی اظهار کرد: عامل مخاطرات، مصنوعی یا غیر طبیعی است، به عبارت دیگر زمانی که آب سفره‌های زیرزمینی از طریق پمپ‌هایی کشیده می‌شود، همانند توپی‌که باد آن خالی شود، مچاله می‌شود و دانه‌های خاک به یکدیگر می چسبند. وی از فرونشست زمین به عنوان بدترین آسیب محیط زیست یاد کرد؛ چرا که آبخوان‌ها با از دست دادن استعداد نگهداری آب، بعد از مدتی دچار مرگ خواهند شد و بر عکس رخدادهای زلزله که به صورت ناگهانی و در یک محدوده رخ می‌دهد، پدیده فرونشست محدوده وسیعی را درگیر خواهد کرد. بیت‌اللهی با تاکید بر این که از ۳۱ استان کشور، ۱۸ استان دارای پهنه‌های با خطر بسیار بالا و فرونشست گسترده زمین است، گفت: متوسط افت سالانه آبخوان‌های کشور حدود ۲۴ سانتی‌متر و متوسط افت تجمعی ۴۰ ساله آبخوان‌های کشور ۲۵ متر گزارش شده است. وی تامین ۶۰ درصد از آب‌های شیرین سرزمینی را از طریق آب‌های زیرزمینی عنوان کرد و گفت: ریسک فرونشست زمین در استان بالاترین نرخ را دارد. در خراسان رضوی پمپاژ آب‌های زیر زمینی به وفور دیده می‌شود، از این رو شش دشت استان در وضعیت فوق بحرانی قرار گرفته، ضمن آن که این استان با کمبود بارندگی مواجه است. وی ادامه داد: استان خراسان رضوی یکی از بحرانی‌ترین مناطق در زمینه منابع آب‌های زیر زمینی کشور است، به طوری که کسر سالانه منابع آب‌های زیرزمینی آن یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب است، از این روست که نیمی از دشت‌های این استان در وضعیت مناسبی قرار ندارند.