مدیترانه نزدیک‌تر شد

گروه اقتصادی/ ایران می‌خواهد با توسعه و ساخت شبکه‌های ریلی ترانزیتی، سهم خود را از حمل‌ونقل در منطقه افزایش دهد. در حال حاضر راه‌آهن ایران در چند نقطه به کشورهای همسایه متصل است اما ساخت و گسترش مسیرهای جدید ترانزیتی ریلی داخلی برای اتصال به خط آهن‌های موجود در کشورهای منطقه در دستور کار دولت قرار گرفته است.
در منطقه، ایران با داشتن مرزهای آبی در جنوب و شمال و همچنین داشتن 15 کشور همسایه، موقعیت استراتژیک بی‌نظیری در میان کشورهای همسایه دارد و جابه‌جایی کالا از مسیر ایران، مورد توجه کشورهای منطقه بوده است. اما توسعه نیافتگی شبکه حمل‌ونقل ریلی همیشه مانع اصلی برای استفاده از این موقعیت استراتژیک بوده است. در سند  برنامه ششم توسعه، حمل‌ونقل ریلی محور توسعه حمل و نقل در کشور قرار گرفته و چشم‌انداز آینده، تبدیل ایران به مسیر حمل‌ونقل ترانزیتی منطقه است. براساس برنامه توسعه راه‌آهن، شبکه ترانزیتی ریلی ایران مسیر حمل‌ونقل کشورهای منطقه می‌شود.
مسیرهای ترانزیتی ریلی
برای برقراری تعامل با همسایگان، خطوط ریلی ما در برخی مرزها به کشورهای همسایه متصل است. در جنوب شرق، راه‌آهن ایران از میرجاوه به پاکستان متصل است. در شرق کشور، در سرخس راه‌آهن ایران به ریل ترکمنستان متصل شده است. اینچه‌برون نقطه اتصال بعدی ما به راه‌آهن ترکمنستان است. آخرین نقطه خط آهن شمال-جنوب خط آهن در دست ساخت آستارا است که راه‌آهن ایران را از این نقطه به آستارا در جمهوری آذربایجان متصل می‌کند. این خط ،شبکه ریلی ایران را به روسیه و اروپا متصل می‌کند. راه‌آهن جلفا نقطه دیگری است که ما را به نخجوان و از آنجا دوباره به روسیه وصل می‌کند. کشور دیگری که راه‌آهن ایران به آن متصل است خط آهن ترکیه است. خط آهن ایران و ترکیه از مرز رازی به هم متصل می‌شوند. راه‌آهن خواف-هرات کشور ما را به افغانستان متصل می‌کند.


اتصال ایران به عراق از دو نقطه
خط ریلی ترانزیتی دیگری که اهمیت زیادی برای مراودات تجاری ایران دارد، اتصال ایران به عراق است. اتصال ریلی ایران به عراق بخشی از مسیر ترانزیتی شرق-غرب است. این کریدور ترانزیت و حمل‌ونقل را میان کشورهای آسیا، خاورمیانه، اروپا و آفریقا در برمی‌گیرد. ایران از کریدور شرق به غرب از طریق عراق- سوریه به دریای مدیترانه و از آنجا به اروپا متصل می‌شود.  خط ریلی ایران قرار است از دو مسیر ریلی کرمانشاه تا مرز خسروی و مسیر شلمچه تا بصره به عراق برسد. مسیر اول از کرمانشاه -اسلام آباد -قصرشیرین تا مرز خسروی در دست ساخت است.این خط قرار است در عراق به ریل خانقین متصل شود.
مسیر شلمچه-بصره
خط ریلی شلمچه-بصره مسیر دیگری است که سال‌هاست  قرار است ایران را از طریق ریل به عراق متصل کند. رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی، در سفر هفته گذشته به عراق، اعلام کرد که ساخت راه‌آهن ایران از مسیر ریلی شلمچه، به راه‌آهن عراق از مسیر ریلی بصره، پس از 20 سال مطالعه و گفت‌و‌گو بزودی آغاز می‌شود.
آنطور که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است ایران۲۰ سال است با عراق برای ساخت راه‌آهن شلمچه- بصره مذاکره می‌کند و حتی تفاهم‌های بسیار زیادی  در ادوار مختلف انجام شده است که هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نرسید اما به گفته قاسمی «طلسم سال‌ها تفاهمنامه و مذاکره شکسته شد و توافقنامه‌ای بین دو کشور امضا شد که یکی از بندهای آن این است که طی یک ماه آینده عملیات اجرایی شروع خواهد شد.»
براساس توافقنامه ریلی ایران و عراق، شرکت راه‌آهن ایران و راه‌آهن عراق به‌صورت مشترک این پروژه را اجرا می‌کنند.
سرمایه‌گذاری مشترک
براساس اظهارات وزیر راه و شهرسازی تا دو سال آینده مسیر ریلی بین ایران و عراق در حد فاصل شلمچه تا بصره برقرار خواهد شد که حدود ۱۲۰ میلیون یورو اعتبار می‌خواهد. هر کشوری سهم ۵۰ درصدی در این سرمایه‌گذاری دارد؛ البته ما هیچ حساسیتی نداریم که کدام کشور چقدر در این شرکت مشترک سهم داشته باشد.
قرارداد اخیر امضا شده با عراق با همه تفاهمنامه‌های گذشته فرق دارد و آن اینکه در این قرارداد زمان‌بندی مشخصی وجود دارد که مقرر شده تا طرفین نسبت به آن پایبند باشند تا به نحوی درست، عملیات اجرایی آغاز شود.
ساخت پل
مسیر ریلی شلمچه تا بصره 34کیلومتر است. سید میعاد صالحی، مدیرعامل راه‌آهن، که متولی ساخت راه‌آهن ایران به عراق است، نیز درخصوص توافقنامه دو شرکت راه‌آهن ایران و عراق برای ساخت مسیر ریلی شلمچه به بصره گفت: احداث خط ریلی از شلمچه به بصره، در حقیقت تکمیل کریدور گسترده شرق به غرب است که در حال حاضر در آن انقطاع وجود دارد. از ۲۰ سال پیش به‌دنبال تحقق این مسیر ریلی بودیم؛ اما به دلایلی انجام نشده است اما در سفر وزیر راه و شهرسازی به عراق، با توجه به جهت‌گیری دولت سیزدهم مبنی بر اولویت داشتن ارتباط با همسایگان، توافقنامه احداث راه‌آهن ایران و عراق امضا شد.
وی اظهار کرد: مهم‌ترین گلوگاه این پروژه، احداث یک پل روی رودخانه است که از لحاظ عمرانی حدود یک‌سال و نیم زمان برای احداث آن پیش‌بینی شده است. نکته دوم بحث مین روبی است که حدود ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر از مسیر است و مین روبی زمان می‌برد و تحویل محدوده آن نیز تشریفات خاصی را باید طی کند که در نقشه راه ساخت ریل، به این موضوع نیز پرداخته شده است و بلافاصله بعد از اینکه امضای این تفاهمنامه انجام شد، فرایند اجرا‌سازی آن را آغاز کرده‌ایم.
مزایای اقتصادی
عراق یکی از بزرگترین مقاصد صادراتی ایران است که مرز ریلی با ایران ندارد. از طرف دیگر عراق کشور واسطه میان اتصال ایران به بندر لاذقیه سوریه –مدیترانه و اروپا است. از سوی دیگر با توجه به اینکه حمل‌ونقل ریلی با جابه‌جایی بار بیشتر کم هزینه‌ترین نوع حمل‌ونقل است، مصرف سوخت کمتر و آلودگی محیط زیستی کمتری دارد وامنیت آن نسبت به انواع دیگر حمل بار یا مسافر بیشتر است بنابراین راه‌اندازی خط ریلی میان دو کشور ایران و عراق، هزینه‌های حمل‌ونقل دو کشور را کاهش می دهد. همچنین با توجه به اینکه این مسیر بخشی از کریدور ترانزیتی شرق به غرب است، تکمیل آن عبور و مرور بار و مسافر کشورهای دیگر از مسیر ایران را افزایش می‌دهد که نتیجه آن کسب درآمدهای ارزی بیشتر است. کارشناسان اقتصادی معتقدند تعامل سازنده با جهان در حوزه حمل‌ونقل، از طریق اتصالات ایران به‌ کشورهای همسایه امکان‌پذیر است.
با تکمیل راه‌آهن چابهار – زاهدان در مسیر ترانزیتی شمال-جنوب و همچنین ساخت و تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره در مسیر ترانزیتی شرقی-غربی انتقال کالا از مسیر ایران در اولویت کشورهای منطقه قرار می‌گیرد.

اهداف راه آهن شلمچه-بصره

 اتصال دو کشور ایران و عراق
 افزایش مبادلات بازرگانی دو کشور
 پوشش سفر به کربلا،نجف و مشهد
 ترانزیت ریلی و استفاده از ظرفیت بنادر جنوبی برای حمل و نقل دریایی-ریلی
 اتصال به راه آهن سوریه و ایجاد کریدور ریلی سراسری تا سواحل مدیترانه
 اتصال کریدورهای داخلی اراک-کرمانشاه-خسروی، دهلران-مهران و خرمشهر به بصره