روزنامه ایران
1400/10/20
توقف ایذه در یک‌قدمی ثبت جهانی
شیما جهان بخشخبرنگار
از سال 1385 که بخشی از آثار تاریخی ایذه در فهرست موقت یونسکو قرار گرفت مردم و مسئولان خوزستانی امیدوار بوده اند که بتوانند این شهر تاریخی را در فهرست آثار جهانی به ثبت برسانند. در تمام این سال‌ها آنها تلاش کرده‌اند با رفع موانع موجود روند این پرونده را سرعت ببخشند اما مدتی است آغاز به کار یک تیم حفاری در مسیر چشمههای آب معبد تاریشا این روند در را با خطر روبه‌رو کرده و حالا همه نگرانند با حفر چاه عمیق آب در عرصه و حریم نقش برجسته و سنگ نگاره‌های اشکفت سلمان، هم چشمه باستانی این نیایشگاه خشک شود و هم، با رعایت نکردن قانون تعرض به عرصه و حریم محوطه‌ها و آثا باستانی آرزوی جهانی شدن بر دل آنها بماند.
بنا به گفته «احمدرضا حسینی بروجنی» معاون میراث فرهنگی خوزستان، «امور آب شهرستان ایذه بدون دریافت استعلام و بی‌توجه به هرگونه مطالعاتی اقدام به شروع عملیات حفر چاه در محدوده محوطه اشکفت سلمان کرده است. این چاه در عرصه و حریم اشکفت سلمان نیست؛ اما براساس مصوبه هیأت وزیران، همه دستگاه‌های اجرایی قبل از هرگونه عملیات و فعالیت عمرانی، مکلف هستند از ارگان‌های ذیربط که -در چنین مواردی- یکی از آنها اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است استعلام بگیرند که متأسفانه این استعلام از سوی هیچ مرجعی صورت نگرفت و نیروهای پایگاه حفاظت میراث فرهنگی شهرستان نیز بی‌درنگ در محل حفر چاه حاضر شدند و عملیات را متوقف کردند.»
پرونده ثبت جهانی برای همیشه ملغی میشود
«اردشیر صالح‌پور»، پژوهشگر ایذه‌ای در این خصوص به «ایران» گفت: درست در زمانی که پژوهشگران، باستان‌شناسان، مدیران و مسئولان میراث فرهنگی کشور، فعالان فرهنگی و مردم فرهنگ دوست شهرستان ایذه تمام تلاش و مساعی خود را جهت ثبت آثار باستانی بویژه نگارکندها و نگارنویس‌های سه هزار ساله غار معبد باستانی اشکفت سلمان به خرج می‌دهند، اداره آب اقدام به حفر چاهی عمیق در لایه‌های آثار باستانی کند؟ آنها نمی‌دانند با وجود این مسأله بیم آن می‌رود این چشمه سه هزار ساله خشک شود و پرونده ثبت جهانی برای همیشه ملغی شود. صالح‌پور با تأکید بر اینکه در سال‌های اخیر 33 حلقه چاه عمیق در این محوطه باستانی حفر شده است، افزود: جای شگفتی است که شهرداری و اداره آب ایذه بی‌اعتنا به حریم و فضای این آثار باستانی طی سالیان گذشته اقدام به حفر سه چاه در فاصله‌ای کمتر از پانصد تا یک هزار متر بر بستر چشمههای جاری این محوطه باستانی کرده و همین موضوع بزودی باعث خشک شد این چشمه‌ها خواهد شد. این پژوهشگر ایذه‌ای ادامه داد: حفر این چاه‌ها در حالی صورت می‌گیرد که مخزن عظیم سد کارون تنها ۲۱ کیلومتر با شهر ایذه فاصله داشته و مسئولان امر هیچ فکری به حال این پروژه آب‌رسانی نکرده و گویا تنها توجهی به صدمه و لطمه‌ای که به این محوطه‌ها و حریم باستانی وارد میشود، ندارند. صالح‌پور بیان کرد: جالب است که اداره آب ایذه، با وجود مکاتبات و پیگیری‌های مستمر بیش از ۴ سال است که نسبت به هدر رفتن شبانه‌روزی رشته آبی گوارا در حوالی خیابان حافظ شمالی و در یکصد متری میدان اصلی شهر ایذه هیچ اقدامی جهت مهار و استفاده از این آب که احتمالاً یکی از رشته قنات‌های تاریخی دوره اتابکان است، نکرده‌اند.
وی، نقش نگاره‌های پیشاهخامنشی و نو عیلامی غار معبد باستانی اشکفت سلمان را در نوع خود بی‌نظیر دانست و گفت: تاکنون ده‌ها مقاله و کنفرانس داخلی و خارجی درباره اهمیت این آثار نوشته و همایش های زیادی در این خصوص برگزار شده است؛ همین موضوع نشان می‌دهد خشک شدن چشمههای این غار‌ها لطمه‌ای جبران‌ناپذیر براین اثر باستانی بی‌بدیل خواهد گذاشت.
اگر کاری نکنیم باید قید جهانی شدن را بزنیم
«فرامرز خوشاب»، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان ایذه هم با ابراز نگرانی در این باره به «ایران» گفت: اتفاقات اخیر در شهرستان ایذه بسیار نگران کننده است؛ موضوعی مهم که اگر دیر بجنبیم باید فاتحه ثبت جهانی اشکفت سلمان را خواند. عده‌ای با دستگاه‌های حفاری در مسیرهای آبی اشکفت سلمان اقدام به حفر چاه عمیق کرده‌اند. وی با تأکید بر اینکه حفر این چاه می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست حوزه تمدنی ایلام در پی داشته باشد، افزود: اشکفت سلمان یک سایت جهانی است و از سال ۲۰۰۷ تا کنون در لیست موقت یونسکو قرار دارد. در واقع یکی از مهم‌ترین آیتم‌های اصالت بخشی به این سایت تاریخی وجود چشمه‌ای است که از قلب معبد جاری بوده و در تمام فصول سال گردشگران بی‌شماری را برای دیدن و بازدید به درون غار می‌کشاند و اگر این چشمه‌ها خشک شود شاهد مرگ یکی از جاذبه‌های فرهنگی ایران است. خوشاب خاطرنشان کرد: در صورت حفر این چاه، اصلی‌ترین عنصر و حیاتی‌ترین آیتم جانبخشی اشکفت سلمان از بین می‌رود و مانع ثبت جهانی این اثر منحصربه‌فرد خواهد شد. به همین جهت از همه کسانی که نگران میراث فرهنگی کشورمان هستند می‌خواهم که در کنار اداره کل میراث فرهنگی خوزستان جلوی اینگونه اقدامات غیرکارشناسانه را بگیرند و مانع از حفر این چاه شوند.
دهن‌کجی به ارزش‌های جهانی یک شهر
«مجتبی گهستونی»، فعال فرهنگی خوزستانی در این خصوص در گفت‌و‌گو با «ایران» از حفر چاه در عرصه و حریم محوطه تاریخی اشکفت سلمان خبر داد و اظهار داشت: تعیین عرصه و حریم این محوطه باستانی بعد از بررسی‌های کاملاً کارشناسی و آینده‌نگرانه انجام شده اما توسعه ناموزون و غیرکارشناسی در سال‌های اخیر مشکلات فراوانی را ایجاد کرده و باعث خشک شدن رودخانه‌های این محوطه تاریخی شده است.
مجتبی گهستونی ادامه داد: استان خوزستان دارای مناطق تاریخی بسیاری است از این‌رو همواره مورد توجه قرار گرفته است. در این میان شهرستان ایذه با داشتن آثار متعدد تاریخی این قابلیت را دارد تا در قالب منظر فرهنگی- باستانی مورد ارزیابی جهانی قرار گیرد اما متأسفانه مسئولان شهری عمدتا نسبت به این موضوع بی‌توجه هستند و برخی افراد هم همواره اولویت‌هایی را که برای ثبت جهانی نیاز است مورد تعرض قرار می‌دهند. وی با اشاره به تأکید دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی در مورد حفظ آثار تاریخی استان، افزود: این نهاد بارها تأکید کرده‌اند مسئولان خوزستان باید با توان بیشتر در رفع موانع پرونده‌های ثبت جهانی آثار تاریخی وارد عمل شوند.
همچنین تأکید شده مسئولان باید هماهنگی‌های لازم در سطح استان را انجام دهند تا موانع پیش روی درون‌شهری ایذه با جدیت بیشتری مرتفع شود. گهستونی خاطرنشان کرد: اگر مسئولان ارشد و شهری شهرستان ایذه به نقش برجسته‌ها و سنگ نگاره‌ها بی‌توجهی کنند این شهر باستانی و با اهمیت تاریخی که روزگاری برای خود پایتخت بوده، نه تنها ثبت جهانی نمی‌شود بلکه به مرور آثار تاریخی این شهر برای همیشه نابود میشود و از ارزش‌های فرهنگی ایذه کاسته میشود.
نیم نگاه
دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه: در صورت حفر چاه در حریم محوطه باستانی اشکفت سلیمان اصلی‌ترین عنصر و حیاتی‌ترین آیتم جانبخشی این اثرتاریخی از بین می‌رود و مانع ثبت جهانی این اثر منحصربه‌فرد خواهد شد. به همین جهت از همه کسانی که نگران میراث فرهنگی کشورمان هستند انتظار می رود که در کنار اداره کل میراث فرهنگی خوزستان جلوی اینگونه اقدامات غیرکارشناسانه را بگیرند و مانع از حفر این چاه شوند
سایر اخبار این روزنامه
کارگردانی که تئاتر برایش ارجحیت داشت
سرخابی‌ها با اشتباه فدراسیون از آسیا حذف شدند
رویکرد مردمی دولت ادامه پیدا کند
تکلیف دوباره دولت به حذف ارز ترجیحی
آسمان سیاه امریکا در خاورمیانه
تکلیف مجلس، خواست دولت
توقف ایذه در یک‌قدمی ثبت جهانی
روسیه نیروی هوایی ایران در سوریه بود
دیپلماسی اقتصادی در ایستگاه تهران -کابل
حمله سایبری به نوجوانان
سیاوش دوباره از آتش گذشت
چیستی و چرایی شبکه ملی اطلاعات
افزایش درآمد مالیاتی با کاهش فرارهای مالیاتی
حذف ارز ترجیحی؛ نیازمند همکاری مجلس و دولت
