امیرعبداللهیان: امکان توافق در کوتاه‌مدت وجود دارد

معاون وزیر خارجه روسیه دیروز گفت که احتمال رسیدن به راهکاری که راه را برای توافق هموار می‌کند، بیشتر شده؛ وزیر خارجه ایران هم گفته اگر طرف‌های غربی نیت خوب و اراده جدی داشته باشند، امکان توافق در کوتاه‌مدت هم وجود دارد. یک منبع آگاه به «جوان» گفت که طرف‌های غربی تاکنون پذیرفته‌اند از بین هزار و ۶۰۰ تحریم اعمال شده علیه ایران، بیش از هزار تحریم را بردارند، ولی تحریم‌های باقی مانده همچنان کلیدی است. منابع مطلع و مقام‌های رسمی از پیشرفت قابل‌ملاحظه در مذاکرات وین خبر می‌دهند، هرچند تأیید کرده‌اند که اختلافات جدی همچنان وجود دارد. حسین امیرعبداللهیان در گفتگو با الجزیره گفته که معتقد است اگر طرف‌های غربی نیت خوب و اراده جدی داشته باشند، حتی امکان توافق در کوتاه مدت وجود دارد: «می‌توانم بگویم که دور هفتم مذاکرات وین نسبتاً پرچالش بود. (ولی) دوره هشتم مذاکرات ما در مسیر بهتری قرار گرفت.» «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه هم دیروز گفته که احتمال رسیدن به راهکاری در وین برای احیای توافق هسته‌ای افزایش یافته و البته این را هم روشن کرده که تعیین ضرب‌الاجلی برای تصمیم‌گیری در این زمینه ضرورت ندارد. به گزارش خبرگزاری تاس، ریابکوف گفت: «مذاکرات وین سرعت گرفته است. ما بر این باوریم احتمال رسیدن به یک راهکار در چارچوبی که در دور‌های قبلی ایجاد شده است، از جمله شش دوری که تا ۲۰ژوئن (۲۰۲۱) برگزار شد، افزایش یافته است. این امر مثبتی است. طرفین برای حل کردن مشکلات باقی مانده از خود آمادگی نشان می‌دهند.» همین روایت را یک منبع مطلع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده در وین نیز در گفتگو با «جوان» تأیید می‌کند. این منبع به «جوان» گفته از حدود هزار و ۶۰۰ تحریم که برای لغو آن در وین مذاکره می‌شود، طرف‌های غربی و به خصوص امریکا، لغو بیش از هزار تحریم را قبول کرده‌اند. با این حال، او برخی تحریم‌های باقی مانده را که باید مذاکره جدی روی آن‌ها انجام شود، کلیدی می‌داند. دیروز حسین امیرعبداللهیان در گفتگو با الجزیره گفت چیزی که ایران در مرحله فعلی به دنبال آن است، «لغو تحریم‌های برجامى است»، ولی تأکید کرد «حتماً در ادامه، لغو کامل تحریم‌ها مورد توجه ما خواهد بود.» او به اختلاف موجود بین ایران و طرف غربی در این باره اشاره کرد و گفت: «طرف‌های امریکایى و غربی‌ها بر این باورند که در بهترین حالت آن بخش از تحریم‌های اعمال شده توسط ترامپ باید برداشته شود که ما را از منافع اقتصادی برجام محروم می‌کند. ما معتقد هستیم هر تحریمی که پس از خروج امریکا از برجام وضع شده، باید برداشته شود.» او البته چیزی در این باره نگفته که نشان دهد این اختلاف ممکن است در نهایت به شکست مذاکرات بینجامد: «این بستگی به روند مذاکرات ما دارد، ولی فکر می‌کنیم هدف همان بازگشت کامل به برجام و عبور از تحریم‌های ترامپ است که بار‌ها مقامات امریکایی حتی جو بایدن در مواردى اعلام کرده‌اند که رفتار ترامپ را در موضوع برجام تأیید نکرده و نمی‌کنند.» راستی‌آزمایی در یک روز طولانی یا چند هفته؟
منبع ایرانی همچنین بدون اشاره به جزئیات، از برخی پیشرفت‌ها درباره «راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها» خبر می‌دهد. شرایطی که بعد از اجرای برجام به وجود آمد، یعنی اینکه به‌رغم لغو برخی تحریم‌ها روی کاغذ، این تحریم‌ها در عمل اعمال شد و باعث شده که ایران در مذاکرات جاری به دنبال ایجاد مکانیسمی برای راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها باشد. ظاهراً طرف غربی اصرار دارد که راستی‌آزمایی ایران از لغو تحریم‌ها (به معنای فروش نفت و انجام یک تراکنش بانکی) نهایتاً در یک روز قابل انجام است، ولی به گفته امیرعبداللهیان، متخصصان نفتی ایران معتقدند «پهلوگیری کشتی، بارگیری و انتقال و صادرات نفت پروسه‌ای دارد که یک بازه زمانی برای آن باید تعریف کرد؛ حداقل چند هفته.» به گفته امیرعبداللهیان، طرف مقابل با اطلاع از اینکه راستی‌آزمایی طی ۲۴ ساعت ممکن نیست، پیشنهادی تحت عنوان long day را ارائه کرده است. وزیر خارجه توضیح می‌دهد: «آن‌ها معتقدند به دلیل اختلاف زمان بین ایران و امریکا، ما می‌توانیم دو روز یا ۴۸ ساعت را به عنوان یک روز طولانی (یا همان long day) در نظر بگیریم و یک کشتی، بارگیری نفت را انجام دهد و یک تراکنش مالی و بانکی انجام شود تا بگوییم راستی‌آزمایی انجام شد. این هم از جمله موضوعاتی است که در میز مذاکره، کارشناسان فنی ما در حال بحث روی آن هستند، اما حتماً برای ما مهم است که به معنای حقیقی، راستی‌آزمایی درست و اطمینان‌بخش انجام شود. اینکه بازه زمانی آن چه مدت باشد، در میز مذاکرات تعیین خواهد شد.» در حالی که برخی منابع آگاه از پیشرفت‌هایی در این زمینه خبر می‌دهند، اما «جوان» نتوانسته مستقلاً چنین پیشرفتی را تأیید کند. امریکایی‌ها حرف‌های خوبی می‌زنند
وزیر خارجه ایران همچنین برخی بحث‌های موجود درباره مذاکره مستقیم با طرف امریکایی در وین را تأیید نکرد. او مبادله «Non-paper» برای مبادله نظرات بین ایران و امریکا را تأیید کرده، ولی گفته که مذاکره مستقیمی بین دو طرف وجود ندارد. در مذاکرات دیپلماتیک، non paper به یادداشت‌هایی گفته می‌شود که هیئت‌های دیپلماتیک در جریان مذاکرات بین یکدیگر رد و بدل می‌کنند، ولی این یادداشت‌ها، غیررسمی و غیر قابل استناد است؛ به این معنی که به عنوان موضع رسمی یک طرف قابل‌استناد نبوده و صرفاً برای بیان و انتقال دیدگاه‌ها و ساده‌سازی مذاکرات رد و بدل می‌شود. امیرعبداللهیان گفته که در وین بین هیئت‌های ایران و امریکا «در سطح فنی «non-paper»‌های متعددی تبادل شده است، اما در عمل، هنوز رفتاری را از امریکایی‌ها ندیده‌ایم که بخواهیم بی‌اعتمادی موجود را تقلیل و کاهش دهیم.» او می‌گوید: «ما در سطح کمیته‌ها و مذاکرات فنی از جمله در موضوع رفع تحریم‌ها، از امریکایی‌ها به واسطه هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا مطالبی را به صورت non-paper دریافت می‌کنیم و پاسخ‌ها را هم از همان طریق می‌دهیم. همزمان با سه کشور اروپایی به اضافه چین و روسیه هم در میز مذاکرات در خصوص چگونگی رفع تحریم‌ها گفتگو داریم. این در واقع یک سطح از مناسباتی است که وجود دارد و نسبتی است که آقای رابرت مالی با مذاکره فعلی در وین دارد.» یک منبع مطلع همچنین گفته که طرف ایرانی در جریان مذاکرات با هیئت امریکایی مذاکره مستقیم ندارد، ولی هر دو طرف از طریق تعبیه سیستم‌های آنلاین در جریان دیدگاه‌های طرف مقابل که با هیئت‌های اروپایی، روسیه و چین مذاکره می‌کنند، قرار می‌گیرد. امیرعبداللهیان در گفتگو با الجزیره گفته است: «پس مذاکره مستقیم نیست و اساساً مذاکره‌ای حتی به طور غیرمستقیم وجود ندارد، اما این non-paper‌ها بنا به ضرورت تبادل می‌شود.» او می‌گوید: «امریکایی‌ها حرف‌های خوبی می‌زنند، اما در عمل باید ببینیم که تا چه میزان برای انجام این حرف‌ها جدی هستند.»
او می‌گوید: ما هنوز در مذاکرات وین شاهد ابتکارات جدید از سوی طرف غربی نیستیم به نحوی که به‌نظر نمی‌رسد آن‌ها آماده بازگشت سریع به تعهدات خود باشند. او گفته که احساس می‌کنیم غربی‌ها هنوز تعلل می‌کنند.