تسهیلات ویژه برای زنان بازداشتی و متهمان سیاسی

گروه سیاسی/ سازمان زندان‌ها بخشنامه‌ای را در تضمین  تقویت حقوق زندانیان و بازداشت شدگان و رعایت جنبه‌های اسلامی، اخلاقی و انسانی در برخورد با آنان صادر کرده است.
این دستورالعمل که در قالب ۸ بند تدوین شده، ابتدا به بیان حقوق متهمان در بدو ورود به بازداشتگاه‌ها و زندان پرداخته و سپس حقوق متهمان از حیث تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان را برشمرده است. این بخشنامه همچنین به موضوع رعایت کرامت انسانی آنان و سنجش وضعیت زندانی از حیث روانی و جسمی اشاره کرده و به ملاقات‌های زندانیان با اعضای خانواده و دسترسی به وکیل پرداخته است. نحوه اعزام‌های زندانیان به خارج از زندان، حضور در سلول‌های انفرادی، گزارش دهی زندانی به مقامات بالاتر و نیز نظارت بر بازداشتگاه‌ها از دیگر موارد تأکید شده در این بخشنامه است.
این بخشنامه که به منظور اجرای دقیق موازین حقوق شهروندی و حقوق اسلامی و انسانی متهمان در بازداشتگاه‌های عمومی، امنیتی، انتظامی و نظامی و در اجرای قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی (مصوب ۱۳۸۲) قانون آیین دادرسی کیفری مواد ۲، ۳ و ۱۰۹ و سایر مقررات مذکور در آیین نامه اجرایی سازمان زندان‌ها (مصوب ۱۴۰۰)، آیین نامه اجرایی نحوه اداره بازداشتگاه‌های امنیتی (مصوب ۱۳۹۷)، آیین نامه نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های انتظامی (مصوب ۱۳۹۱)، آیین نامه اجرایی ایجاد و اداره بازداشتگاه‌های ویژه متهمان جرایم خاص (مصوب ۱۳۸۹)، دستورالعمل نحوه تأسیس واحدهای حمایت از حقوق شهروندی زندانیان (مصوب ۱۳۸۵) و با امعان نظر به مجموعه قواعد حداقل استاندارد سازمان ملل متحد در مورد رفتار با زندانیان (موسوم به قواعد نلسون ماندلا، مصوب سال ۲۰۱۵ میلادی مجمع عمومی ملل متحد) و قواعد ملل متحد در خصوص رفتار با زنان زندانی (موسوم به اعلامیه بانکوک مصوب سال ۲۰۱۰ میلادی) و به منظور فراهم نمودن زمینه نظارت حداکثری سازمان بر بازداشتگاه‌های مذکور، نوشته شده، ضمن تأکید بر رعایت کلیه حقوق زندانیان مصّرح در قوانین و مقررات کشور، بر اجرای موارد دیگری هم اصرار داشته است. «ممنوعیت انگشت نگاری، بازرسی بدنی بدون لباس و پذیرش زندانی دارای بیماری حاد»، «لزوم طبقه‌بندی بازداشت شدگان و اعمال نظارت‌های سرزده بر بندها»، «ممنوعیت شکنجه، رفتار تبعیض آمیز، اعمال سلیقه براساس نوع، جنس و سطح تمکن مالی زندانی»، «ممنوعیت تندخویی، دستبند و پابند و کوتاه کردن موی سر و صورت»، «تسهیلات ویژه برای زندانیان زن، زنان باردار، مادران و اقلیت‌های دینی»، «ضرورت فراهم سازی ملاقات با خانواده و وکیل»، «ممنوعیت استفاده از پابند برای متهمان اعزامی به ویژه افراد زیر هجده سال»، «ممنوعیت اجبار استفاده از پوشش چادر برای زنان» و تسهیلات برای متهمین سیاسی و مطبوعاتی» از جمله موارد مهم مطرح شده در این بخشنامه است. تبیین حقوق زندانیان انفرادی، از دیگر موضوعات مهمی است که در این بخشنامه به آن پرداخته شده است. ممنوعیت زندان انفرادی برای زنان باردار و مادران همراه فرزند و تسهیلات برای متهمان جرایم سیاسی، تبیین شرایط فیزیکی اتاق‌های انفرادی در راستای حفظ حقوق متهمان از نمونه این تأکیدات است. تبیین حقوق متهمان از حیث اطلاع رسانی و ارائه شکایات، نظارت فراگیر بر عملکرد زندانبانان و لزوم نصب منشور حقوق زندانیان در تمامی بندها از دیگر موضوعات قابل توجه در بخشنامه سازمان زندان‌هاست. بند پایانی این ابلاغیه هم به نحوه نظارت بر بازداشتگاه‌ها پرداخته و در آن، انواع حقوق متهمین و محکومین در این زمینه برشمرده شده است. در این بند ضمن تأکید بر لزوم فراگیری دوربین‌ها در تمامی نقاط زندان و بررسی آن‌ها توسط مسئولان زندان، نصب بخشنامه مذکور به عنوان منشور حقوق زندانیان در تمامی بخش‌های زندان و در جلو چشم متهمین و زندانیان الزامی شده است. همچنین در این بخشنامه بر انجام نظارت‌های سرزده و حتی شبانه بر زندان‌ها و گزارش نمودن تخلفات احتمالی به دفتر صیانت از حقوق زندانیان و نیز رئیس سازمان تأکید شده است.