مذاکره‌کنندگان جدید کارنامه‌ ارائه دهند

جاوید قربان اوغلی تحلیلگرمسائل بین الملل توافق احتمالی همان مواردی را در بر خواهـــد گرفت که مذاکره‌کننده پیشین ایران در ماه ژوئن به آن دست یافته بود، در پاسخ به این سوال که اگر قرار است همان موارد به امضای طرفین برسد، به چه علت چندین ماه این توافق به تأخیر افتاده است، آقای روحانی در مقطع پایان شش دور مذاکرات وین رئیس‌جمهور کشور بودند و در زمانی هم که در آن سمت بودند، مسئولیت داشتند و سخنانشان هم مستند بود؛ ایشان شب قبل از پایان دوره ریاست‌شان در یک برنامه تلویزیونی به صراحت اعلام کردند که توافق تقریبا قطعی شده و شرایط به گونه‌ای است که اگر آقای عراقچی اجازه داشته باشد، می‌تواند عازم وین شده و توافق را امضا کند. همچنین آن زمان در محافل سیاسی مطرح بود که آمریکا و سه کشور اروپایی با لغو قریب به ۹۴ درصد از تحریم‌هایی که با برجام مغایرت داشته موافقت کرده بودند. از آن زمان تا حالا که نزدیک ۵ ماه گذشته است، باید به این سوال جواب دهیم که علاوه بر آنچه آقای عراقچی و تیمش به دست آورده بود، چه دستاورد بیشتری نصیب ایران شده است. اگر می‌خواهیم با مردم صادق باشیم، باید دولت و مذاکره‌کنندگان جدید کارنامه‌ای ارائه دهند که مشخص کند این خسارتی که در این مدت بر اثر عدم احیای برجام، لغو تحریم‌ها و فشارهای شدید اقتصادی به کشور وارد آمده، چه ما به ازایی داشته است. آن زمان هم تعدادی از پرانتزها به دلایل اختلافات باز مانده بود که در مذاکره طبیعی است و در نهایت با رایزنی‌ها و چانه‌زنی‌ها، طرفین به یک نقطه تعادل می‌رسند. چنانچه همان زمان به تیم مذاکره‌کننده اجازه توافق داده می‌شد، مذاکرات به این درازا نمی‌انجامید.
نکته دوم، تا زمانی که براساس یک جدولی که آقای باقری و همکارانشان به‌صورت شفاف در آن تفاوت توافق احتمالی پس از دور ششم و همچنین توافق احتمالی در زمان خودشان را ارائه ندهند، نمی‌توان در مورد این مساله اظهارنظر کرد که آیا چیز بیشتری از آنچه در دولت قبل به آن نزدیک شده بودیم، دستاورد داشته‌اند یا خیر و دور از انصاف است که در این مورد گمانه‌زنی صورت بگیرد. البته یکی از مشکلاتی که ما در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، این است که تمام اخبار را باید از منابع خارجی کسب کنیم و در داخل تنها کلی‌گویی صورت می‌گیرد و تا زمانی که ما ندانیم تیم ایران چه چیزی تاکنون به دست آورده، نمی‌توانیم قضاوت کنیم. ظاهرا در آستانه تفاهم هستیم و در این میان برخی اتفاقات در حال وقوع است؛ نخست می‌بینیم که یک زندانی دوتابعیتی ایرانی- انگلیسی آزاد می‌شود یا خبرهایی آمده که آمریکا با فروش هواپیمای مسافربری به ایران موافقت کرده است و ایرباس هم برای این امر آمادگی دارد. همچنین سفر آقای امیرعبداللهیان به عمان حامل پیام مهمی است؛ چراکه این کشور به‌صورت سنتی میانجی میان تهران و واشنگتن بوده و امکان دارد در این سفر هم نکاتی در این رابطه مطرح شده باشد. در خصوص لزوم گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده در این برهه زمانی برای تسریع در مذاکرات، نهایی کردن موارد توافق شده و کاهش پرانتزهای اختلافی بارها تاکید شده است. باید به این مساله توجه داشته باشیم که هر کشوری منافع خاص خود را دارد و از تروئیکای اروپایی تا روسیه و چین، هیچ‌کدام منافع خود را قربانی منفعت کشور دیگری نمی‌کنند. مضاف بر این هیچ منعی برای گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا وجود ندارد و اخیرا نیز مجددا رهبری به صراحت اعلام کردند که مذاکره با دشمن به معنی تسلیم نیست. بنابراین هیچ وجهی را برای اینکه ما مذاکرات را به این شکل ادامه دهیم، قائل نیستم. کشور خواهانِ لغو تحریم، ما هستیم و کشوری که باید تحریم را لغو کند، آمریکاست، پس چرا نباید به‌صورت مستقیم با این کشور مذاکره کنیم؟