روزنامه ابتکار
1400/11/02
کشمکش دو سریال با محوریت ناصرالدین‌شاه به کجا کشیده میشود؟ جنجال «جیران»
گروه فرهنگ و هنر – مدت‌ها بود که خبر ساخت سریالی در شبکه نمایش خانگی توسط حسن فتحی مخاطبان را هیجان زده کرده بود. سریالی تاریخی و پر بازیگر که قرار است روایتی از ناصرالدین‌شاه را برایمان نقل کند. اما همان زمان که این خبر منتشر شد، همزمانی ساخت سه سریال درباره ناصرالدین‌شاه کمی عجیب به نظر می‌رسید. سریال اول با نام «قبله عالم» توقیف شد، سرنوشت «آهوی من، مارال» هنوز هم در هاله‌ای از ابهام است و «جیران» که قرار بود 24 دی ماه در اختیار مخاطبان قرار بگیرد، به دلیل حواشی بسیار 24 بهمن پخش خواهد شد.ناصرالدین شاه، چهارمین شاه از سلسله قاجار است که با نزدیک به ۵۰ سال پادشاهی، طولانی‌ترین دوره پادشاهی را در میان پادشاهان قاجار دارد و به افتخار نیم قرن سلطنت بر ایران، خود را صاحبقران نامید. 50 سال پادشاهی آن هم با حواشی و داستان‌های بسیار و همین‌طور تحولات تاریخی آن دوره باعث علاقه سینماگران برای به تصویر کشیدن بخش‌هایی از داستان‌های مربوط به او شد. شاید همین جذابیت سبب شد که چندی پیش خبر ساخت سه سریال رد شبکه نمایش خانگی با محوریت شخصیت این پادشاه منتشر شود. سریال اول که نامش «قبله عالم» بود، پس از پخش چند قیمت به دلیل ممیزی‌های فراوان امکان ادامه پخش نیافت و به طور کامل متوقف شد. اما از چند هفته پیش پخش سریال دوم با نام «جیران» و به کارگردانی حسین فتحی اعلام شد. اما هر چه به زمان اعلام شده نزدیک‌تر می‌شدیم حواشی مختلفی برای این سریال ایجاد می‌شد. یکی از این حواشی مربوط میشود به تشابه فیلمنامه این سریال و سریال دیگری با نام «آهوی من، مارال». البته همان اوایل سازندگان «جیران» در توضیحاتی این شباهت را رد کرده و عنوان کردند که «اگرچه این دو سریال هر دو به برهه‌ای از زندگی و زمانه ناصرالدین‌شاه می‌پردازند، اما سریال جیران مربوط به شاه جوان است و سریال دیگر مربوط به دوران کهنسالی او». سازندگان «جیران» همچنین تاکید کرده‌اند که بررسی شباهت‌های دو فیلمنامه در یک نهاد صنفی، حاکی از این بوده است که هیچگونه شباهتی در آنها وجود ندارد. ضمن اینکه معاونت سینمایی نیز پس از بررسی دو فیلمنامه و مطالعه نظریه کارشناسی دال بر عدم شباهت، پروانه ساخت سریال «جیران» را صادر کرده است.
به هر تقدیر قرار بر آن شد که 8 صبح 24 دی ماه «جیران» در پلتفرم فیلیمو در شبکه نمایش خانگی در دسترس مخاطبان قرار بگیرد. اما این اتفاق رخ نداد و بدون هیچ توضیحی چندین ساعت از زمان مقرر گذشت تا اینکه روابط عمومی این مجموعه هم حوالی ظهر جمعه با انتشار خبری جدید علت این تاخیر را اینگونه اعلام کرد، «در بازبینی نهایی ساترا ملاحظه‌ای بیان شد که در حال رفع و تهیه نسخه نهایی هستیم.»
اما ماجرا به همین جا ختم نشد. ساعاتی پس از اعلامیه روابط عمومی «جیران»، روابط عمومی پروژه‌ای دیگر با نام «آهوی من مارال» که اتفاقا آن هم مقطعی از زندگی ناصرالدین شاه را به تصویر می‌کشد، مطلبی را منتشر کرد و در اختیار رسانه‌ها قرار داد.
در این بیانیه، روابط عمومی سریال «آهوی من مارال» تاخیر در پخش «جیران» را به «شباهت داستان سریال حسن فتحی به سریال مهرداد غفارزاده» نسبت داده و در بخشی از آن مدعی شده بود: «پی‌رنگ اصلی داستان عاشقانه سریال جیران از سریال آهوی من مارال کپی‌برداری شده است.»
سازندگان «آهوی من مارال» همچنین اعلام کردند که تهیه‌کننده «جیران» به حذف شباهت‌های کپی‌شده از سریال «آهوی من مارال» موظف شده است.
اما در نهایت سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، حدود ۱۸ و ۳۰ دقیقه روز جمعه ـ ۲۴ دی‌ماه ـ با ورود به قضیه، درباره‌ی پخش نشدن قسمت اول سریال «جیران» مختص به پلتفرم فیلیمو در موعد مقرر ۲۴ دی، توضیحاتی را ارائه کرد. در بخشی از این توضیحات آمده بود: «ناظر به این دیدگاه و با توجه به اینکه تولید سریال «جیران» هنوز به اتمام نرسیده است، توصیه راهبردی ساترا با توجه به حساسیت‌ها و پیچیدگی‌های محتوایی سریال به رسانه فیلیمو، برنامه‌ریزی دقیق انتشار، انجام هماهنگی‌ها و تعاملات لازم در مسیری مطمئن و پرهیز از اختلال در روند پخش است و این برنامه‌ریزی در تعامل سازنده رسانه و ساترا شکل گرفته است. لذا تصمیم ساترا مبنی بر به تاخیر انداختن قسمت اول سریال به رسانه فیلیمو ابلاغ شده است. همچنین با توجه به ادعاهای مربوط به نقض حقوق مالکیت فکری در سریال «جیران»، با توجه به عدم تمایل شاکی به ادامه رسیدگی توسط ساترا، موضوع تا زمان ثبت درخواست رسیدگی از سوی عوامل تولید سریال «آهوی من مارال» یا ارائه حکم قضایی، در ساترا مسکوت مانده و انتشار یا عدم انتشار سریال «جیران»، ارتباطی با آن ادعا ندارد».
فیلیمو هم اعلام کرده که انتشار سریال «جیران» حداکثر تا یک بهمن ماه به تاخیر خواهد افتاد و علت این تاخیر را ملاحظات ممیزی از سوی ساترا اعلام کرده است. این پلتفرم همچنین به کاربرانش وعده داده که به منظور حفظ حقوق‌شان سه روز به اشتراک آنها اضافه کند.
اما در همین بین مهرداد غفارزاده، کارگردان «آهوی من مارال» در بخشی از گفت‌وگویی با ایسنا درباره ماجرای این سریال و «جیران»، گفت: «آقای فرهاد توحیدی طرح من را با فیلمنامه ۷ قسمتی آنها بررسی کرد بعد از ۲۵ روز در فروردین ۵ صفحه گزارش برای شورای داوری فرستادند و در آن شورا ۷ مورد را اشاره کرد که ساختار، کانسپت، شخصیت‌ها، موقعیت‌ها، شخصیت‌پردازی و حتی برخی جزئیات شبیه طرح غفارزاده است. در پایان هم اعلام کرده بود اگر قرار باشد دو اثر ساخته شود، باید یکی ساخته شود به قدری که ساختار کار شبیه به هم هستند. داوری موقع صدور رای آقای توحیدی نامه تکمیلی دیگری به شورای داوری نوشتند که طرح غفارزاده هیچ ربطی به طرح جیران ندارد اما فیلمنامه همچنان شباهت را دارد و رفته رفته از قسمت ۷ فیلمنامه سمت و سوی طرح ارائه شده از طرف آقای عفیفه را می‌گیرد. بند اول رای بعد از این دو گزارش آقای توحیدی اینگونه می شود که آقای عفیفه چه با داستان جیران چه با داستان مارال به هیچ عنوان نمی‌توانند کار را تولید کنند و اگر قرار شد سریال جیران را تولید و پخش کنند باید همه‌ی شباهت‌ها برداشته شود. من رای را از داوران دریافت و به ارشاد دادم. ارشاد مطرح کرد ما رای داوری را برای توقف چنین کاری قبول نداریم و مطرح کردند رای را از سوی قوه قضاییه لازم‌الاجرا کنید. این اتفاق افتاد رای صادر شد اما پیش از آن دوستان می‌توانستند اعتراض کنند و درخواست ابطال رای کردند. اما در نهایت درخواست‌شان را پس گرفتند.»
او همچنین گفت: «با فشارهایی که آوردیم توانستیم جلوی کار را بگیریم و آنها اعلام کردند این توقف به دلیل سانسور در بخش‌هایی از کار است.»
پس از همه این ماجراها هم محمدجواد شکوری‌مقدم در واکنش به اتفاقات اخیر که منجر به جلوگیری از پخش سریال «جیران» در موعد مقرر شده، در صفحه شخصی خود در توییتر نوشته است: «ای کاش مسئولیتی که در توان‌تان نبود نمی‌پذیرفتید! کاش پدر بودید صرفا ملاحظات فرهنگی‌تان را توصیه کرده و بالغانه، مسوولیت محتوی را به ما واگذار می‌کردید. شما چه انگیزه‌ای در دفاع از یک سال زحمت شبانه‌روزی ۱۰۰۰ نفر دارید؟ جز ما چه کسی انگیزه قبول این مسئولیت را دارد؟»
زمان می‌گذشت و به یکم بهمن نزدیک می‌شدیم، زمانی که بنابر اعلامیه قبلی باید اولین قسمت «جیران» پخش می‌شد اما روز پنجشنبه باز هم بیانیه دیگری صادر شد که خبر از تعویق دوباره پخش این سریال می‌داد. بیانیه مشترک فیلیمو و تیم تولید سریال «جیران» در مورد تاریخ دقیق زمان پخش «جیران» به شرح زیر است: «با تفاهم صورت گرفته بین ساترا، فیلیمو و تیم تولید «جیران»، پخش قسمت اول سریال «جیران» به روز یکشنبه ۲۴ بهمن ماه موکول شد.
به گزارش رابط عمومی فیلمو، بر اساس مصوبه شورای پروانه نمایش محتوای حرفه‌ای در فضای مجازی، پخش قسمت اول سریال «جیران» با تعویق سه هفته‌ای ۲۴ بهمن پخش خواهد شد.
ساترا با ارسال نامه‌ای از فیلیمو و تیم تولید سریال «جیران» خواست که با وجود موافقت کلی صادر شده برای این سریال متاثر از مجوز تولید صادر شده از سوی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۹، پخش این سریال را برای اعمال برخی ملاحظات محتوایی تا روز ۲۴ بهمن ماه به تعویق بیندازد. فیلیمو و تیم تولید سریال «جیران» همچنین با عذرخواهی بابت تاخیر مجدد در پخش این سریال، اعلام می‌دارد که این سریال از دو هفته قبل آماده و برای ارزیابی در اختیار ساترا قرار گرفته بود.»
هنوز هم با تمام این کشمکش‌ها مشخص نیست دلیل واقعی تاخیری چنین طولانی چیست؟ آیا ادعای عوامل «آهوی من مارال» صحت دارد؟ و در این تکلیف مخاطبانی که به دلیل این تاخیرها متحمل ضرر شده‌اند چه خواهد بود؟
سایر اخبار این روزنامه
کشمکش دو سریال با محوریت ناصرالدین‌شاه به کجا کشیده میشود؟
جنجال «جیران»
محمدعلی وکیلی
آخرین قدمِ «پارادایم شیفت به شرق»
پازل نگاه به شرق در سیاست خارجی تکمیل شد؟
تلاش برای گرمای روابط دوجانبه در سرمای مسکو
شاهنامه بورس آخرش خوش است؟
آوار ۱۰ بند بر سر بازار سرمایه
آخرین تحولات در وین توافق نزدیک است؟
رئیس جمهوری بلافاصله بعد از بازگشت از روسیه عازم مناطق سیل زده شد
رئیسی، از مسکو تا جیرفت
بارش‌هایی که همه را غافلگیر کرد
تغییر اقلیم در فلات خشک ایران؟
آیت‌الله جوادی آملی:
اگر ملت بخواهد بایستد باید جیبش پر باشد
فرمانده نیروی دریایی ارتش: هماهنگی ایران، چین و روسیه در بالاترین سطح قرار دارد
پایان رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۲
امام جمعه موقت تهران:
همکاری ایران، روسیه و چین می‌تواند توازن قدرت را به نفع آسیا تغییر دهد
سیگنال‌های منطقه‌ای سفر رئیس جمهوری به روسیه
پیش‌بینی قیمت دلار پس از توافق وین
سقوط نرخ دلار نزدیک است؟
