سازگاری با کم آبی در فاز اجرا

مصطفی عبدالهی- این روزها شاید کمی دلمان را خوش کرده‌ایم که بارش سنگین برف و باران در روزهای اخیر، شاید از مشکلات خشکسالی‌ها کمی بکاهد، اما آن‌طور که کارشناسان می‌گویند این بارش‌ها در مقابل کسری آب مخازن زیرزمینی ما ناچیز است و تنها راهکار علمی و منطقی برای ما، سازگارشدن با کم‌آبی است؛ همان راهکاری که حالا دولت هم جدی‌تر از قبل به دنبال اجرایی‌کردن آن است. مدیریت فرونشست، تعادل‌بخشی آبخوان‌ها، تغییر الگوی کشت  هیئت دولت در جلسه هفته گذشته خود، دو مصوبه مهم در حوزه منابع آبی داشت؛ یکی مربوط به اصلاح آیین‌نامه جلوگیری از تخریب تالاب‌ها و دیگری، تقویت کارگروه ملی سازگاری با کم‌‌‌آبی؛ دولت سیزدهم در این جلسه تغییراتی در ساختار و وظایف این کارگروه مصوب کرد که موضوعاتی همچون «ضرورت پیشگیری از خطرات فرونشست»، «اقدام عاجل برای تعادل‌بخشی آبخوان‌ها در دشت‌های ممنوعه» و همچنین «ضرورت مدیریت الگوی کشت» را به عنوان دلایل مصوبه خود اعلام کرد. دولت علاوه بر اضافه‌کردن رؤسای سازمان‌های زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی به اعضای این کارگروه، مواردی را هم به فهرست وظایف کارگروه افزود، از جمله: * تعیین چگونگی توزیع کمبود آب بین مصارف مختلف * هماهنگی برای رفع موانع اجرای برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی استان‌ها * برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌های اعتباری و تسهیلاتی برای تنوع‌بخشی معیشتی بهره‌برداران مجاز، که در اجرای برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی دچار مشکل معیشتی می‌شوند. * بررسی علل و راهکارهای مواجهه با پدیده فرونشست زمین * هماهنگی تهیه و اجرای پیوست‌های اجتماعی-فرهنگی، ترویجی و آموزشی سازگاری با کم‌آبی * برنامه‌ریزی برای تأمین کنتورهای هوشمند حجمی * اجرای سیاست‌های کنترل سطح زیرکشت و اعمال محدودیت یا ممنوعیت کشت برنج (خارج از استان‌های گیلان و مازندران) * و ارائه گزارش‌های سالانه ارزیابی برنامه‌ها، به هیئت وزیران. یک کارگروه ملی با شعب استانی کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی متشکل از اعضای عالی‌رتبه هیئت دولت است و مسئولیت کارگروه نیز برعهده وزیر نیرو است. آن‌طور هم که در پایگاه رسمی این کارگروه به نشانی wsanw.ir درج شده، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر جهاد کشاورزی، وزیر صمت، رئیس سازمان محیط زیست، وزیر کشور و رئیس سازمان هواشناسی، عضو این کارگروه ملی هستند. 10 ماه تعطیلی کارگروه ملی؟ نکته عجیب این‌که در بین اعضای فعلی این کارگروه که در سایت رسمی آن معرفی شده، فقط «سحر تاجبخش» رئیس سازمان هواشناسی کشور همچنان مسئولیت دارد و سایر تصاویر و اسامی مربوط به اعضای هیئت دولت دوازدهم است! که البته این اشتباه در به‌روزرسانی نشدن اطلاعات را، می‌گذاریم به پای اشتباه فردی مسئول سایت و ابدا آن را به معنای بی‌اهمیت بودن جایگاه و وظایف این کارگروه ملی نمی‌دانیم! هرچند که مروری بر اخبار پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو هم نشان می‌دهد که آخرین گزارش تصویری جلسات این کارگروه، مربوط به 24 اسفند سال 99 است و بعد از آن هیچ خبری از برگزاری جلسات این کارگروه منتشر نشده است. هیچ کدام از استان ها موفق به اجرای کامل برنامه ها نشده اند  اما مرور خبرهای وزارت نیرو نشان می‌دهد که در این مدت، کمیته تخصصی کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، فعال بوده است. مصداقش گزارش 26 دی 1400 این کمیته است که البته این گزارش هم، حاوی اطلاعات تلخی است: «طبق ارزیابی عملکرد 31 استان در اجرای برنامه ملی سازگاری با کم‌آبی، هیچ یک از استان‌ها موفق به اجرای کامل برنامه‌ها نشده‌اند، هرچند که استان‌های بوشهر، خراسان جنوبی، همدان، هرمزگان، کرمان و سمنان با کمتر از 20 درصد عقب‌ماندگی، پیشروترین استان‌ها بوده‌اند اما استان‌های قزوین، آذربایجان‌غربی، مرکزی، اصفهان و اردبیل، ضعیف‌ترین عملکرد را تا پایان شهریور 1400 داشته‌اند»، که امیدواریم این عملکرد ضعیف کارگروه‌های استانی، ارتباطی به تعطیلی احتمالی کارگروه ملی طی 10 ماه اخیر نداشته باشد. امید به پویایی یکی از مهم ترین کارگروه های ملی  در هر صورت، حالا که هیئت دولت، تقویت کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی را در دستور کار قرار داده است، باید منتظر فعال‌ترشدن آن شد، چراکه نمی‌توان در این حوزه سلیقه‌ای و مقطعی رفتار کرد؛ آن هم در کشوری با این وضعیت: 29 استان در معرض خطر فرونشست، وضعیت قرمز بیش از 300 دشت، کم‌بارش‌ترین سال‌ها در نیم قرن اخیر، خالی بودن 61 درصد سدهای کشور و ... .     عضو کمیته تخصصی کارگروه ملی در گفت و گو با خراسان: برنامه 5 ساله برای سازگاری کامل استان ها با وضعیت کم آبی «احد وظیفه»، عضو کمیته تخصصی کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، درباره فعالیت‌های این کارگروه به خراسان می‌گوید: «امسال اولین سال اجرای برنامه‌های کارگروه در سطح استان‌ها بود و هدف‌گذاری این است که طی 4 تا5 سال آینده، همه استان‌ها بتوانند به طور کامل با وضعیت کم‌آبی سازگاری پیدا کنند». وی تصریح می‌کند: «تغییرات در نوع الگوی کشت، مسدودکردن چاه‌های آب در برخی مناطق و تبدیل مقیاس برداشت آب چاه‌ها، از مقیاس ساعتی به حجمی، از جمله برنامه‌های کمیته تخصصی کارگروه است که اجرای آن دنبال می‌شود».