رسانه ملی شیشه‌ای می‌شود

در سال 1387 پس از سه سال بررسی، لایحه «آزادی اطلاعات» که به عنوان یکی از آخرین لوایح دولت هشتم، به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده بود، تحت عنوان قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» به تصویب رسید؛ قانونی که همه دستگاه‌های اجرایی کشور را ملزم می‌کرد تا به سامانه‌ای ملی زیر نظر کمیسیونی به همین نام، متصل شوند و اطلاعات عمومی دستگاه‌های مختلف حاکمیت را به دست بیاورند. اگرچه این قانون استثنائاتی مثل مسائل امنیتی و دفاعی دارد، اما شمول آن به اندازه‌ای است که عده‌ای معتقدند علاج بسیاری از مشکلات کشور، پایبندی کامل به اجرای این قانون است. به هر حال، اگرچه برخی دستگاه‌ها به این سامانه که در نهایت در سال 96 راه‌اندازی شد، متصل شدند، اما این اتفاق برای رسانه ملی نیفتاده بود.   شفافیت به رسانه ملی رسید به تازگی حسین انتظامی دبیر این کمیسیون در توئیتی از پیوستن سازمان صداوسیما به این سامانه خبر داد و با تشکر از پیمان جبلی، از پایان دوره فرار این سازمان از پاسخگویی نوشت. این در حالی است که صداوسیمای مرکز ایلام چند ماه پیش به سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات پیوسته بود، اما این اتفاق برای سازمان صداوسیما تا روزهای اخیر نیفتاده بود و حالا این سازمان با پیوستن به این سامانه، گام نخست شفافیت را برداشته است. سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات، 10 دسته اصلی برای اطلاعات قابل انتشار دارد: 1- انواع اطلاعات نگه‌داری‌شده و آیین دسترسی به آن‌ها، 2- روش‌ها و مراحل ارائه خدمات مستقیم به جامعه، 3- اسناد و مکاتبات اداری، 4- اختیارات و وظایف ماموران ارشد دستگاه، 5- اهداف، وظایف، سیاست‌ها و خط‌مشی و ساختار، 6- سازوکارهای شکایت شهروندان از تصمیمات و اقدامات، 7- آیین‌نامه‌های مشارکت اشخاص در اجرای اختیارات سازمان، 8- ضوابط و آیین‌نامه‌ها، 9- اطلاعات قراردادها و 10- آمار رسمی. به نظر می‌رسد از این بین برخی مثل موارد 3 و 9 می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. در این قانون 10 روز زمان برای پاسخ به هر درخواست ذکر شده و مجازات‌هایی نیز برای دستگاه‌های متخلف در نظر گرفته شده است. نکته مهم این که هر شهروند ایران می‌توان از این سامانه استفاده کند.  در این باره با علی‌اصغر جوشقان‌نژاد مدیرکل آمار و توسعه فناوری اطلاعات سازمان صداوسیما که نام وی در سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، به عنوان پاسخ‌گوی پرسش‌ها از سازمان صداوسیما آمده است، گفت‌وگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید.   درباره چند و چون پیوستن به این سامانه توضیح می‌دهید؟ حدود دو ماه پیش، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه‌ای به سازمان صداوسیما رسید که به سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات بپیوندیم. موضوع در سازمان بررسی شد. مزایای موضوع مورد توجه قرار گرفت و در نهایت به این سامانه پیوستیم.   چرا پیشتر این اتفاق نیفتاده بود؟ من در جریان پیگیری‌های قبلی نیستم. اگر قبلاً هم چنین نامه‌ای می‌آمد، احتمالا سازمان همین موضع را می‌داشت. نمی‌دانم پیگیری‌های قبلی چطور بوده که به نتیجه نرسیده بود.   جالب است که صداوسیمای مرکز ایلام چند ماه پیش به این سامانه پیوسته بود. بالاخره در گذشته در سازمان منعی برای پیوستن به این سامانه وجود نداشت و مرکز ایلام به عنوان یک شخصیت حقوقی، هرچند که کاملا مستقل نیست، این کار را کرده بود.   در چه زمانی باقی بخش‌های صداوسیما به سامانه خواهند پیوست؟ در سازمان صداوسیما یک واحد متولی ارائه گزارش‌های مورد نیاز به بیرون سازمان وجود دارد که اداره کل آمار و توسعه فناوری اطلاعات است. از این به بعد هم ما به همه پرسش‌ها درباره همه بخش‌های صداوسیما جواب می‌دهیم و دیگر لازم نیست که بخش‌های مختلف به صورت جداگانه به این سامانه بپیوندند.   ممکن است سند مالی مثل قرارداد پیمانکاری یا تولید برنامه‌ها یا حقوق مدیران ارشد سازمان منتشر شود؟ می دانید که در قانون بعضی از این‌ها، محرمانگی‌هایی دارد و برای بعضی، اجازه انتشار وجود دارد. محرمانگی بعضی دیگر از اسناد هم در اختیار خود دستگاه است. موضوع حقوق سازوکار دیگر و پیچیدگی‌هایی دارد. در موضوعات دیگر، هر سوالی مطرح شود، متناسب با قانون، پاسخ می‌دهیم.    شما قول می‌دهید که اگر هر درخواستی، مشکل محرمانگی نداشت، حتما پاسخ داده شود؟ بله. رسانه ملی می‌خواست این کار انجام شود، وگرنه اصلا نمی‌پیوستیم.     جالب است. از بیرون سازمان صداوسیما به عنوان یک سازمان غیرپاسخگو و غیرشفاف مطرح است. سازمان ما در جواب دادن  به شبهات درباره خودش، زبان گویایی ندارد، با این که رسانه است و درباره عالم و آدم حرف می‌زند!   چرا؟ فرهنگی است که به تدریج در سازمان شکل گرفته است. این باعث شده که خیلی از شبهات علیه سازمان رسوب کند. در صورتی که اگر همان شبهات با دقت بررسی شود، مشخص می‌شود که درست نیست. همین که شما فکر می‌کنید غیرپاسخگو است، به علت این است که سازمان زبان گویایی برای حرف زدن از خودش ندارد. یک علتش هم این است که سازمان صداوسیما شبیه هیچ سازمان دولتی دیگری نیست. دلایل دیگری هم دارد.