روزنامه آرمان ملی

مذاكره ايران و آمريكا راه برجام را می‌گشايد

آرمان ملی- سهیل ثابت: به جرات می‌توان گفت که دور هشتم مذاکرات احیای برجام در هتل کوبورگ وین بیش از هفت دور قبلی مذاکرات نتیجه بخش و سازنده بوده است. چنانکه اروپایی‌ها و آمریکایی‌هایی که تا پیش از این از پلن B سخن می‌گفتند و به انحای مختلف بهانه گیری می‌کردند امروز از نزدیک شدن به توافق و دور نهایی مذاکرات سخن می‌گویند. آنچه مسلم است مذاکرات برجامی در هیچ زمانی مثل امروز به توافق نزدیک نیست و از منابع غربی گرفته تا منابع نزدیک به هیأت مذاکره کننده ایرانی همه بر سر نکته واحد یعنی نزدیک بودن به توافق اشتراک نظر دارند. این در حالی است که چندی است بحث مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا نیز مطرح می‌شود و مقامات مختلفی نیز نسبت به آن موضع گیری کرده‌اند. قدر مسلم در راستای رسیدن به توافق مذاکره رو در رو با آمریکا امری اجتناب ناپذیر و ناگزیر است چراکه آمریکا باید تحریم‌ها را برداشته و شروط ایران را بپذیرد. حال باید دید که این اتفاق کی و با چه سازوکاری رخ خواهد داد و چه زمانی شاهد اعلام توافق خواهیم بود. در این راستا برای بررسی تحولات پیرامون احیای برجام، مذاکرات وین، مذاکره مستقیم ایران و آمریکا و تاثیر توافق بر مسائل منطقه‌ای «آرمان ملی» با علی اکبر فرازی تحلیلگر مسائل بین‌الملل و سفیر اسبق ایران در رومانی به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.  مذاکرات احیای برجام در وین به دور نهایی نزدیک شده و بنا به اذعان طرفین برجام توافق بیش از همیشه در دسترس است؛ این مساله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ دور هشتم گفت‌وگو‌های برجامی وین پایان پذیرفت و به یکباره اعلام شد که روسای هیأت‌ها برای رایزنی با مقامات عالیه کشورهای خودشان به پایتخت‌ها مراجعه کردند. گرچه قبل از این هم نشانه‌هایی می‌دیدیم اما این مساله نشان دهنده آن است که مذاکرات سرعت خوبی گرفته و پرانتزهایی که باز و مورد بحث بود موارد زیادی در حقیقت بررسی و بسته شده است. لذا به نظر می‌رسد که طرفین به مرحله‌ای رسیدند که نیازمند تصمیم گیری‌های سیاسی در مراکز کشورها هستند، خصوصا در مورد جمهوری اسلامی باید مشاوره‌هایی با سطوح بالای مقامات انجام شود تا نظر کل نظام منتقل شود. نشانه‌ها امیدوار کننده است. با توجه به اینکه از جزئیات خبر نداریم اصلا نمی‌توانیم روی جزئیات صحبت کنیم اما در کلیات همین قدر که ایران با طرف‌های مذاکره کننده گفت‌وگو کرده و مذاکرات از حالت انتقال پیام‌های غیرمستقیم خارج می‌شود و گفت‌وگو‌ها و تبادل پیام‌ها به صورت مستقیم انجام می‌شود اینها همه سیگنال‌های خوبی است که نشان می‌دهد برجام به ریل خود برگشته و عنقریب خبرهای خوشی از مذاکرات خواهیم شنید. تماس تلفنی شنبه شب مکرون رئیس‌جمهور فرانسه با رئیس‌جمهور کشورمان نیز موید این نکته است که کشورهای 1+4 نیز معتقدند که باید پیام خود را مستقیم به مسئولان عالیرتبه جمهوری اسلامی برسانند و خوب است که آقای رئیسی نیز بدون واسطه با اینها صحبت می‌کند و خود پیام مثبتی است. امیدوارم که هر چه جلوتر می‌رویم طرفین برجامی به گفت‌وگو‌های مستقیم خود ادامه دهند تا اینکه هرچه زودتر تکلیف برجام روشن شود، چراکه به نظر می‌رسد تعارضات بین غرب، ناتو و روس‌ها بر سر مسائل اوکراین به مراحل حساسی می‌رسد و قطعا دولتمردان ما این هوشمندی را دارند که اجازه ندهند قضیه دیگری این وضعت ایران را تحت الشعاع قرار دهد یا اینکه مساله برجام وجه المصالحه کشورهای دیگر شود. این هوشمندی قطعا وجود دارد و به همین دلیل هم به موقع به جمع بندی می‌رسند و امیدوارم این جمع بندی مثبت باشد و همه طرف‌ها با رضایت از گفت‌وگو‌ها خارج شوند.   بسیاری معتقدند که مذاکره مستقیم با آمریکا بهتر و بیشتر می‌تواند ایران را به آنچه که می‌خواهد در خصوص لغو تحریم‌ها یا سایر مسائل بدون واسطه برساند؛ تحلیل شما از این مساله چگونه است؟ شکی نیست که مذاکـــره مستقیم تابو نیست. وقتی مقام معظم رهبری اخیر اعلام کردند که مذاکره و تعامل با دشمن به معنای تسلیم نیست به نظر می‌رسد گروه‌هایی کاتولیک‌تر از پاپ می‌شوند در حالی که باید بدانند وقتی سیاست‌های کلی نظام ابلاغ می‌شود وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی موظف و مکلف به پیروی هستند و مخصوصا وزارت امور خارجه باید اجرا کند. بنا بر این به نظر من برای حل جامع و کامل مساله گفت‌وگوی مستقیم ایـــران و آمریکا اجتناب ناپذیر است و نباید این مساله را به صورت تابو در آورد. می‌توان گفت که به لحاظ بین‌المللی گفت‌وگو‌های این چنینی طبیعتا به صورت مستقیم و رو در رو زودتر به نتیجه می‌رسد و نتیجه و دستاورد آن نیز حتما بهتر خواهد بود تا اینکه از طریق واسطه عمل شود. بنابر این امیدوارم که اگر این کار لازم است همان‌طور که مقام معظم رهبری نیز فرمودند انجام شود.   نوع رویکرد و عملکرد تروئیکای اروپایی را چطور می‌بینید با این تناقض که گاهی تعلل و بی‌عملی آنها مذاکرات را کند و گاهی نیز جنب و جوش آنها مذاکرات را سریع پیش می‌برد؛ اساسا اروپایی‌ها چه هدفی را دنبال می‌کنند؟ بدون اینکه قصد کوچک شماری اتحادیه اروپا را داشته باشم، باید بگویم که واقعیت این است که این اتحادیه در قبال مساله برجام و در جایی که آمریکایی‌ها حضور دارند میدانی برای نقش‌آفرینی ندارند. اتحادیه اروپا حتی در حل مشکلات داخلی خودش نیز در انتهای راه مجبور می‌شود از آمریکایی‌ها کمک بگیرد. به نظر می‌رسد که از ابتدا بیش از حد روی اروپایی‌ها حساب باز کردیم. خروج ترامپ از برجام و بلا تکلیفی و بی‌عملی اروپا ثابت کرد که اروپا اگر هم بخواهد توانایی کار و عملی را در مقابله با آمریکا ندارد. این یک واقعیت جهانی است که ما چه خوشمان بیاید و چه خوشمان نیاید تمام کمپانی‌های اروپایی به نوعی وابسته به شرکت‌های آمریکایی‌ هستند و بدون رعایت مقررات آمریکا نمی‌توانند در جاهای دیگر سرمایه‌گذاری انجام دهند. به لحاظ سیاسی نیز اروپایی‌ها از قرن نوزدهم و بیستم تا کنون استاد گفتار درمانی و سخن‌وری بودند و بسیار شیوا، سلیس و زیبا صحبت می‌کنند اما پای عمل که می‌رسد قطعا هیچ عملی را در راستای منافع دیگران بر نمی‌دارند و هیچ عملی را هم در راستای زیان حداقلی نسبت به آمریکا بر نمی‌دارند.  اینها این اختیار را ندارند و دل‌خوش کردن به نقش اروپایی‌ها به اندازه دل‌خوش کردن به واسطه‌هایی چون چین و روسیه گمراه کننده است. همه آنها باید وزن خود را در مذاکرات داشته باشند و حال که قرار شده به مراحل پایانی مذاکرات برسد امیدواریم که هر کسی با توجه به نقش و جایگاه خود دیده شود. اروپایی‌ها در میدانی بازی می‌کنند که حدود و ثغورش را منافع ملی‌شان تعریف می‌کند. منافع ملی اروپایی‌ها نیز شرکت‌های بزرگ هستند که این شرکت‌ها نیز عمدتا به شرکت‌های بزرگ آمریکایی وابسته هستند. لذا میدان مانور حضور اقتصادی اروپایی‌ها در کشورهای دیگر، خصوصا کشورهایی که تحت تحریم قرار دارند خیلی زیاد نیست. بنابر این اول باید تحریم برداشته شود و پس از آن یکی از پیشنهادهایی که می‌شود مطرح کرد این است که شرکت‌های بزرگ آمریکایی و اروپایی به ایران بیایند و سرمایه‌گذاری کنند و خود این سرمایه‌گذاری و حضور در پروژه‌های مختلف می‌تواند در حقیقت عامل بازدارنده دولت‌ها در جهت روشن کردن بدون اشکال سوئیچ تحریم‌های جدید باشد. اگر تحریم‌ها برداشته شود می‌توان شرکت‌های چند ملیتی را که می‌توانند خصوصا در صنایع نفت و گاز و صنایع بالادستی سرمایه‌گذاری کنند آرام آرام در پروژه‌ها مشارکت داد.   برخی بر این باورند که با توجــه به قوانین ساختاری آمریکا پیش شرط‌هایی مثل برداشتن همه تحریم‌ها، راستی آزمایی یا مهم‌تر آن تضمین برای عدم خروج شاید با مخالفت آمریکایی‌ها مواجه شود؛ اساسا نوع رویکرد آمریکایی‌ها در این خصوص را چگونه تبیین می‌کنید؟ ایران کاملا محق است و به عنوان کشوری که از خروج آمریکا ار برجام زیان دیده حق دارد که این تضمین‌ها را بخواهد. در حقیقت تاکنون ایران طرف زیان دیده برجام بوده و قطعا آمریکایی‌ها با خروج ترامپ از برجام بیشترین ضربه را به این توافق و اقتصاد ایران زدند. طبیعتا ایران حق دارد که هم بخواهد این زیان‌ها به نحوی جبران شود و هم اینکه تضمین لازم برای عدم تکرار را داشته باشد. اینکه نمی‌شود شما در یک گفت‌وگوی چند ساله طولانی به یک موافقت نامه‌ای برسید و بعد یک رئیس‌جمهور زیر میز بزند. این با هیچ نرم بین‌المللی سازگار نیست. هرچند که آمریکایی‌ها این کار را انجام دادند؛ اما از آن طرف آمریکایی‌ها وقتی می‌گویند دادن تضمین به لحاظ ساختاری کار سختی است پر بیراه نمی‌گویند. گرچه سعی می‌کنند که در حقیقت توقعات ایران را پایین بیاورند اما به لحاظ ساختار سیستم حکومتی آمریکا خیلی هم بیراه نیست. لذا می‌شود گفت که دادن تضمین زمان بر است؛ نه غیرممکن. بنابراین ایران می‌تواند تضمین‌های اولیه را بگیرد و فرصت بدهد تا تضمین‌های ثانویه را در مراجعی که باید تصویب کنند ببرند و تصویب کنند تا این تضمین‌ها داده شود. به نظر من خواست ایران از این نظر کاملا بحق است. البته در این خصوص که برخی مطرح می‌کنند که آمریکایی‌ها تضمین دو ساله تا آخر دولت بایدن می‌دهند باید بگویم که اگر این پیشنهاد درست باشد؛ ایران باید با کارشناسان حقوقی بین‌الملل این پیشنهاد را همه جانبه نگاه کند و احتمالات را بررسی کند و اینکه آیا در قوانین موضوعی آمریکا این احتمالات چقدر قابلیت اجرایی دارد بررسی کنند و آن زمان است که می‌توان پاسخ داد و اکنون پاسخ به این مساله کمی سخت است.   تاکنون مسائل مختلفی بر مذاکرات وین تاثیر‌گذار بوده اما نتوانسته روند رو به جلو مذاکرات را تحــت الشعاع قرار دهد اما اخیرا عده‌ای مطرح می‌کنند با توجه به پیش آمدن مساله اوکراین و تقابل آمریکا و روسیه این احتمال وجود دارد که این مساله بر توافق برجام نیز تاثیر بگذارد تحلیل شما چگونه است؟ بله؛ من هم این فرضیات را مطالعه کرده‌ام؛ اما واقعیت این است که خیلی نباید به صورت مستقیم این قضایا را بهم گره زد. بحث تلاش ناتو برای حضور گام به گام در حیاط خلوت مسکو بحثی است که از دهه 90 میلادی به این سو آرام آرام شروع شده و همچنان با ناتو جلو می‌آید و هرچه بیشتر به حیاط خلوت روس‌ها نزدیک می‌شود. بحث اوکراین قبلا یک بحث مستقلی بود و هیچ ارتباطی هم به جمهوری اسلامی یا برجام نداشت. به نظرم می‌رسد که روس‌ها از تهدید اوکراین می‌خواهند ما به ازایی از اروپایی‌ها و ناتو بگیرند تا اینکه ناتو را از پیش روی در حیاط خلوت روسیه منصرف کنند. به نظر می‌رسد که این برگه‌ای است برای بازی دو طرف در زمین‌های مختلف اما اینکه مساله برجام به میان می‌آید در جایی مطرح می‌شود که گفت‌وگو کننده از سوی ایران روس‌ها قلمداد می‌شوند؛ در حالی که ایران هیچ وقت چنین درخواستی از روس‌ها نداشته اما بالاخره وقتی روس‌ها پیغام می‌برند و می‌آورند برخی از کارشناسان از این مساله نگران شدند که اکنون روس‌ها بر سر مساله اوکراین به دنبال امتیازگیری از غربی‌ها هستند و نکند که در مساله برجام نیز بخواهند مانوری بدهند که با کارت برجام و ایران در آن قضیه حاضر باشند. از این دیدگاه ایران هوشیار است و باید هوشیارانه‌تر عمل کند و مواظب باشد که نه تنها روس‌ها بلکه هیچ کشوری با کارت ایران وارد بازی نشوند. مساله اوکراین مساله پیچیده‌ای است و هر کشوری مجبور می‌شود در موقع مقتضی موضع خود را نسبت به قضایای اوکراین مشخص کند و اگر آن موقع مقتضی برسد بهترین موضع اعلامی از سوی ایران اعلام بی‌طرفی نسبت به تحولات آنجا است. البته هنوز زود است که نسبت به این مساله قضاوت کرد و تحولات اوکراین تحولاتی نیست که به این زودی خاتمه پیدا کند.   احیای برجام، توافق در ویـــن و رفــع تحریم‌ها به جهت مناسبات و تحولات منطقه‌ای چه تاثیرات و دستاردهایی برای ایران خواهد داشت؟ قطعا برجام؛ توافق یا عدم توافق اثرات منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد داشت و طبیعی است که همسایگان ایران نسبت به روند گفت‌وگو‌های برجام حساس باشند و آن را تعقیب کنند.  واقعیت این است که با حل مساله برجام و به انجام رسیدن گفت‌وگو‌ها با طرف‌های برجامی فضای بسیار مناسب‌تری نسبت به قبل در جهت گسترش مناسبات ایران با همسایگان ایجاد می‌شود و امیدوارم که از این فضای مساعد پیش آمده نهایت استفاده را ببریم.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اخبار ویژه (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
٥٠ ميليون ايراني در معرض اُميكرون مذاكره ايران و آمريكا راه برجام را می‌گشايد پیمان جبلی در مسیر محمد سرافراز آقای هميشه ناراضی! «توافق موقت» راه رسيدن آمريكا به «مكانيسم ماشه» است از شرطی کردن اقتصاد کشور پرهیز شود روزه‌ شک‌دار ارزی دولت و وتوی مجلس! تجمع‌ها روز به روز بيشتر مي‌شود افزايش٢٤٠٠ درصدي خريد خدمت سربازي بازار سرمایه و تصمیمات ناکارآمد دولتی رقابت در تولید، راهبرد اقتصاد ایران حكمي كه اجرا نشد... چگونه شک به تزریق واکسن مرتفع می‌شود؟!