توافق بدون تضمین معتبر ممنوع

گروه سیاسی/ ناظرانی که از هفته‌های گذشته به هتل «کوبورگ» وین توجه دارند، نظاره‌گر میدانی دیپلماتیک بوده‌اند که در آن، ایران به پشتوانه ابتکار عمل خود افق روشنی را با هدف رفع تحریم‌ها و احیای برجام به تصویر کشیده است. روزهای گذشته اما این روند آهسته و پیوسته وارد عرصه‌ای شده است که بر مبنای آن طرف‌های مذاکره‌کننده بویژه امریکا می‌کوشند بار ناکامی در اجرای طرح‌های بی‌حاصل خود در وین را بر دوش ایران بگذارند. گفت‌وگوی شنبه شب رئیس جمهور کشورمان با «امانوئل مکرون»، رئیس جمهور فرانسه ناظر به چنین واقعیاتی است که همزمان با مذاکرات احیای برجام در حال رخ دادن است؛ جایی که رئیسی ادعاهای سیاسی طرف‌های مذاکراتی ایران را از جمله اقداماتی دانست که با هدف حفظ اهرم فشار بر ملت ایران مطرح شده‌ و چشم‌انداز حصول توافق را تضعیف می‌کند.
هدف «تأمین منافع» است، نه صرف توافق
رئیس جمهور کشورمان با تأکید بر اینکه هرگونه توافقی باید شامل «لغو تحریم‌ها»، «ارائه تضمین معتبر» و بسته شدن مسائل و ادعاهای سیاسی گردد، یادآور شد که دولت ایران همچون مذاکرات گذشته برجامی، برای رسیدن به یک توافق شتابزده در تنگنا قرار نخواهد گرفت. شتابی که در خلال سال‌های اخیر هزینه‌های گزافی را بر مبنای یک محاسبه اشتباه از میدان تقابل دیپلماتیک با قدرت‌های بزرگ جهان و نادیده‌انگاری واقعیت‌های موجود در عرصه سیاست خارجی به کشور تحمیل کرد و آن را به پذیرش توافقی واداشت که به رغم پایبندی تام و تمام به تعهدات هسته‌ای‌اش با کمترین گشایش محسوسی در عرصه اقتصادی روبه‌رو نشود.
عبرت از واقعیت‌های سیاست خارجی


این در حالی بود که روند مذاکرات منجر به برجام مغایر توصیه‌هایی بود که مقام معظم رهبری به فراخور موضوعات پیش آمده، در فرازهای مختلف خطاب به دیپلمات‌ها مطرح می‌کردند. اما اصرار به پیگیری روندی شتابزده از سوی دولت پیشین که کار را به امضای برجام رساند و در نهایت با بدعهدی قابل پیش‌بینی امریکا روبه‌رو شد، این واقعیت را پدیدار کرد که ضمانت موفقیت سیاست خارجی در انجام رفتارهای ضربتی نیست و هر دولتی برای تحصیل منافع ملت و کشور ناگزیر از به‌کارگیری اصولی است که سبب تحقق منافع ملی‌اش در صحنه عمل باشد و نه صرفاً روی کاغذ. اینچنین است که وجه اصلی موضعگیری‌های ایران بر این رویکرد اصولی تأکید دارد که تهران خود را در چرخه معیوب برای رسیدن به یک توافق شتابزده گرفتار نمی‌کند. توافقی که دست بر قضا این بار تحولات جاری نشان می‌دهد، می‌توان چالش‌های فراروی آن را به صرف اراده طرف‌های غربی بویژه امریکا منحصر دانست. اظهارات عجولانه و تلاش مسئولان کشورهای غربی برای کاستن از بهره برجام برای ایران نیز امر جدیدی نیست و این را می‌توان در نتیجه گرفتار شدن در تنگنای گریزناپذیری دانست که این دسته از کشورها در مواجهه با شکست سیاست‌ها و راهبرد تحریمی خود علیه ایران و همچنین درایت دیپلماتیک دولت سیزدهم در روند مذاکرات جاری با آن روبه‌رو شده‌اند.
هشدار از مونیخ
انجام چند دور مذاکره در بازه زمانی کمتر از چهار ماه که از آغاز  مذاکرات وین در دولت سیزدهم می‌گذرد، نشان می‌دهد که هیأت ایرانی به ازای هر نشستی که بعد از یک وقفه کوتاه از سر گرفته شده، پیشنهاداتی مدون و قابل اجرا را در برنامه کاری داشته است. تلاشی در راستای در دست گرفتن فضای مذاکراتی که سبب پیشرفت زودهنگام مذاکرات شده و کشورهای طرف مذاکره را در موقعیتی قرار داده که باید پیرامون موضوعات در دستور کار تصمیم‌گیری کنند. چنانچه خواسته ایران مبنی بر لغو تحریم‌ها، ارائه تضمین معتبر و ممانعت از طرح مسائل و ادعاهای سیاسی با هدف فضاسازی که برآمده از تجربه سال‌های گذشته و خروج یکجانبه امریکا از برجام است، مورد نظر جدی طرف‌های مقابل قرار گرفته باشد، رسیدن به تفاهم بیش از هر وقت دیگری نزدیک است. دور هشتم گفت‌وگوی احیای برجام در حالی در وین در جریان است و با بالاترین حجم رایزنی هیأت‌های دیپلماتیک همراه شده که وزیر خارجه ایران در دیدار روز گذشته‌اش با «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه نشست امنیتی مونیخ با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران تمامی ابتکارات و پیشنهادات ممکن را ارائه کرده است، اعلام کرد که اکنون وقت آن رسیده است که امریکا و سه کشور اروپایی نیز با اخذ تصمیم‌های سیاسی لازم، نشان دهند اراده واقعی برای رسیدن به توافق در کمترین زمان را دارند. به گفته امیرعبداللهیان اگر ابتکارات ایران نبود، تا این حد به توافق نزدیک نبودیم، ولی طرف مقابل باید بداند تهران خطوط قرمز خود را نادیده نخواهد گرفت. وزیر امور خارجه  اما در گفت‌وگو با رسانه امریکایی «سی‌ان‌ان» دلیل خوشبینی خود نسبت به نزدیک بودن توافق را معطوف به اراده جدی دولت رئیسی دانست و با بیان اینکه رئیس جمهور ایران علاقه‌مند است که یک توافق خوب و فوری محقق شود، هشدار داد: «چنانچه در این لحظات حساس و شرایط حساس مذاکرات وین، امریکا و طرف غربی واقع‌گرایانه برخورد نکنند، حتماً مسئول شکست احتمالی مذاکرات خواهند بود.»
دفاع مجلس از مشی دولت در حمایت از حقوق ملی
بیانیه روز گذشته 250 نماینده مجلس شورای اسلامی که خطاب به رئیس جمهور منتشر شد، نیز ناظر به لحاظ کردن خطوط قرمز اشاره شده در مواضع وزیر امور خارجه بود. قانونگذاران مجلس با اعلام اینکه «بدون اخذ تضامین لازم متعهد به هیچ توافقی با بدعهدان نشوید» ضمن اعلام تأکید بهارستان بر صیانت از حقوق هسته‌ای و اقتصادی کشور، هوشیاری خود را برخلاف آنچه در مجلس نهم و تصویب 20 دقیقه‌ای برجام رخ داد، نشان دادند . امری که نشان از آن دارد که مواضع عملیاتی ایران در مذاکرات و وفاق داخلی آن به منظور تحقق تام و تمام منافع اقتصادی ایران در چهارچوب مذاکرات اعلام شده است.
نگاه نگران تل‌آویو به وین
چنانکه انتظار می‌رفت، با بالا گرفتن احتمال دستیابی به تفاهم، نگاه نگران مقام‌های صهیونیستی به وین دوخته شود. «نفتالی بنت»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در جلسه روز گذشته کابینه این رژیم گفت که مذاکرات جاری در وین ممکن است بزودی با توافقی به پایان برسد که به اندازه کافی در قبال ایران سختگیرانه نیست. از سوی دیگر «بنی گانتس»، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در دیدار با «کامالا هریس»، معاون رئیس جمهور امریکا مدعی شد که هر توافقی با ایران باید شامل نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد. این مواضع ادعایی پس از آن مطرح شده که مقام‌های تل‌آویو پیش از این نیز مدعی شده بودند که خود را به توافق احتمالی در وین پایبند نخواهند کرد.

شروط شش‌گانه بهارستان برای توافق در وین

نمایندگان مجلس روز گذشته خطاب به رئیس‌جمهور تأکید کردند که با خط قرمز قرار دادن منافع ملت ایران بدون اخذ تضامین لازم، متعهد به هیچ توافقی نشود. به گزارش ایرنا،۲۵۰ نماینده مجلس در نشست علنی روز گذشته در بیانیه‌ای ضمن تقدیر از دیپلماسی فعال وعزتمندانه دولت سیزدهم و اعلام اینکه مذاکرات ایران در مورد رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران به نقطه حساسی رسیده است، نکاتی را به شرحی که در ادامه می‌آید، یادآور شدند:

1 دولت ظالم و تروریست امریکا و نیز دنباله‌روان ضعیف و ذلیل امریکا یعنی سه کشور اروپایی در طول هشت سال گذشته نشان دادند که به هیچ تعهدی پایبند نبوده و از هر وسیله ممکن جهت ضربه وارد کردن به منافع ملت ایران استفاده و حتی برخلاف تمام قوانین دنیا، دارو را نیز علیه ملت ایران تحریم کردند و بر این اساس باید از تجربیات سابق درس عبرت بگیریم و با خط قرمز قرار دادن منافع ملت ایران بدون اخذ تضامین لازم، متعهد به هیچ توافقی با بد‌عهدان نگردیم.
2 دولت تروریست امریکا و سایر کشورهای عهدشکن غربی باید تضمین دهند که از برجام خارج نمی‌شوند.
3 رژیم امریکا و سایر کشورهای طرف برجام باید تعهد دهند که از مکانیزم ماشه استفاده نخواهند کرد.
4 رژیم امریکا و سه کشور اروپایی باید به ملت ایران تعهد دهند که تحریم‌ها علیه ملت ایران به بهانه‌های واهی هسته‌ای، تروریسم، موشکی و حقوق‌بشر را لغو کنند از جمله باید تحریم‌های کاتسا، کاتسا یوترن و آیسا حذف شوند.
5 در مقام اجرا باید ابتدا امریکا و سایر بدعهدان برجام به تعهدات خود در قبال تحریم‌ها عمل کنند و بعد از راستی‌آزمایی، ایران سراغ انجام تعهدات خود رفته و آن را انجام دهد.
6 مطابق ماده ۷ قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است انجام تعهدات طرف غربی در لغو تحریم‌ها بویژه تحریم‌های نفتی، بانکی و بازگشت پول صادرات به صورت بانکی و بدون هیچ مشکلی را به مجلس شورای اسلامی گزارش کند و در صورت تأیید و تصویب مجلس، دولت می‌تواند نسبت به گام‌های کاهشی در زمینه هسته‌ای اقدام نماید.