رایزنی با چاشنی انفجار

ادامه رایزنی‌ها ‌در مرزهای شرقی اوکراین رایزنی با چاشنی انفجار اوضاع در امتداد خط تماس در شرق اوکراین از صبح ۱۷ فوریه دستخوش تغییرات جدی شده و هرازگاهی انفجارهای در دو جمهوری خودخوانده دونتسک و لوهانسک شنیده می‌شود که به نیروهای دولتی کی‌یف نسبت داده می‌شود و طبق گزارش‌ها بین ۱۶۹ تا ۱۹۰ هزار سرباز روس و شبه‌نظامیان جدایی‌طلب مخالف دولت مرکزی اوکراین در وضعیت جنگی قرار گرفته‌اند.
در چنین شرایطی همچنان باب گفت‌وگوها و رایزنی‌ها باز است و رهبران کشورهای غربی می‌کوشند با راهکاری دیپلماتیک، جلوی جنگی احتمالی را بگیرند.‌ آخرین درخواست از سوی ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، به‌عنوان رهبر طرف اصلی مناقشه مطرح شده است و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه هم برای پنجمین بار با همتای روسی خود، ولادیمیر پوتین، گفت‌وگو کرد. به گفته یکی از مقامات فرانسوی، ولودیمیر زلنسکی هم به مکرون اطمینان خاطر داده که «او به تحریکات در امتداد خط تماس در دونباس پاسخ نخواهد داد». از اوایل سال جاری، روسیه بیش از یک‌‌میلیون سرباز در مرز اوکراین مستقر کرده است. گزارش‌ها همچنین حاکی از آن است که ٣٠ هزار نفر دیگر در بلاروس، نزدیک به مرز این کشور با اوکراین، حضور دارند. روسیه همواره تأکید کرده که هیچ برنامه‌ای برای حمله به اوکراین ندارد. اما ایالات متحده و متحدان این کشور در ناتو، ادعاهای روسیه مبنی بر عقب‌نشینی نیروها از مرز را رد کرده‌اند و حتی بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا می‌گوید که منابع اطلاعاتی از قصد مسکو برای بزرگ‌ترین جنگ در اروپا از سال ۱۹۴۵ تاکنون حکایت دارند. جانسون به بی‌بی‌سی گفته است «تمامی نشانه‌ها از عملیاتی‌شدن این نقشه‌‌ها از هم‌اکنون» خبر می‌دهد. او به نقل از جو بایدن در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت که روسیه نه‌تنها از مرزهای شرقی اوکراین که محل نزاع در چند سال گذشته بوده بلکه پیشروی از سوی بلاروس با هدف محاصره کی‌یف را مدنظر دارد. کاخ‌سفید -نزدیک‌ترین متحد بریتانیا- هم چند روز پیش از دریافت اطلاعات مشابهی سخن گفته بود و جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا هم از قریب‌الوقوع‌بودن حمله روسیه به اوکراین خبر داده است.
تحولات میدانی نیز به‌گونه‌ای است که احتمال حمله روسیه به اوکراین را خلاف ادعاهای مقامات عالی‌رتبه روس پررنگ‌تر می‌کند. به گزارش خبرگزاری تاس روسیه، اولین قطار حامل 500 پناه‌جو از جمهوری‌های خودمختار دونتسک و لوهانسک که عصر شنبه از منطقه روستوف حرکت کرد، روز گذشته وارد شهر ورونژ در روسیه شد. مناطق دونتسک، لوهانسک و کریمه در سال ۲۰۱۴ و در پی کشمکش‌های مسلحانه در اوکراین اعلام استقلال کردند. روسیه در همان سال و‌ پس‌ازاینکه دولت خودخوانده کریمه خواستار پیوستن به روسیه شد، این شبه‌جزیره را به خاک خود ضمیمه کرد؛ اما سرنوشت دو جمهوری‌ خودخوانده لوهانسک و دونتسک همچنان روشن نیست و هیچ کشوری استقلال این دو جمهوری خودخوانده را به رسمیت نمی‌شناسد.
هفته گذشته قانون‌گذاران روسی از پوتین خواستند استقلال این دو جمهوری خودخوانده را به رسمیت بشناسد؛ اقدامی که خشم بیشتری را در کی‌یف برانگیخت و وزارت خارجه و پارلمان اوکراین نیز بیانیه‌هایی را در محکومیت این اقدام منتشر کردند. پیش‌تر در خبری اعلام شده بود که روسیه برای صدها هزار نفر از ساکنان شرق اوکراین پاسپورت روسی صادر می‌کند تا نفوذ خود در این مناطق را افزایش دهد. در همین زمینه، دمیترو کوله‌با، وزیر خارجه اوکراین گفت صدور پاسپورت روسی برای ساکنان مناطق تحت کنترل شورشیان، نقض توافق‌نامه مینسک است. انگیزه‌های اصلی پوتین برای این اقدامات و متشنج‌کردن فضای بین‌الملل کاملا مشخص است. او می‌خواهد روسیه را به شکوه سابقش در دوران اتحاد جماهیر شوروی بازگرداند و بازپس‌گیری اوکراین قطعه بزرگی از این پازل است. او درباره گسترش ناتو توسط غرب در ۲۰ سال گذشته هم به‌شدت بدگمان است. برای رسیدن به این اهداف، روسیه با جنگ‌افزارهای سایبری و خبرپراکنی کذب به‌دنبال ایجاد تفرقه و هرج‌ومرج در کشورهای متحد غربی است. به نظر می‌رسد پوتین با تحلیل وضعیت ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و سایر کشورهای غربی در ماه‌های اخیر به این نتیجه رسیده که روزنه امید تازه‌ای برایش پدید آمده است.