قره‌باغ در آتش و دود
شجاعت خلباناناین جنگنده سقوط کرد و سه کشته برجای گذاشت، اما همه بر این باورند که اگر رشادت و شجاعت خلبان نبود فاجعه‌ای بزرگ رقم می‌خورد. هواپیمای آموزشی برای سقوط یک منطقه مسکونی را نشانه گرفته بود؛ خیابان انقلاب یا همان 42 متری جایی که ساختمان‌های بلندقامت با جمعیتی زیاد صف کشیده‌اند. عقربه‌ها روی 8:50 صبح جفت شده بودند که جنگنده آموزشی به دلیل مشکل فنی به داخل فضای باز ورزشگاه شهید قوی‌دل سقوط کرد. در همین نقطه است که گفته می‌شود دو خلبان می‌توانستند از این مهلکه جان‌شان را نجات دهند.
صندلی‌های خود را باز کنند و زنده بمانند. اما ماندند در دل حادثه تا از کشتار زیاد جلوگیری کنند. هواپیما پس از سقوط از حرکت باز نایستاد و روی زمین ورزشگاه کشیده می‌شد. به قسمتی از سکوی ورزشگاه برخورد کرد. سکو تخریب شد، اما جلوی حرکت این هواپیما را نتوانست بگیرد. هواپیما به سمت در ورودی حرکت کرد. از هر مانعی می‌گذشت حتی در آهنی ورزشگاه را هم مانع جدی برای توقف ندید. ورزشگاه خسارت زیادی ندیده بود تا اینکه F5 به سمت مدرسه پسرانه میلاد رفت.
از خیابان 10 متری غره‌باغ عبور کرد و به پهلوی مدرسه خورد. همان جایی که خودروی 206 مشکی‌رنگی پارک شده بود. همانجا متوقف شد و آتش زبانه کشید.
علت حادثه هنوز مشخص نیست«اگر ایثار خلبانان عزیز ما نبود، با سانحه بزرگی روبه‌رو می‌شدیم. این خلبانان امکان استفاده از صندلی‌پران را به‌راحتی داشتند، اما از این فرصت استفاده نکردند و آن را به سمت نقطه کم‌جمعیت هدایت کردند و درنهایت جان خود را از دست دادند.»
این را امیر سرتیپ دوم تقی‌خانی سخنگوی ارتش می‌گوید. «این هواپیما متعلق به پایگاه دوم شکاری شهید فکوری تبریز بود. در این حادثه سرهنگ دوم صادق فلاحی از استادخلبانان پایگاه هوایی شهید فکوری تبریز و یکی از خلبانان جوان این پایگاه به شهادت رسیدند. علت این سانحه توسط تیم بازرسی و ایمنی پایگاه هوایی شهید فکوری تبریز در حال بررسی است.»
فرمانده پایگاه هوایی شهید فکوری تبریز هم معتقد است که خلبان جنگنده سقوط‌کرده با ایثارگری خود از وقوع حادثه‌ای بزرگ جلوگیری کرد. او می‌گوید: «خلبانان ما برای آنکه آسیبی به منطقه نرسد و با توجه به اینکه منطقه سقوط، منطقه‌ای پرتراکم و پرجمعیت است، هواپیما را به نقطه‌ای خلوت هدایت کردند. در حالی که می‌توانستند خودشان را نجات دهند، اما جان خود را فدا کردند. این سانحه در حین انجام ماموریت آموزشی که در منطقه در حال انجام بود، رخ داد و با توجه به اشکال فنی که در هواپیما به وجود آمده بود، خلبان نتوانست آن را به باند پرواز برساند.»
9 تیم عملیاتی در صحنهدر میان جمعیت زیادی که در قره‌باغی ایستاده‌اند، سرخ‌پوشانی هستند که در گوشه‌گوشه این محل دست از تکاپو و تلاش بر‌نمی‌دارند و در همه جا به دنبال اجساد هستند. نیروهای هلال‌احمر عون بن علی، عوارضی و حتی شعبه تبریز در محل حضور یافته‌اند و جست‌وجوها برای یافتن اجساد واقعا برایشان تلخ و دردناک است. عملیات از یک ربع بعد از حادثه آغاز شد، نیروهای امدادی وارد صحنه شدند و تا ساعت 12 ظهر به ماموریت تلخ خود ادامه دادند. مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر آذربایجان‌شرقی این عملیات را برای «شهروند آنلاین» به تصویر کشید.
«صبح دوشنبه دوم اسفند به دنبال سقوط یک فروند هواپیمای آموزشی در خیابان قره‌باغی، منطقه ستارخان، مدرسه میلاد پشت فرهنگسرای الغدیر در شهر تبریز بلافاصله نجاتگران و امدادگران در قالب 9 تیم عملیاتی با ۱۲ خودروی امدادی از پایگاههای عون بن علی یادمان شهدای گمنام و پایگاه عوارضی اتوبان پیامبر اعظم(ص) و امداد هوایی و تیم آنست و شعبه تبریز و معاونت امدادونجات به محل حادثه اعزام شدند.»
دکتر حمید منجم هم بر این باور است که رشادت مثال‌زدنی خلبان از فاجعه فجیعی جلوگیری کرده است. «در این سانحه هوایی، خلبان هواپیمای آموزشی، با رشادت مثال‌زدنی هواپیما را به یک منطقه خالی از سکنه هدایت کرده است. هواپیما بعد از گذشتن از انتهای ورزشگاه در خیابان مشرف به ورزشگاه و مدرسه میلاد به دیوار مدرسه برخورد کرد که به علت تعطیلی مدرسه به دلیل کرونا حادثه تلخ دیگری را به وجود نیاورده است.»
در این حادثه، هم نیروهای امدادی حضور داشتند، هم انتظامی. مسئولان هم از ستاد بحران و شهرداری و ارتش آمده بودند. سرپرست جمعیت هلال‌احمر به تک‌تک نیروهایی که در صحنه حضور داشتند، اشاره دارد. «نیروهای امدادی هلال‌احمر و آتش نشانی، نیروی انتظامی، اورژانس، نیروی هوایی و بحران استانداری و سایر نیروهای دخیل در امر امدادرسانی اقدام به رهاسازی فوتی‌ها و جمع‌کردن صحنه حادثه و مسیرگشایی کردند.»
تیم‌های امدادی در محل سقوطسیدعلی سیدی، معاون امدادونجات هلال‌احمر آذربایجان‌شرقی است. سه ساعت در صحنه آتش و دود و مرگ بوده و هنوز هم از صحنه‌هایی که دیده، شوکه است: «صبح انفجار در منطقه قره‌باغ به ما اطلاع داده شد. از جزئیات حادثه خبر نداشتیم. اطلاعاتی بود که ساکنان منطقه داده بودند، به همین علت پیگیری کردیم. متوجه شدیم که حادثه انفجار مربوط به سقوط هواپیمای آموزشی بوده است. همین امر باعث شد با 49 امدادگر و یک واحد تیم آنست به منطقه برویم. تجهیزات‌مان هم تکمیل بود. دستگاه‌های برش و پرتابل و غیرپرتابل هم همراه داشتیم. مسئولان همه آمده بودند. استاندار و شهردار، رئیس اورژانس و رئیس بحران، هوانیروز و دستگاه‌های امدادی.»
امدادگران هلال‌احمر جزو اولین تیم‌هایی بودند که به مهلکه دود و آتش و سقوط رسیده بودند. «وقتی رسیدیم همه جا را دود گرفته بود و آتش زبانه می‌کشید. نیروهای آتش‌نشانی هم در محل حضور پیدا کردند. هواپیما با شیلنگ‌های آب در محاصره قرار گرفت. اما دیواره آهنی جنگنده داغ‌تر این آب روان به سویش بود. آتش هواپیما فروکش نمی‌کرد. امدادگران توسط دستگاه‌های برش و تیم آنست به دنبال اجساد می‌گشتند. صحنه‌های تلخ و دردناکی بود. اجساد سوخته بودند. با دستگاه‌های برش آهن‌های گداخته را از هم جدا می‌کردند تا به پیکر سوخته دو خلبان برسند.»
پیکر دو خلبان از میان لاشه آهنین و مذاب جنگنده بیرون کشیده شد. داخل کیسه‌های سیاه پزشکی‌قانونی قرار گرفتند و به اورژانس تحویل داده شد.
در مسیر هواپیمای آتشین، راننده خودروی 206 هم در امان نمانده بود. در میان جمعیت خانواده‌اش دیده می‌شدند. آرام و قرار نداشتند، بی‌تاب مردی بودند که در این سانحه جان داده بود.
سیدی می‌گوید: «راننده پژو مرد میانسالی بود که هم خودش و هم ماشینش سوخت. از جنازه‌اش هیچ نمانده بود. خانواده‌اش پس از این حادثه خود را به سرعت به دل حادثه رسانده بودند. فریاد پدر پدرشان هنوز در گوشم است. پسری 18 ساله داشت که اشک چشمانش متوقف نمی‌شد. امدادگران این مرد را هم از لاشه خودرو 206 سوخته بیرون کشیدند و او را هم تحویل اورژانس دادند.»
تخریب 3 کلاس مدرسهرضا اژدرنژاد امدادگر 26 سالهای است که از 11 سال پیش در هلال‌احمر مشغول به کار است. سانحه‌های دلخراش زیادی دیده است از سقوط هواپیما در آذربایجان‌غربی تا آتش‌سوزی ساختمان مسکونی شهرک عباسی تبریز. در هر کدام از این حادثه‌ها خاطرات تلخ و شیرین زیادی را در ذهن دارد. اما این حادثه را از دیگر حوادث گذشته متمایز می‌داند، چراکه می‌توانست فاجعه انسانی بزرگی را رقم بزند که خلبان جنگنده مانع شد. «این هواپیمای آموزشی از وسط ورزشگاه تا مدرسه حدود 60متری روی زمین کشیده شد. ورزشگاه را چندان تخریب نکرد، اما با ورود به مدسه سه تا چهار کلاس درس تخریب شد. اگر این مدرسه باز بود و به خاطر کرونا بسته نبود فاجعه مرگبارتری رقم می‌خورد.»
او از جمعیتی که در صحنه حضور داشت، می‌گوید، از مردمانی که برای تماشا به دل حادثه آماده بودند. «تماشگران زیادی برای دیدن این حادثه خود را به خیابان قره‌باغی رسانده بودند. اما نیروی انتظامی با ایجاد لایه‌های بسیار از ورود افراد عادی و متفرقه جلوگیری می‌کرد، اگر این مدیریت نبود کارمان با مشکل روبه‌رو می‌شد.»
این امدادگر جوان از همان دقایق اول در آن خیابان آتشین حضور یافت و صحنه‌ها را اینچنین توصیف می‌کند: «وقتی خبر را اعلام کردند، حدودا یک ربع بعد در محل بودیم. بوی دود خیابان‌های اطراف را پر کرده بود. سریع وارد صحنه شدیم. اجساد به طرز دلخراشی سوخته بودند. آنها را که بیرون آوردیم نوبت لاشه هواپیما شد که با جرثقیل از دیوار فروریخته مدرسه پسرانه بیرون آوردند و از خیابان قره‌باغی دورش کردند. دیگر کار امدادگران تمام شده بود. ماموران شهرداری شروع به تمیزکردن خیابان کردند. نخاله‌ها را جمع می‌کردند که ماموریت ما تمام شد و به پایگاه برگشتیم.»
ضرورت انتقال فرودگاه و پایگاه نیروی هواییرئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تبریز در این رابطه گفت: «انتقال فرودگاه تبریز و همچنین پایگاه نیروی هوایی به خارج از محدوده مسکونی شهر باید جزو برنامه‌های بلندمدت مدیریت ارشد استان و شهر باشد.»
فریدون بابایی‌اقدم با حضور در محل حادثه سقوط جنگنده در منطقه ستارخان اظهار کرد: «مسیر پرواز فرودگاه و پایگاه دوم شکاری در محدوده مسکونی شهر تبریز قرار دارد و وقوع چنین حوادثی تذکر جدی به مدیریت ارشد استان و شهرداری برای انتقال فرودگاه به بیرون از محدوده شهر است.»
او ادامه داد: «شهادت دو خلبان و یکی از شهروندان در این سانحه باعث غم و اندوه فراوان ما و تمام همشهریان و هموطنان‌مان شد که بدین وسیله این ضایعه را به خانواده ایشان تسلیت عرض می‌کنم.»
بابایی‌اقدم افزود: «مقدمات اولیه انتقال فرودگاه تبریز و پایگاه دوم شکاری در سالهای گذشته به محدوده شهر شبستر شروع شده بود که امیدوارم این مسأله به عنوان یک اولویت و ضرورت پیگیری شود.»
