روزنامه آرمان ملی
1400/12/03
ترانزيت گاز قطر از ايران؛ - به نفع ماست يا به زيان ما؟
آرمان‌ملی: اجلاس کشورهای صادرکننده گاز که از آن به‌عنوان اوپک گازی نام برده میشود در قطر برگزار و بهانه‌ای شد تا رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت سیزدهم برای افزایش همکاری‌های مشترک عازم این کشور شوند. حال خبرها از امکان سوآپ و ترانزیت گاز قطر برای تامین گاز کشورهای منطقه از مسیر ایران، مطرح شده است، موضوعی که واکنش‌های زیادی را در پی داشته است. به‌گونه‌ای که برخی از کارشناسان معتقدند قطر با افزایش برداشت از میدان گازی مشترک نه‌تنها بازار 30 میلیون دلاری عراق را تصاحب خواهد کرد که در این راستا کاهش حجم واردات گاز عراق از ایران نیز موید این موضوع است بلکه بازار ترکیه را نیز به‌زودی از ان خود خواهد کرد. این در حالیست که برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه هم‌اکنون حجم برداشت ایران از میدان مشترک بیشتر از قطر است و عراق نیز امکان حذف کامل گاز ایران را حداقل در کوتاه‌مدت ندارد، بنابراین مشارکت با قطر و ترانزیت گاز این کشور از مسیر ایران به معنای حذف ایران از بازار عراق و ترکیه نبوده و در مذاکرات اخیر به‌نظر می‌رسد منافع ایران حفظ خواهد شد.میدان مشترک در پارس‌جنوبی
براساس این گزارش، ایران در یک میدان گازی در پارس‌جنوبی با قطر مشترک است اما تا سال 96 میزان برداشت ایران بسیار کمتر از شریک قطری بود که این روند در چند سال اخیر تغییریافته و هم‌اکنون ایران روزانه بالغ بر 700 میلیون متر مکعب گاز این این میدان برداشت می‌کند که نسبت به 600 میلیون متر مکعب گازی که قطری‌های برداشت می‌کنند سهم بیشتری را به خود اختصاص داده و باعث شده که مهاجرت گاز که تا پیش از این به سمت قطر بود، معکوس شود آن هم در شرایطی که تنها یک‌سوم از این میدان در آب‌های ایران قرار دارد. درواقع این میدان گازی مشترک که زمینه افزایش تا 2.5 برابری گاز از پارس‌جنوبی را فراهم آورده، مهم‌ترین بهانه برای افزایش مبادلات گازی ایران و قطر را ایجاد کرده است موضوعی که در حاشیه برگزاری اجلاس کشورهای صادرکننده گاز طرح سوآپ و ترانزیت گاز قطر برای تامین گاز کشورهای منطقه از مسیر ایران، مطرح شده است. درواقع قطر به‌واسطه مصرف داخلی پایین بیش از 60 درصد از تولید گاز خود را صادر می‌کند در این رابطه بررسی‌ها نشان می‌دهد این کشور در سال 2020 از مجموع 211 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تولید شده تنها 22 میلیارد مترمکعب را با خط لوله دلفین به امارات و عمان صادر و 106 میلیارد مترمکعب را به‌صورت LNG به کشورهای هندوستان، کره‌جنوبی، ژاپن، چین، انگلستان، پاکستان، کویت و سایر کشورها صادر کرده است. قطر برنامه خود را برای افزایش سهم خود در بازارهای جهانی گاز معطوف کرده و حتی زمزمه‌هایی از تمایل قطرهای برای تصاحب بازار گازی عراق و ایران نیز شنیده میشود که همین موضوع نگرانی‌هایی را برای تحلیلگران ایجاد کرده است. به‌گونه‌ای که منتقدان طرح ترانزیت گاز از مسیر ایران معتقدند قطر از این طریق نسبت به حذف ایران از بازار عراق و ترکیه اقدام خواهد کرد. البته در این میان عراق که با تعهد صدور روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب بزرگ‌ترین خریدار گاز ایران است در یکسال گذشته میزان خرید گاز ایران را به 8 میلیون متر مکعب کاهش داده که این موضوع خود به تشدید نگرانی‌های دامن زده است.
تجربه ناموفق در سایر حوزه‌ها
در این رابطه آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با اشاره به تجربه مشابه صادرات برق به عراق که عربستان موفق شد جای ایران را در این بازار بگیرد، می‌گوید: با توجه به اینکه اقدامات جدی در این راستا انجام نگرفته و حتی پتروشیمی‌ها و صنایع با قطعی گاز مواجه هستند، صادرات گاز کار سخت‌تری میشود و حتی علاوه بر عراق این نگرانی وجود دارد که مابقی بازارها هم از دست برود. رئیس کمیسیون انرژی تاکید کرده که جایگزینی ایران با قطر در بازار گاز عراق به‌شدت به‌نفع قطر است چراکه از حوزه مشترک پارس‌جنوبی و حوزه‌های مشترک گاز برداشت و صادر می‌کند. به باور او به علت کم‌کاری ایران، قطر تا جایی‌که بتواند از سهم میدان مشترک استخراج می‌کند و می‌فروشد. او تاکیدکرد: حواس ایران به کشورهای هدف نیست، قطر جایگزین ایران در عراق شده و ترکیه نقش هاب منطقه در قیمت‌گذاری گاز را به عهده می‌گیرد. با این وضعیت حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود رقابت در چنین شرایطی و به‌دست‌آوردن جایگاه قبلی بسیار سخت خواهد بود.
ایران بازاری را از دست نمی‌دهد
در حالی‌که برخی از کارشناسان این سوآپ و ترانزیت گازی را به نفع ایران نمی‌دانند اما برخی از کارشناسان نظر مخالفی داشته و معتقدند این مشارکت می‌تواند منافع ایران را تقویت کند. یحیی‌آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، در این رابطه می‌گوید: عراق ناچار به واردات گاز است ولی اینکه تمام نیازش را از جای دیگری جز ایران تامین کند، حداقل در کوتاه‌مدت ممکن نیست. بنابراین نگرانی برای از دست‌دادن بازار عراق وجود ندارد و احتمالا در نهایت مذاکرات انرژی در قطر موجب نفع ایران شود. وی تشریح کرد: قطر الان برای صادرات گازش شبکه ندارد و گاز را به‌صورت lng صادر می‌کند. این یعنی امکان اینکه بتواند جای ایران را بگیرد، ندارد. فقط مسائلی مربوط به سوآپ گاز مطرح شده و قرار است قطر به نوعی از امکانات پخش و لوله‌های ایران استفاده کند نه اینکه بازار را به‌طور کامل بگیرد. آل‌اسحاق تاکید می‌کند: احتمالا مذاکرات اخیر به‌طورکلی درباره سیاست منطقه‌ای گاز ایران، سوریه، عراق، قطر و... باشد آن هم با حفظ منافع همه. بنابراین به‌نظر نمی‌رسد ایران بازاری را از دست بدهد.
متصل می‌شویم یا منفعل می‌مانیم؟
اما محمدعلی صادقی، کارشناس انرژی معتقد است ارتباط قطر و عراق نه تنها بازار عراق که بازار ترکیه را هم از ایران خواهد گرفت. درواقع قطر بسیار مایل است که رابطه نزدیکی با ترکیه داشته باشد و تنها مانعش هم سوریه است و گرنه از خاک عراق به‌راحتی به ترکیه گاز می‌فرستاد. حالا اگر ارتباط گازی قطر و عراق برقرار شود، قطر رسما سوریه و ایران را کنار زده و از طریق عراق، ترکیه و بعد بازار اروپا را هم برای خود به‌دست می‌آورد. درواقع عراق در اینجا فتح‌بابی است برای پیشروی گاز قطر. صادقی می‌افزاید: ایران می‌توانست مثل روسیه عمل کند و مزیت‌های خود را مورد استفاده قرار دهد چرا که ایران نقطه اتصال آسیا و اروپاست و می‌توانست از این موقعیت سرزمینی خود به‌خوبی استفاده کند ولی اجازه داده دیگران از این مزیت استقاده کنند و محصولاتشان را صادرکنند. در نهایت یا ایران به آنها متصل میشود یا منفعال می‌ماند. به باور این کارشناس عراق شریک تجاری خوب و مستعدی است اما روابط با این کشور عموما بر مبنای سیاست بوده است، طبیعتا در چنین شرایطی و با وجود تحریم‌ها سراغ کشورهای دیگر می‌رود.
سایر اخبار این روزنامه
ديپلماسـي انـرژي ايـران روشـن شـد
«پوپوليسم» پس از احيای برجام تكرار نشود
توپ در زمين آمريكاست
ترانزيت گاز قطر از ايران؛ - به نفع ماست يا به زيان ما؟
خداحافظی همدم دكتر فاطمي
ایران دنبال جهش در روابط منطقه‌ای است
سفره‌ها كوچك‌تر - وعده‌ها بزرگ‌تر
از« احمدي‌نژاد ديگه كيه؟» تا «هواداری اين دولت»
خطر از بیخ گوش تبریز عبور کرد
نیاز قطر به بازار کشاورزی ایران
گسترش خشونت عادی نیست!
قطر؛نخستین دیپلماسی در میدان
چاپ کتاب با سرمایه شخصی؟!
کودکان؛ اُمیکرون و اهمال بزرگسالان
