رودست مسكو را نخوريم؛ - درگيری اسراييل با سوريه، باهدف تخريب برجام

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: رئیس هیات مذاکره کننده ایران که به منظور مشورت با مقامات ارشد کشورمان در سفری کوتاه به تهران بازگشته بود، صبح روز چهارشنبه و در میان انبوه انتقادات نمایندگان مجلس نسبت به توافق وین برای ادامه مذاکرات به اتریش بازگشت. با این وجود به گفته مقامات ایران و ۱+5، مذاکرات احیای برجام به مرحله نهایی رسیده است و دو طرف باید درباره چند موضوع باقی مانده تصمیم سیاسی بگیرند. تصمیمات سیاسی که شاید تحت تاثیر تحولات اوکراین و بحران انرژی نیز قرار گیرد و تبعاتی برای طرفین در پی داشته باشد. تبعاتی که باید به آن کارشکنی‌های برخی کشورهای منطقه را نیز اضافه کرد که سنگ اندازی آن‌ها جنبه میدانی نیز پیدا کرده است. در راستای بررسی این مسائل «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با مرتضی مکی، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی داشته است که در ادامه می‌خوانید.   سفر کوتاه مذاکره کننده ارشد ایران به تهران و بازگشت او به وین به علت خاصی رخ داده بود؟ روند مذاکرات احیای برجام با توجه به خواسته‌های جدیدی که روسیه از آمریکا داشته است تا طبق آن ضمانت کتبی به روسیه داده شود تا بتواند با ایران تجارت داشته باشد و برجام به جنگ اوکراین و تحریم‌های پیرامون آن مربوط نشود، چالش جدیدی را در مسیر احیای برجام ایجاد کرده است. در همین راستا شاهد بودیم که نمایندگان اروپایی به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند و همزمان نیز مذاکره کننده ایران نیز به تهران بازگشته است که صبح چهارشنبه مجدد به وین بازگشت. این بازگشت و اینکه عنوان می‌شود مذاکرات به پایان رسیده و صرفا باید یک تصمیم سیاسی گرفته شود از جمله نشانه‌های خوبی است که در روزهای اخیر به‌وجود آمده و می‌تواند نویدبخش احیای برجام در روزهای آینده باشد. مذاکره کننده ارشد اروپا نیز اذعان کرده است که اروپا می‌خواهد هر چه زودتر توافق شکل گیرد که این نیز یک پالس مثبت دیگر در این زمینه است که طرفین می‌خواهند هر چه زودتر به نتیجه برسند. ایران نیز با وجود اینکه روسیه چالش جدید ایجاد کرده است اما اراده محکمی دارد تا برجام را احیا کند. ایران باید در این روزها بسیار هوشمندانه عمل کند و این گونه نباشد که بین همکاری با روسیه و احیای برجام مجبور باشیم به سمت یک گزینه حرکت کنیم. باید به گونه‌ای رفتار کرد که هر دو مورد را برای خود حفظ کنیم. ایران باید به سمتی حرکت کند که هم از مزایای سیاسی و اقتصادی روسیه استفاده کند و هم از مزایای احیای برجام برخوردار شود.   حمله اسرائیل به یک مرکز نظامی ایران در سوریه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اسرائیل همواره تلاش کرده است در مسیر احیای برجام چالش‌هایی ایجاد کند و همیشه در این عرصه حضور داشته است. امروز بازی قدری پیچیده‌تر است زیرا اسرائیل با روسیه نیز روابط خوبی دارد و معادله به علت جنگ اوکراین پیچیده‌تر می‌شود. امروز این فرصت برای اسرائیل به این علت به‌وجود آمده است تا راحت‌تر اهدافی را در سوریه مورد حمله قرار دهند و مشخصا شرایط بسیار حساس شده است. به نظر نمی‌رسد که ایران در این بازه زمانی با وجود این معادله پیچیده وارد بازی خطرناکی شود زیرا با توجه به جنگ اوکراین و روابط نزدیک روسیه و اسرائیل، کار سخت خواهد شد. سیاست ایران در این بازه زمانی این است که مساله اسرائیل و روسیه را از هم جدا کند تا مشکلی برایش پیش نیاید. ایران اراده خود را معطوف به احیای برجام کرده و نمی‌خواهد چالش …  حساسیت‌های داخلی و تحت فشار قرار دادن تیم مذاکره کننده هسته‌ای با چه هدفی صورت می‌گیرد و آیا مواضع آن‌ها برای ایران مثبت است؟ در وهله نخست باید توجه داشت که هیچ تضمینی بزرگ‌تر از این نیست که ایران از فرصت ریاست جمهوری بایدن و تحولات اوکراین حداکثر استفاده را کند. ضمن اینکه ایران به پیشرفت‌های هسته‌ای دست یافته است که رئیس‌جمهور بعدی آمریکا نمی‌تواند این پیشرفت‌ها را از ایران بگیرد. اگر بخواهند مجددا خدشه‌ای بر برجام وارد کنند، مسیر بازگشت به عقب طی خواهد شد و این خواسته آن‌ها نیست. به نظر من بهترین فرصت و بهترین تصمیم برای ایران استفاده حداکثری از فرصت احیای برجام در جهت رشد و رونق اقتصادی و کسب بازار از دست رفته نفت و گاز جهانی است. تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران برخلاف تصور احساسی عمل نکرده است و به خوبی در روزهای اخیر مذاکرات را پیش برده است. باید توجه داشت که نمایندگان مجلس در این مقطع زمانی نمی‌توانند در خصوص برجام تصمیم گیری کنند و مدیریت آن برعهده شورای عالی امنیت ملی است و این نهاد بالادستی است که در خصوص مذاکرات تصمیم گیری می‌کند و نباید بیش از این کارشکنی کرد. مجلس امروز نمی‌تواند در مسیر مذاکرات خللی ایجاد کند و باید بر سایر مسائل متمرکز شود. قطعا گام‌‌های نهایی برای احیای برجام برداشته خواهد شد چرا که گفته می‌‌شود آمریکایی‌‌ها با بسیاری از خواسته‌‌ها در لغو تحریم‌‌های غیرهسته‌ای توافق کردند و تنها همین موضوع گزارش آژانس مانده است که باید ببینیم آقای گروسی حرف‌هایی که در تهران زده است را پس از جلسه شورای حکام نیز تکرار می‌کند یا خیر. چون معمولا ایشان در خارج از ایران به نحو دیگری رفتار می‌‌کند. باید دید که نظر آقای گروسی در روزهای آینده تا چه حد مثبت است. طبیعتا توافقات با گروسی هرچقدر مثبت باشد، مذاکرات احیای برجام زودتر به نتیجه خواهد رسید. نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توافقنامه برجام، نقش ناظر فنی است یعنی بر تعهدات هسته‌‌ای ایران طبق توافقنامه برجام نظارت می‌‌کند. در سال ۱۳۹۷ که آمریکا از برجام خارج شد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۱۵ نامه به شورای حکام در تعهد ایران به توافقنامه برجام تاکید کرده بود و این تعهد حتی تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام تداوم داشت و پس از یک سال، ایران در پنج مرحله تعهدات خود را به حالت تعلیق درآورد.