روزنامه جوان
1401/01/16
پایان سلطه دلار
حذف دلار از مبادلات بین کشور‌ها که از چند سال پیش فقط در حد فرضیه مطرح بود، اکنون با سیاست‌های مالی جدید روسیه و پیشرفت‌های روزافزون چین در رقابت اقتصادی با امریکا می‌رود تا تنها اهرم فشار امریکا از زمان جنگ جهانی دوم را از چنگش درآورد؛ چیزی که حالا سی‌ان‌ان هم آن را محتمل می‌داند و گزارش داده که دلار به عنوان بزرگ‌ترین سلاح امریکا پس از ۸۰ سال سلطه در بازار ارز جهانی، ممکن است وضعیت ارز ذخیره جهانی خود را از دست بدهد.در شرایطی که امریکا در دهه‌های گذشته با در اختیار داشتن سلطه دلاری در مبادلات بین‌المللی می‌توانست کشور‌های غیرهمسو با خود را تنبیه کند، امروزه سلطه خود را در خطر می‌بیند. شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی با ذکر مقدمه‌ای از وضعیت تسلط دلار در بازار جهانی ارز نوشت: «ایالات متحده ممکن است قدرتمند‌ترین ارتش جهان را داشته باشد، اما دلار بزرگ‌ترین سلاح آن است. اکنون پس از نزدیک به ۸۰ سال تسلط دلار در بازار ارز، واشنگتن ممکن است در خطر از دست دادن وضعیت ارز ذخیره جهانی خود باشد.» به نوشته این شبکه امریکایی، «حدود ۶۰ درصد از ۸/۱۲ تریلیون دلار ذخایر ارزی جهانی در حال حاضر به دلار نگهداری میشود. از آنجایی که بدهی دولت امریکا با پشتیبانی واحد پولی این کشور همراه است، نرخ بهره برای آن‌ها پایین‌تر حساب میشود. ایالات متحده می‌تواند از کشور‌های دیگر به واحد پول خود وام بگیرد و همچنین کسب‌وکار‌های امریکایی می‌توانند بدون نیاز به پرداخت هزینه تبدیل ارز، معاملات بین‌المللی را به دلار انجام دهند.» بر اساس این گزارش، «مهم‌تر از همه اینکه در شرایط پیچیده واشنگتن می‌تواند دسترسی بانک‌های مرکزی در سراسر جهان را به دلار قطع و اقتصاد آن‌ها را منزوی کند.» امریکا پس از حمله روسیه به اوکراین با مسدود کردن ۶۳۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی مسکو که متعاقباً کاهش ارزش روبل را در پی داشت، از این سلاح علیه مسکو استفاده کرد.» سی‌ان‌ان در نتیجه‌گیری از استفاده دلار به عنوان یک سلاح نوشت: «وقتی از سلاح کشتار جمعی، حتی از نوع اقتصادی آن استفاده میشود، مردم دچار وحشت می‌شوند. سایر کشور‌ها برای جلوگیری از ابتلا به سرنوشتی همانند روسیه، سرمایه‌گذاری‌های خود را از دلار امریکا به ارز‌های دیگر تنوع می‌بخشند و در اینجاست که وضعیت ذخیره ارزی امریکا ممکن است با مشکل مواجه شود.» بر اساس گفته سی‌ان‌ان، «یک مقاله تحقیقاتی جدید در صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که تقریباً همزمان با آغاز مبارزه ایالات متحده با تروریسم و تحریم‌های ضد تروریسم، سهم دلار از ذخایر بین‌المللی در دو دهه گذشته کاهش یافته است. از آن زمان یک چهارم ذخایر از دلار به یوان چین تغییر کرده و سه چهارم دیگر به ارز‌های کشور‌های کوچک‌تر انتقال یافته است.»
کاهش ارزش دلار در سال‌های اخیر تورم در امریکا را نیز تشدید کرده است و پس از حمله روسیه به اوکراین، میزان تورم در امریکا به بالا‌ترین حد خود در چهار دهه گذشته رسیده و زنگ خطر را برای اقتصاد این کشور به صدا درآورده است. امریکا از زمان جنگ جهانی دوم با استفاده از سلطه دلاری و با استفاده از تحریم‌های اقتصادی کشور‌های زیادی را تحت فشار قرار داده تا بتواند از آن‌ها امتیاز بگیرد و در صورتی که این اهرم فشار از دست اولین قدرت اقتصادی جهان خارج شود، امریکا برای مقابله با سایر کشور‌ها دیگر حربه قدرتمندی در اختیار نخواهد داشت. با از بین رفتن سلطه دلاری، کشور‌های ضعیف دیگر ترسی از تنبیه شدن از سوی امریکا نخواهند داشت و به راحتی می‌توانند مبادلات خود را با ارز‌های ملی انجام دهند.
روسیه پیشگام حذف دلار
روسیه با توجه به تنش‌های اخیر با غرب بر سر جنگ اوکراین، عزم خود را برای حذف دلار از سیاست‌های مالی خود جزم کرده است و با سایر کشور‌ها در این زمینه همکاری گسترده‌ای دارد. روزنامه کویتی الجریده دیروز در گزارشی مدعی شد که یک منبع آگاه دولتی در ایران فاش کرده که تهران هیئتی شامل ۲۵ کارشناس ایرانی از وزارت صمت و متخصصان در زمینه مکانیزم‌های دور زدن تحریم‌های غربی را برای ارائه مشاوره به همتایان روس خود، به روسیه اعزام کرده است. بنا به گفته این منبع آگاه، مسکو خواستار دریافت اطلاعات فنی و دقیقی از تجربه ایرانی‌ها در دور زدن تحریم‌ها و زندگی با تحریم‌ها طی ۴۰ سال شده است. به گفته الجریده تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه بزرگ‌تر از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران است، اما دور زدن این تحریم‌ها آسان‌تر است، چراکه در درجه اول این تحریم‌ها بین‌المللی نیست و علاوه بر آن، بیش از ۱۲۵ کشور جهان به تحریم‌ها علیه روسیه پایبند نیستند.» روسیه تاکنون توانسته است بخشی از مبادلات خود را بدون دلار و از طریق پیمان‌های پولی با چین، هند و ایران انجام دهد. اینکه روسیه در هفته‌های اخیر اعلام کرده که گاز خود را به اروپا در ازای دریافت روبل به فروش می‌رساند عملاً دلار از مبادلات بین اروپا و مسکو حذف میشود و گرایش به سمت ارز‌هایی مثل روبل افزایش خواهد یافت. بر اساس آمار‌های جهانی، روسیه بزرگ‌ترین ذخایر طلا و فلزات گرانبها را در اختیار دارد و در یک دهه گذشته نیز بر میزان ذخایر خود افزوده است تا در صورت نیاز برای مقابله با سیاست‌های تنبیهی غرب استفاده کند.
تلاش جهانی برای حذف دلار
حذف دلار از مبادلات خارجی تنها به روسیه ختم نمی‌شود و در سال‌های اخیر به دلیل فضای ژئوپلیتیکی حاکم بر جهان، کشور‌های متعددی اقدام به حذف دلار از اقتصاد و تبادلات مالی خود کرده‌اند. کشور‌های چین، هند، ترکیه و ایران نیز بیشترین اقدامات را در راستای حذف دلار از مبادلات خود در دستور کار قرار داده‌اند. شبکه راشاتودی چند سال پیش گزارش داده بود «چین درگیری مداوم تجاری با امریکا دارد و همچنین هزینه ناشی از تحریم‌های امریکا علیه بزرگ‌ترین شرکای تجاری خود را نیز متحمل شده است. به همین دلیل گام‌هایی را برای کاهش وابستگی به دلار برداشته است. چین در سال‌های اخیر چندین قدم برای تقویت یوآن برداشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به جمع‌آوری ذخایر طلا، راه‌اندازی بازار قرارداد‌های آتی یوآنی و استفاده از یوآن در تجارت با شرکای بین‌المللی اشاره کرد. چین همچنین از پیمان‌های پولی برای بین‌المللی کردن یوآن استفاده می‌کند.» چین بزرگ‌ترین شریک تجاری امریکا به شمار می‌رود و نزدیک به ۶۰۰ میلیارد دلار مبادلات اقتصادی بین طرفین وجود دارد و در صورتی که دلار از این مبادلات حذف شود، عملاً اقتصاد امریکا متضرر خواهد شد. بر اساس گزارش راشاتودی، «هند نیز یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان کالا است که به طور مستقیم تحت تأثیر آثار درگیری‌های ژئوپلیتیکی جهانی قرار دارد و به طور قابل‌توجهی تحت تأثیر آثار اعمال تحریم‌ها علیه شرکای تجاری خود قرار گرفته است. هند به دلیل تحریم‌های امریکا علیه روسیه برای پرداخت هزینه خرید سامانه‌های هوایی اس-۴۰۰ از ارز‌های ملی استفاده کرده است. این کشور همچنین مجبور شده است به دلیل تحریم‌های امریکا علیه ایران، برای خرید نفت این کشور دلار را کنار بگذارد.» اقتصاد‌های بزرگی مثل روسیه، چین و هند بدون دلار می‌توانند اقتصاد جهانی را وارد فاز جدیدی کرده و سیستم مالی را که از جنگ جهانی دوم برقرار است، تغییر دهند.
سایر اخبار این روزنامه
مدافعان تحریم زودتر از همه وارد انتخابات شدند!
پیروزی قدرت موشکی انصارالله بر ائتلاف وابسته به متجاوزان
هشدار زرد درباره سرخک
آقای وزیر! آقای خودروساز! بقیه‌اش را چه کار می‌کنید؟!
جامع دانش، تبلیغ، اخلاق و حامی نظام بود
افشاگری زنان سینماگر نیشتری به زخم سینمای رها شده
کودتا علیه چرخش شرقی پاکستان
حمله دلالان و نامدیران به مربی موفق تیم ملی
مدیریت زنانه در جنگ مغفول مانده است
رویکرد جهانی به روانشناسی اسلامی مثبت‌تر از داخلی‌هاست!
اخطار «تکرار اربیل» به بحرین
پایان سلطه دلار
رونمایی از سو‌ءمدیریت فوتبال قرن جدید!
برکناری عمران خان با شبه کودتای امریکا
