چشیدن طعم آب بدون آرسنیک با تلاش محققان ایرانی

 کاهش منابع آبی در بسیاری از نقاط کشور به خصوص مناطق مرکزی، باعث افزایش غلظت آرسنیک در آب‌های زیرزمینی شده‌است. کمبود بارش در برخی از نقاط ایران هم این مشکل را تشدید کرده‌است. با حمایت ستاد توسعه فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری، یک شرکت دانش‌بنیان موفق شده دو نوع متداول از آرسنیک محلول در آب را با فناوری «اکسی‌هیدروکسید آهن با ساختار نانومتری» به طور کامل از بین ببرد. تاکنون فقط استرالیا مشابه این فناوری را در مناطق کم آب ایالت «پرث» به دست آورده که کمتر از دقت فناوری ایرانی است. بیش از ۷۰ نوع مواد شیمیایی مضر در آب‌های رودخانه‌ای و زیرزمینی شناسایی شده که اکثر این مواد در تصفیه‌خانه‌ها از بین می‌روند. بیشتر این آلودگی‌ها به خاطر ورود پساب‌های صنعتی، فاضلاب‌های شهری، نفوذ مواد شوینده و سموم آفات نباتی درآب‌های جاری و زیرزمینی است. در بین این مواد شیمیایی، آرسنیک از همه جان سخت‌تر است و حتی باعث تغییر طعم و بوی آب هم نمی‌شود. آرسنیک ۱۰ برابری در برخی شهرها!
مصرف آب آشامیدنی که حاوی آرسنیک باشد، ریسک ابتلا به سرطان را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. این در حالی است که بنا به اعلام معاونت سیاستگذاری و توسعه معاونت علمی ریاست جمهوری، آرسنیک آب تعدادی از شهر‌ها و روستا‌های کشور بالاتر از چهار تا ۱۰ برابر حد مجاز است!
محققان کشور دو سال قبل توانستند دستگاه تصفیه آب خانگی و صنعتی با قابلیت حذف کامل آرسنیک و طیفی از آلودگی‌های مضر و حفظ مواد مفید آب را تولید کنند. در آن زمان با استفاده از فناوری «اکوسیو» که مؤثرترین روش حذف مواد زائد از آب است، دستگاه‌های تصفیه آب در اندازه‌های خانگی و اداری تولید شد.
همان زمان اکثر دستگاه‌های وارداتی دارای مشکلاتی از قبیل حذف نکردن کامل عناصر خطرناک آب، سازگاری نداشتن با محیط‌زیست، مشکلات مربوط به تعمیرات، حذف بخش قابل‌توجهی از مواد معدنی مفید آب و تولید حجم غیر قابل قبول پساب را داشتند.


دستگاه تولید‌شده توسط محققان کشور این مشکلات را برطرف کرد، اما کاربرد آن محدود به خانه‌ها و ساختمان‌های اداری و بزرگ بود؛ یعنی مشکل اصلی یا همان وجود آرسنیک در آب شهری و روستایی همچنان پابرجا ماند و کل ساکنان یک شهر یا روستا امکان چشیدن طعم آب بدون آرسنیک را نداشتند. استرالیا هم حریف ما نشد
اکنون بنا به اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت علمی ریاست جمهوری، یک شرکت دانش‌بنیان موفق شده دو نوع متداول از آرسنیک محلول در آب شهری را با فناوری «اکسی‌هیدروکسید آهن با ساختار نانومتری» به طور کامل از بین ببرد.
محققان شرکت دانش‌بنیان «پیام‌آوران فردانگر» با توجه به نیاز کشور در زمینه حذف آرسنیک از آب‌های آشامیدنی، راهکاری مؤثر با استفاده از جذب سطحی ارائه داده‌است. محققان این شرکت از جاذب‌های بر پایه نانوآهن استفاده کرده‌اند.
تاکنون تلاش‌های زیادی از سوی دانشمندان در کشور‌های مختلف برای حذف آرسنیک از آب شرب انجام شده‌است. فناوری‌های به کار رفته هم هزینه‌بر بوده و فقط قابل‌استفاده در تأسیسات کوچک است. دستاورد مهندسان ایرانی در خصوص حذف آرسنیک هیچ مشابه جهانی ندارد. فقط دانشمندان استرالیایی در ایالت «پرث» موفق به استفاده از فناوری مشابه شده‌اند که قابلیت حذف ۹۰ درصدی آرسنیک را دارد. حال آنکه فناوری ایرانی قابلیت حذف ۹۹ درصدی را به‌دست آورده‌است. عملکرد موفق ۱۰۰ دستگاه حذف آرسنیک
دستاورد محققان ایرانی ویژگی‌هایی، چون نیاز نداشتن به برق دائم و مواد شیمیایی، بازدهی صد‌درصد و تولید نکردن پساب، ظرفیت حذف بالای مواد مضر، هزینه عملیاتی بسیار کم، ظرفیت بالای حذف آرسنیک (۹۹ درصد)، قابل استفاده در سیستم‌های تصفیه شهری و روستایی و قابل تجهیز به سیستم برداشت آب هوشمند را دارد.
این شرکت دانش‌بنیان با حمایت ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با دستیابی به دانش فنی ساخت جاذب‌های پایه نانو آهن، سیستم‌های تصفیه آب‌های آلوده به آرسنیک در ظرفیت‌های مختلف مورد نیاز را ارائه می‌کند.
تاکنون بیش از ۱۰۰ دستگاه حذف آرسنیک در تصفیه خانه‌های شهرستان‌های محروم کرمان، قزوین و ارومیه نصب و راه‌اندازی شده که روز گذشته معاونت علمی ریاست جمهوری، صحت عملکرد آن‌ها را به تأیید رساند. فیلتر‌های ساخت ایران
در حال حاضر دانش تولید این فناوری تنها در اختیار تعداد معدودی از کشور‌های توسعه‌یافته است و شرکت پیام‌آوران فردانگر برای نخستین‌بار در ایران نه‌تن‌ها موفق به تولید این محصول شده‌است، بلکه با تولید این مواد در سایز نانومتری باعث افزایش کارایی در مقایسه با نمونه‌های اروپایی شده‌است. فیلتر‌های شیمیایی مورد استفاده در این روش از نوع «اکسی‌هیدروکسید آهن با ساختار نانومتری» هستند و به‌دلیل شکل ظاهری و نسبت سطح به حجم بالا از بازدهی جذب بالایی برخوردار هستند.
فیلتر‌های تولید‌شده توانایی جذب دو نوع مشهور از آرسنیک محلول در آب را داراست. بررسی‌های دقیق انجام شده هم میزان جذب ۱۵ میلی‌گرم آرسنیک به ازای یک گرم گرانول جاذب را در هر لیتر از آب مناطق محروم نشان داده‌است. جاذب‌های آرسنیک با سایز نانومتری تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد جذب این محصول در مقایسه با محصول غیرنانویی داشته‌است. تولید ۲۱ فناوری برای مقابله با خشکسالی کشور
گفتنی است در سال گذشته از ۲۱ طرح حوزه آب، مقابله با خشکسالی و فرسایش در معاونت علمی حمایت شد تا روند آبادانی در کشور، با شتاب بیشتری دنبال شود. فناوری غشای سیلیکونی در تصفیه‌خانه، فناوری پمپ‌های شناور مقاوم در برابر سختی آب و فناوری سامانه صنعتی تصفیه آب بدون پساب از جمله این طرح‌ها هستند.
کاهش منابع آب آشامیدنی در برخی نقاط ایران به خصوص فلات مرکزی و حتی برخی حاشیه‌های زاگرس، نیاز به استفاده از فناوری‌های تصفیه نوین را ضروری کرده‌است. تصفیه‌خانه‌های عادی هم معمولاً مقادیر زیادی از پساب تولید می‌کنند و حین فرآیند هم نیاز به استفاده از مواد شیمیایی دارند.
استفاده از فناوری جدید، محدودیت‌های بسیاری را که در حذف آلاینده‌های آب تاکنون وجود داشته برطرف و امکان تولید آب آشامیدنی با کیفیت مطلوب و سازگار با محیط‌زیست را در کل کشور فراهم می‌کند.