پایان باز وعده پاکسازی شش‌ماهه معتادان متجاهر

شش‌ماه از وعده‌های شهرداری پایتخت برای جمع‌آوری همه معتادان متجاهر گذشته، اما جولان این افراد در شهر حکایت از بر زمین ماندن وعده‌ها دارد. محقق نشدن وعده‌های مطرح شده در مورد یکی از مهم‌ترین معضلات پایتخت آن هم از سوی مهم‌ترین سازمان‌خدمات شهری جای پرسش دارد.
۲۹ مهر‌سال گذشته بود که شهرداری تهران در حالی که دوره تازه مدیریت شهری را عهده‌دار شده‌بود، اعلام کرد پرونده‌ای سه تا شش ماهه برای پاکسازی پایتخت از معتادان متجاهر گشوده است. این پرونده در جریان دیدار مسئولان شهری با رئیس پلیس تهران به جریان افتاد. در این دیدار عنوان شد یکی از نگاه‌های مدیریت شهری بر این اصل استوار بوده که حوزه آسیب‌های شهری بر دوش شهرداری نیست، اما دوره جدید معتقد است رسیدگی به این موضوع وظیفه شرعی است و باید در این مسیر مسئولیت‌پذیر باشد، بنابراین موضوع پاکسازی شهر از معتادان متجاهر و نشان دادن جلوه جدید از شهر انجام خواهد شد، چرا که تحولی که پیش چشم ماست کاملاً شدنی است. شهرداری همچنین اعلام کرد سلسله قرارگاه‌هایی را دنبال می‌کند که نیاز به کمک سایر دستگاه از جمله ناجا دارد. البته شهرداری ۹‌روز قبل از این دیدار، در جلسه مجمع تهران که با حضور شهردار و اعضای شورای شهر تشکیل شده بود، هم قول مساعد داده‌بود تا با همکاری سایر دستگاه‌ها همه معتادان متجاهر را از سطح شهر جمع‌آوری کند.
وعده دوباره
وعده‌های شهرداری به این دو مورد محدود نشد و ۲۵‌آذر‌سال گذشته در جریان نشست هم اندیشی با نخبگان منطقه‌۱۷ هم تکرار شد. شهرداری اعلام کرد که این سازمان به عنوان محور در جمع‌آوری معتادان متجاهر مشخص شده‌است. اظهار نظر شهرداری بر این مبنا قرار گرفت که هر چند معتادان متجاهر مرتکب خطا شده‌اند، اما انسان هستند و ما نسبت به آن‌ها وظیفه داریم. شهرداری این بار وعده داد ظرف دوماه چهره تهران از وجود معتادان متجاهر پاک شود و دیگر این موارد را نخواهیم دید.


۸ هزار معتاد متجاهر در تهران
حالا با گذشت شش‌ماه از اولین وعده‌های مطرح شده، پلیس تهران روز گذشته خبر داد که ۸ هزار معتاد متجاهر در شهر رها شده‌اند. سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی پایتخت توضیح داد: «تهران حدود ۲۲‌هزار معتاد متجاهر دارد و متأسفانه تا به این لحظه ظرفیت جدیدی برای نگهداری از معتادان متجاهر ایجاد نشده‌است. البته ظرفیت‌هایی را خود پلیس و سپاه اضافه کردند که این مربوط به خود آن‌ها بوده و دیگر دستگاه‌ها که دارای مسئولیت هم هستند، کاری نکرده‌اند.» رئیس پلیس تهران در پاسخ به این پرسش که پایتخت به چه میزان ظرفیت برای معتادان متجاهر نیاز دارد، گفت: «در حال حاضر حدود ۷‌تا ۸‌هزار معتاد متجاهر رها شده در شهر تهران داریم که جایی برایشان نیست. این‌ها هنوز در سطح شهر تهران هستند که ما امیدواریم و پیگیر هم هستیم که ظرفیت‌هایی برای نگهداری و بازپروری آنان ایجاد شود.»
دور باطل
دور باطل در برخورد با معتادان متجاهر سال‌های زیادی است که جریان دارد. این دور باطل با تغییر مدیریت‌ها به قوت خود باقی‌مانده و نگرانی‌های عمومی از این موضوع را افزایش داده‌است. براساس گزارش‌های پلیس معتادان متجاهر نقش مهمی در بروز سرقت‌های خرد و افزایش ناامنی در جامعه دارند. آن‌ها برای تبدیل کردن هر کالایی به پول مواد به راحتی مرتکب سرقت می‌شوند و به افزایش ناامنی دامن می‌زنند. جمع‌آوری این افراد از سطح شهر هرگز به برون رفت از این معضل منجر نشده‌است، چرا که بازگشت دوباره آن‌ها به کف خیابان مدتی بعد از جمع‌آوری مدام تکرار شده‌است. سردار مجید کریمی، رئیس پلیس مبارزه با مواد‌مخدر درباره بازگشت دوباره معتادان متجاهر به خیابان‌ها می‌گوید: «معتادان متجاهری وجود دارند که پلیس ۱۰ تا ۲۰‌بار آن‌ها را بازداشت کرده و تحویل مراکز بازپروری داده‌است، اما به‌دلیل عدم وجود برنامه برای صیانت پس از خروج آنها، عدم حرفه‌آموزی، عدم نظارت بر آنها، عدم ارتباط با خانواده و نظارت بر خانواده‌ها، پس از ترک و درمان، این افراد به جامعه بازگشته‌اند از همین رو این چرخه معیوب است. برای این‌گونه معتادان متجاهر هرچقدر هزینه صرف شود یا در دوره درمان در مراکز مختلف مراقبت ببینند، پس از رها شدن در جامعه، مجدداً به حالت اولیه برمی‌گردند و انگار پول کشور را دور می‌ریزیم.»
وعده‌هایی که محقق نشد
این که شهرداری اعلام کرده‌بود بعد از مدت اعلام شده معتاد متجاهری در شهر دیده نخواهد شد امری است که محقق نشده‌است. شهرداری تلاش‌هایی در این باره به کار گرفته به طوری که ۲۶‌فروردین‌ماه امسال اعلام کرد با راه اندازی پنج قرارگاه اجتماعی موفق شده در مدت چهار‌ماه حدود ۷ هزار و ۳۰۰ معتاد متجاهر را از سطح شهر جمع‌آوری کند با این حال کلونی‌های معتادان متجاهر در همان محل‌هایی که شهرداری و پلیس نشانی دقیق آن را در اختیار دارد تشکیل است. همه شهروندانی هم که در حال تردد در سطح شهر خصوصاً در خیابان‌های شوش، مولوی و نقاط بزرگراهی هستند به وفور با این افراد مواجه می‌شوند. اعلام نظر رسمی شهرداری در مورد برخورد درست با پدیده معتادان متجاهر این توقع را ایجاد کرده‌بود که حتماً شهرداری برای رسمیت دادن به وعده‌های مطرح شده‌اش برنامه‌ریزی کرده‌است. همه آن‌هایی که در حوزه تصمیم‌گیری دخالت دارند و شهرداری هم به آن اشاره کرده می‌دانند که معتادان متجاهر به دلیل بروز خطا در زندگی‌شان در خیابان‌ها سرگردان هستند.
شهرداری یا وعده مطرح شده را ساده انگاشته که آن را بیان کرده یا درکی درست از بازگشت این افراد به زندگی نداشته‌است. بازگشتی که نیازمند برنامه‌ریزی جامع درمان، حمایت خانواده و حرفه‌آموزی است که بین طرح آن روی کاغذ تا عملی شدن آن در جامعه فاصله زیادی وجود دارد. بدون تردید این امر که سال‌های زیادی است نگرانی‌های مردم را به دنبال داشته و آسیب‌های کلانی را متوجه کشور کرده‌است نیازمند ثبات در تصمیم‌گیری است به نحوی که مدیریت آن با تغییر مدیران، نیازمند تغییر اساسی در تصمیم‌گیری‌ها و بازگشت به نقطه صفر نباشد.