دیوار اصلاحات مقابل ارتقای فرهنگ شهری

کلید واژه «دیوار کشی» در ادبیات سیاسی اصلاح‌طلبان سابقه‌ای دیرینه دارد؛ یک روز صحبت از دیوار‌کشی و زنانه و مردانه کردن خیابان‌ها و پیاده‌رو‌ها بود و امروز صحبت از دیوارکشی در بوستان‌ها! پارک‌های مخصوص کودکان یا مناسب‌سازی بخشی از پارک یا سایر اماکن عمومی برای آسایش مادران و کودکان روالی معمول در بسیاری از کشور‌های دنیاست، اما این اقدام در هیچ کجای دنیا به «دیوار کشی» و «تفکیک جنسیتی تعبیر نمی‌شود»! در تهران هم چند وقتی می‌شود شهرداری برخی بوستان‌ها را برای حضور بی‌دغدغه مادران و فرزندانشان مناسب‌سازی کرده و قرار است تعداد این بوستان‌ها به ۳۵۲ مورد افزایش یابد. بوستان مادر و کودک دارای نگهبان، اتاق شیردهی و تعویض پوشک کودک، زمین‌بازی، مسیر پیاده‌روی، سرویس بهداشتی و فضای سبز مناسب است و مادران می‌توانند در یک فضای کاملاً آرام و امن لحظاتی را بدون دغدغه با کودکان خود سپری کنند. آنطور که شهردار تهران در صحن شورا شفاف‌سازی‌طرح بوستان مادر و کودک را تشریح کرد، قرار نیست با تفکیک جنسیتی ورود آقایان به بوستان‌ها محدود شود، بلکه در محله‌ها بخشی از بوستان‌ها به حضور مادران و کودکان اختصاص داده‌می‌شود و اگر محله‌ای فاقد بوستان باشد، بوستان مادر و کودک در آن‌ها احداث خواهد شد، اما این خدمات و اقدامات فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران به مادران و فرزندانشان با بازنمایی متفاوتی از سوی جریان رسانه‌ای اصلاح‌طلب مواجه شده‌است به گونه‌ای که «دیوار کشی» یا «تفکیک جنسیتی» به تیتر اصلی بسیاری از این رسانه‌ها تبدیل شده‌است. این وارونه‌نمایی در حالی اتفاق می‌افتد که کارنامه عملکرد اصلاح‌طلبان پر از نمونه‌های استفاده ابزاری از زنان است. این جریان برای حمایت از همفکران خود به سادگی حق و حقوق زنان را زیر پا می‌گذارد! ماجرایی که در حمایت مردان و زنان اصلاح‌طلب از محمد علی نجفی، شهردار اسبق تهران و قتل همسرش به دست وی شاهد بودیم. مناسب‌سازی بوستان‌ها و اماکن عمومی برای کودکان و مادران موضوع تازه‌ای نیست. در بسیاری از کشور‌های دنیا بوستان‌هایی برای کودکان و خانواده‌ها مناسب‌سازی می‌شود و مکان‌هایی به آن‌ها اختصاص می‌یابد. در سال‌های گذشته و در دوران مدیریت محمد‌باقر قالیباف در رأس شهرداری تهران، در برخی ایستگاه‌های مترو اتاق مادر و کودک ایجاد شد. این خدمت شهرداری تهران در مدیریت‌های بعدی شهرداری به محاق رفت و دیگر خبری از این اتاق‌ها نیست. تیر ماه سال گذشته هم محمدرضا کلایی، شهردار پیشین مشهد بوستان مادر و کودک را در بلوار امامت به بهره‌برداری رساند. حالا هم بناست اتاق‌های مادر و کودک در مترو احیا شود و هم درتهران هم مانند بسیاری از شهر‌های دنیا بوستان‌های ویژه مادر و کودک ایجاد شده‌است، اقدامی فرهنگی که به واسطه اجرایی‌شدن از سوی جریان سیاسی نا همسو، آماج حملات جریان‌های رسانه‌ای مقابل قرار گرفته‌است! با ایجاد بوستان‌های مادر و کودک و مناسب‌سازی بخشی از بوستان‌های تهران برای مادران و فرزندانشان، اما به یک‌باره شهرداری تهران با سیلی از انتقادات جریانی مواجه شد که کارنامه عملکردشان در حمایت از زنان و حقوق آن‌ها چندان روشن نیست!
سیاسی‌سازی اجرای یک الگوی جهانی برای آرامش مادر و فرزند
مصادره به مطلوب، استفاده ابزاری و سیاسی‌سازی برای به حاشیه راندن، عادت اصلاح‌طلبان است. این‌بار هم اصلاح‌طلبان اقدام فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران را در اختصاص فضای ویژه مادر و کودک برای بیدار کردن جریان‌سازی مرده «دیوارکشی در خیابان» و «تفکیک جنسیتی» مورد استفاده قرار داده‌اند و می‌کوشند این اقدام شهرداری را که در راستای مطالبه عمومی و درخواست شهروندان به ویژه بانوان بوده‌است سیاسی کنند و وارونه جلوه دهند.
در شهر‌های بزرگ جهان از سال‌ها قبل فضا‌های دوستدار مادر و کودک ایجاد شده و مادران و کودکان در فضا‌های عمومی اتاق‌ها و امکانات اختصاصی دارند. در همه مراکز خرید، سینما‌ها و پارک‌ها تابلوی راهنمای کوچکی در کنار تابلو‌های دیگر هست که روی آن نمایه یک مادر و کودک را کشیده‌اند و به این ترتیب حضور زنان را به همراه بچه‌هایشان در فضا‌های عمومی آسان کرده‌اند. حتی در کشور‌های مختلف دنیا شبیه به آنچه در ایران برای محل پارک معلولان اختصاص داده شده، پارکینگ‌هایی برای مادرانی که فرزند کوچک دارند، در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس شهرداری تهران هم با الگوبرداری از همین ساختار جهانی بوستان‌هایی را برای آرامش مادران و فرزندانشان مناسب‌سازی کرده‌است؛ اقدامی که با عنایت به الگو‌های بین‌المللی شایسته تقدیر است و در نهایت می‌تواند چکش‌خواری شده و بهبود یابد، اما وقتی این اقدام شهرداری تهران با تیتر‌هایی همچون «دیوار کشی» و «تفکیک جنسیتی» بازنمایی می‌شود، شکی نمی‌ماند که درپی این بازنمایی اهداف و غرض‌ورزی‌های سیاسی قرار دارد.


ورود آقایان ممنوع نیست!
شایعات پیرامون دیوار‌کشی و تفکیک جنسیتی و چالش برای خانواده‌هایی که به بوستان‌ها مراجعه می‌کنند، طی روز‌های اخیر بار‌ها شهردار تهران و سایر مسئولان و مدیران شهری را به پاسخگویی و روشنگری واداشته است.
عبدالمطهر محمدخانی در پاسخ به انتقادات و شایعات پیرامون بوستان‌های مادر و کودک گفته‌است: «این فضا‌ها متفاوت از بوستان بانوان است. در بوستان بانوان که چند سال می‌شود پذیرای بانوان پایتخت هستند، ورود آقایان ممنوع است، اما در بوستان مادر و کودک، فضا به‌گونه‌ای طراحی شده که حضور برای مادر و کودک جذاب است و اولویت با کودک و نیاز‌های اوست.»
به گفته وی این بوستان‌ها پاسخ سریع به مطالبه جدی خانواده‌ها برای امنیت و مناسب‌سازی فضا برای حضور مادران به همراه کودکانشان است که در تمام دیدار‌های مردمی شهردار از مطالبات اصلی بود که از سوی بانوان مطرح و بسیار پرتکرار بود؛ مخاطراتی که از سوی شهروندان مطرح می‌شد، حضور فروشندگان مواد‌مخدر، معتادان متجاهر، حیوانات خانگی که باعث رعب و وحشت کودکان و گاهی هم به آن‌ها حمله می‌کردند، می‌شد.
همچنین مناسب‌سازی فضای بوستان‌ها برای آوردن کالسکه برای مادرانی که می‌خواهند همراه نوزادانشان در پارک حضور پیدا کنند، بنابراین مناسب‌سازی معابر این بوستان‌ها در دستور کار قرار گرفت. همچنین فضایی برای اتاق مادر و کودک که مادران بتوانند در صورت نیاز پوشک نوزادان خود را تعویض کنند هم پیش‌بینی شده‌بود.
محمد خانی تأکید کرده‌است: «پاکسازی این بوستان‌ها از مخاطرات عنوان شده، مناسب‌سازی معابر و ایجاد اتاق مادر و کودک در تمام این بوستان‌ها مشترک است و ما تصمیم داریم در تمام محلات تهران بوستانی با این مشخصات ایجاد کنیم، اما اگر محله‌ای چند پارک محلی داشته باشد، یکی از این بوستان‌های مناسب‌سازی شده به طور کامل در اختیار مادران و کودکان قرار می‌گیرد و تنها خانم‌ها، مادران و فرزندانشان امکان استفاده از این بوستان‌ها را دارند و خانواده‌ها می‌توانند از بوستان‌هایی که در داخل همان محله است، استفاده کنند. اگر بوستان بزرگی در یک محله باشد، بخشی از آن فضا به مادران و کودکان تعلق می‌گیرد.»
به گفته محمدخانی در تهران بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ بوستان وجود دارد که قرار است تعداد ۳۵۴ بوستان به مادران و کودکانشان اختصاص داده شود تا با خیال آسوده تفریح کنند؛ حصار‌هایی که دور پارک‌ها قرار دارد هم برای آن است که با توجه به محدودیت نیرو، ورود معتادان و اراذل و اوباش کنترل شود.
حق مادران و کودکان تهرانی
علیرضا زاکانی هم در پاسخ به انتقاداتی که به ایجاد بوستان مادر و کودک مطرح می‌شود، اینگونه توضیح داده‌است: «درباره این موضوع شاید انعکاس درست ماهیت ماجرا به جامعه صورت نگرفته، در هر محله‌ای اگر یک پارک باشد، بخشی از آن پارک را به مادران و کودکان و دختران تخصیص می‌دهیم. اگر چندین پارک در آن محله باشد، یکی از پارک‌ها را به زنان و دختران و مادران و کودکان اختصاص می‌دهیم تا در هر محله‌ای این افراد از چنین محیطی که مناسب‌سازی شده، استفاده کنند، این مسئله به معنی جداسازی نیست که برخی‌ها به دنبال القای آن هستند. اینکه بخشی از یک پارک یا چند پارک به این قشر اختصاص داده‌شود، حق طبیعی زنان، دختران، مادران و کودکان تهرانی است.»
شهردار تهران در پاسخ به این سؤال که در پارک‌هایی که به تهران اضافه می‌شود نیز برای مادر و کودک فضایی در نظر گرفته می‌شود یا نه و همچنین درباره ساخته‌شدن این پارک‌های جدید با سبک ایرانی و اسلامی هم گفت: «در همه پارک‌هایی که از این پس در شهر ساخته می‌شود، حتماً توجه‌مان به جنبه ایرانی - اسلامی، ملی و بومی و مناسب‌سازی برای زنان، مادران و کودکان، سالمندان و معلولان و جانبازان است و این موارد را از قبل لحاظ می‌کنیم. این مسئله در دستور کار ما است، اما اساس کار ما این است تا جایی که می‌توانیم سرانه‌های فضای سبز را در تهران ارتقا دهیم.»
استقبال خانواده‌ها از بوستان مادروکودک
سید محمد آقامیری، عضو شورای شهر تهران هم در این باره می‌گوید: «بوستان مادر و کودک یک طرح بسیار جذابی است که در همین مدت کوتاه مورد استقبال خانواده‌ها قرار گرفته و قرار شد در طول امسال ۳۵۲ بوستان به نام بوستان مادر و کودک در قسمتی از پارک‌های شهر تهران مجهز شود و برای آن‌ها قابل استفاده شود.»
به گفته وی فضای مناسبی که مادر‌ها با حجاب راحت‌تری بتوانند با کودکان خود بازی کنند، یک طرح بسیار جالبی است که شهرداری تهران برنامه‌ریزی و اجرا می‌کند؛ در جا‌های مختلفی تبلیغ کرده‌ایم که مورد استقبال هم قرار گرفت.
وی با بیان اینکه در تمام کشور‌های پیشرفته دنیا پارک‌های مخصوص کودکان موجود است، می‌افزاید: «چنین طرح جذابی هم در تهران پیاده می‌شود و مورد استقبال شهروندان نیز قرار گرفته و حالا عده‌ای با غرض‌ورزی‌های خاص خود نمی‌توانند این را ببینند و با ذهنیت منفی خود سیاه‌نمایی می‌کنند و می‌گویند می‌خواهند پارک‌ها را زنانه و مردانه کنند.»
آقامیری تأکید می‌کند: «اصلاً در تهران پارک مردانه نداریم که بگویند اینجا پارک مردانه است و بعد بگویند می‌خواهند اینجا را دیوار‌کشی کنند. سابقه دیوارکشی چقدر باید تکرار شود؟ اصلاح‌طلب‌ها چقدر باید این تفکر را داشته باشند؟ زمانی می‌گفتند انقلابی‌ها می‌خواهند پیاده رو‌ها را دیوارکشی کنند، آیا دیوار کشی شد؟»
دیوار بی‌اعتمادی میان مردم و جریان اصلاحات
جریان اصلاحات اگر چه تاکنون از سناریوی دیوارکشی به نتیجه نرسیده‌است، اما هنوز کلیدواژه تازه‌ای جایگزین آن نکرده‌است. مادران وقتی خودشان از نزدیک بدون نگرانی از مزاحمت اراذل و اوباش و مواد‌فروشان یا نگرانی از حمله سگ‌ها و وحشت‌زدگی کودکانشان از این حیوانات در قسمت‌های مناسب‌سازی شده پارک برای مادران و کودکان حضور پیدا می‌کنند، دیوار بی‌اعتمادی‌شان به جریان اصلاحات بلندتر خواهد شد.