ضرورت انسجام بخشی به تیم اقتصادی دولت
مرتضی عزتی
کارشناس اقتصادی
درباره اقدامات دولت نسبت به حذف یارانه گندم برای برخی از مواد غذایی،با توجه به اظهارات ضد و نقیض مسئولان دستگاه‌های مختلف اجرایی، مشخص است که هنوز برنامه دولت درباره این سیاست‌گذاری و تصمیم، روشن نیست. یک روز اعلام می‌کنند یارانه نان حذف می‌شود و هزینه مابه‌التفاوت آن را به حساب مردم واریز می‌کنیم، روز دیگر سیاست‌های خود را تغییر می‌دهند و اعلام می‌کنند این یارانه به حساب نانوایی‌ها واریز خواهد شد، روز دیگر اعلام می‌کنند قرار نیست یارانه آرد تغییری کند.این برنامه‌های متناقض دولت نشان می‌دهد که هنوز نحوه و شکل اجرای برنامه‌های درباره ارز 4200 تومانی مشخص نشده است،هر یک از شیوه‌های اجرای تغییر یارانه ارز ترجیحی تبعات خاص خود را دارد و یک نظام اقتصادی برای یک اجرای تصمیم باید تمام جوانب آن را بسنجد و بعد آن را اعلام کند.اظهارات ضد و نقیض مسئولان نشان می‌دهد که سیستم در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی به شدت مشکل دارد،این نحوه و اجرای تصمیم‌گیری برای اداره بیش از 80 میلیون نفر در عمل نمی‌تواند موفق شود.
دولت باید درباره نحوه تبدیل ارز 4200 تومانی به یارانه ریالی یا تبدیل آن به ارز بازار آزاد به یک اجماع نسبی با مشورت کارشناسان اقتصادی می‌رسید و بعد آن را به جامعه اعلام می‌کرد و همین اظهارات متناقض به شدت تبعات روانی در جامعه ایجاد می‌کند.برنامه دولت برای حذف ارز 4200 تومانی در همین نقطه شروع بسیار تنش‌زا بوده و به شدت برای مردم و فعالان اقتصادی مشکل و تنش ایجاد کرده است.پرداخت یارانه گندم و نان شاید یک احساس رضایت ظاهری برای مردم ایجاد کند اما این نحوه اجرا هم تبعات و فسادی را در اقتصاد خواهد داشت.
معتقدم دولت هنوز به جمع‌بندی کامل درباره نحوه و اجرای سیاست حذف ارز 4200 تومانی نرسیده و به همین دلیل است که هر مسئولی درباره آن موضوع متفاوتی را عنوان می‌کند اما آنچه که تمام مسئولان درباره حذف یارانه گندم اعلام کردند این بوده که مردم مانند روال سابق نان می‌خرند و قرار نیست تغییری در قیمت نان ایجاد شود.
اگر این ادعا درست بود اساساً چرا این التهاب در جامعه ایجاد شد و مردم را نگران نان شب خود کردند. بنابراین مشخص است که مشکلی وجود دارد یا عده‌ای به دنبال ایجاد التهاب در بین مردم به ویژه طبقات پایین هستند و دولت هم متوجه این اقدامات عامدانه نمی‌شود. در نهایت این نحوه تصمیم‌گیری برای مسائل اقتصادی کشور به شدت نگران‌کننده است.در اقتصاد، افزایش قیمت‌ها بین انبار کالا سرایت‌پذیر است،افزایش قیمت از کالایی به کالای دیگر و از بازاری به بازار دیگر منتقل می‌شود و افزایش چندبرابری قیمت ماکارونی به معنای افزایش نرخ تورم است.
روزانه چند میلیارد تومان در بخش ماکارونی معاملات صورت می‌گیرد که این عدد در سال به چند هزار میلیارد تومان می‌رسد و حالا که قرار شده یک شبه قیمت ماکارونی 3 برابر شود قطعا نسبت به تولید ملی به معنای افزایش نرخ تورم است.از سوی دیگر وقتی قیمت ماکارونی به یکباره 3 و یا 4 برابر می‌شود، مردم به سمت کالای جایگزین می‌روند و افزایش تقاضا برای کالای جایگزین باعث افزایش قیمت آن هم می‌شود. مگر می‌شود در یک رستوران قیمت ماکارونی افزایش پیدا کند و این افزایش قیمت یک نوع غذا بر روی سایر غذاها اثر نگذارد. باید توجه داشته باشیم که افزایش قیمت غذایی که جزو قوت غالب کارگران در کارخانجات محسوب می‌شود، هزینه تمام شده تولید را افزایش می‌دهد و این هزینه به طور مستقیم به هزینه نهایی محصول اضافه می‌شود.افزایش قیمت ماکارونی به همین تناسب، واضح و روشن باعث افزایش سایر مواد خوراکی می‌شود،اگر دولت همین امروز یارانه افزایش قیمت آرد را به مردم بپردازد تکلیف سایر کالاهایی که به دلیل افزایش قیمت آرد گران شده‌اند چیست؟ در این صورت مردم فقط یارانه افزایش قیمت گندم را دریافت کردند و این شامل سایر کالاها نمی‌شود.
تبعات روانی حذف یارانه گندم در بین مردم به صورت روشن دیده می‌شود،امروز مردم نگران تامین غذاهای ساده مانند نان و ماکارونی هستند و این غذاها قوت غالب کارگران محسوب می‌شود و دولت با اجرای نادرست این سیاست باعث افزایش فشار روانی مردم شد به طوری که نه تنها فعالان اقتصادی بلکه مردم عام هم نمی‌توانند برای یک ماه آینده خود برنامه‌ریزی داشته باشند.
معتقدم عده‌ای در دولت به صورت ناآگاهانه یا آگاهانه و مغرضانه می‌خواهند التهابی در جامعه ایجاد کنند و دولت هم آنقدر درگیر روزمرگی شده که قدرت تشخیص اقدامات این جریان را ندارد و هر یک از این اجرای نادرست تصمیم حذف ارز 4200 تومانی آثار مخربی را در رفتار مردم
ایجاد می‌کند.خودکفایی در گندم ادعای اشتباهی بود،گندم محصول کشت دیمی است و در بازه زمانی کوتاه مدت به دلیل افزایش بارندگی در فصل بهار تولید گندم در کشور افزایش یافت بدون آنکه این افزایش تولید گندم حاصل دستاورد دولت باشد اما دولت گمان کرد در خودکفایی گندم موفق عمل کرده است.
سالانه به طور متوسط حدود 10 میلیون تن گندم تولید می‌شود که اگر بارندگی افزایش پیدا کند، این عدد به 15 میلیون تن هم می‌رسد اما این افزایش تولید چیزی نیست که حاصل اقدام و برنامه‌ریزی دولت باشد.البته دولت با تغییر کشت‌های آبی و یا افزایش قیمت خرید تضمینی گندم می‌تواند باعث افزایش تولید این محصول کشاورزی شود تا کشاورزان به جای کشت هندوانه به سمت گندم بروند اما معمولا دولت‌ها به این موضوعات فکر نمی‌کنند و به دنبال ایجاد مزیت در این موضوع نیستند. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دولت هر روز به دنبال یک سیاست‌گذاری جدید است که این خود باعث افزایش نابسامانی‌ها می‌شود، توضیح داد: دولت برای حذف ارز ترجیحی گندم اعلام کرد که این اقدام در راستای کاهش با قاچاق آرد بوده در حالی که در تمام دنیا با نظارت دقیق بر روی مرزها، اعمال مجازات سنگین و یا نظارت منظم و ردیابی کالا با قاچاق مبارزه می‌کند.
