در حسرت بزرگراه شدن، قربانی می‌گیرد
لیلا مهداد- شاخ‌به‌شاخ شدن پرایدبار و تریلی صحنه‌ای دلخراش که سکانس آخرش فوت تمام سرنشینان پژو بود. تصادفی که ساعت 10صبح یکی از روزهای برج چهار سال 98 رقم خورد.
کارشناسی صحنه تصادف از خواب‌آلودگی راننده تریلی گفت و حواس‌پرتی راننده پرایدبار. دو ماشین شاخ‌به‌شاخ می‌شوند و تریلی کمانه می‌کند به سمت پژو. قرار بوده پرایدبار میگو و ماهی‌ها را به مقصد برساند. تریلی هم بارش را شیراز زمین گذاشته بود و در حال برگشت بود. سرنشینان پژو هم خوشحال از معامله مغازه‌ای در شیراز راهی لار بودند.
جاده یک‌بانده اما امیدها را ناامید کرد تا پدر و دو فرزندش سر حادثه نفس آخر را بکشند. مادر خانواده حق‌شناس اما به بیمارستان رسید و چندساعتی بیشتر از فرزندانش نفس کشید. «ساعت 2 بعدازظهر مادر خانواده هم در بیمارستان فوت کرد.»
خانواده منتظر بازگشت بودند برای شادی خرید مغازه اما تماس راهنمایی‌ورانندگی رخت سیاه بر تن‌شان کرد. «از راهنمایی‌ورانندگی تماس گرفتند گفتند بیایید برای شناسایی.» سراسیمه خودشان را به پزشک‌قانونی می‌رسانند تا جسد بی‌جان سه عزیزشان را در آغوش بکشند. «یک سهل‌انگاری برای همیشه ما را داغدار کرد.»
«لار» سال‌هاست داغدار آدم‌هایی می‌شود که پا در جاده لار- جهرم می‌گذارند. «اغلب آشناهایمان داغدار شده‌اند. جاده باریک است و یک‌بانده.» جاده یک بانده اما نامش در میان محورهای ترانزیتی ثبت شده است. «برای بندرعباس، شیراز و جاهای دیگر بار می‌برند. این جاده همیشه شلوغ است.»
جاده لار –جهرم از سال 98 تا به امروز 15 خانواده را سیاهپوش کرده است. «قبل از آن هم خیلی‌های دیگر سیاهپوش شده بودند. امروز صبح هم دوباره یک واژگونی داشت همین جاده لار. دلیل هم انحراف به نقطه مقابل و عدم کنترل اعلام شده است.»
غیبت بودجه و ادامه سریال قربانی گرفتنآرزوی بزرگراه‌شدن دارند. جاده‌هایی که زیر سایه کم‌لطفی هنوز رخ‌به‌رخ مرگ‌های دلخراش می‌شوند. دو دهه پیش بود که دو بانده شدن محور جهرم-لارستان-بندرعباس شد مطالبه اهالی. مطالبه‌ای که روزهای ابتدایی زمزمه‌ای بود کوتاه. از آن روزها سال‌ها می‌گذرد و افزایش آمار قربانیان این زمزمه را به فریاد بدل کرده، اما بی‌نتیجه.
محورهای جهرم-لار، لار-بندرعباس؛ محورهای موسوم به جاده‌های مرگ. پرترددترین جاده‌های جنوب فارس که در میان پرسانحه‌ترین‌ها هم به چشم می‌خورند. جاده‌های آسفالته‌ای که روی زمین زیر بار لاستیک‌های ماشین‌های حامل مواد نفتی تاب می‌آورند.
محورهای جهرم-لار، لار-بندرعباس؛ محورهای ترانزیتی و استراتژیک یا به روایتی دیگر شاهراه حیاتی جنوب کشور. محورهایی که به نظاره نشستن تراژدی بخشی از سرنوشت‌شان شده. تراژدی غم‌انگیز رخ‌به‌رخ‌شدن، واژگونی، آتش گرفتن و به عبارتی دیگر تکرار غمنامه ضجه‌ها. جاده‌هایی که مرگ در آنها یکه‌تازی می‌کند و قربانی می‌طلبد.
پیچیدن صدای آژیر آمبولانس‌ها، هلال‌احمر و آتش‌نشانی به برنامه هر روزه این جاده‌ها بدل شده. آژیرهایی که میان جاده‌ها طنین می‌اندازند تا هشداری باشند برای آنان که از دست‌شان کاری برمی‌آید، اما دریغ و صدافسوس.
تراژدی محورهای جهرم-لار، لار-بندرعباس تکرار می‌شوند تا دوباره و چندباره از وعده‌ها گفته شود. وعده‌هایی که از نبود بودجه نالان‌اند. قول‌هایی که از تلاش برای پیگیری‌ها از سالی به سال دیگر موکول می‌شوند. وعده‌هایی رنگ‌باخته که در گذر زمان از نافرجام بودن‌شان حکایت می‌کنند.
ماجرای این جاده‌ها اما همیشه گره بر خبر فوت نیست؛ خبرهایی که گاهی خلاصه می‌شوند در آمار مصدومیت‌ها. سال 1400 در شروع روزهای ابتدایی‌اش مرگی به این جاده‌ها ندید، اما 11 نفر مصدوم شدند. اگرچه 1401 شروعش با چهار فوتی در این محورها بود، یعنی تغییر صددرصدی نسبت به مدت مشابه. 30 نفر هم مجروح شدند تا درصد تغییر آمار مجروحان در مقایسه با مدت مشابه به 173درصد برسد.
خبر تلخ؛ افزایش مصدومان و فوتی‌های 2 محور پُرریسک!آمارهای مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی لارستان از افزایشی‌بودن سوانح رانندگی حکایت دارند. داده‌های حوزه استحفاظی مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی لارستان از 13سانحه در یک ماه خبر می‌دهند. طبق آمارها در بازه زمانی 25اسفند تا 13فروردین 1400 حدود 10سانحه ثبت شده است. این در حالی است که در یک‌ماهه نخست 1401 حدود 13سانحه ثبت شده است، یعنی افزایش 30درصدی.
روابط‌عمومی دانشکده علوم پزشکی لارستان هم بر این آمارها صحه می‌گذارد. به گفته محمدعلی اسروش نوروز 1400 محور لار- جهرم شاهد 10 تصادف ترافیکی بوده. «نوروز 1401 همین محور 13 تصادف داشت یعنی رشد 30درصدی تصادفات در این محور.»
اسروش تعداد مجروحان را هم افزایشی می‌داند. مجروحانی که در نوروز 1400 تنها 11 نفر بودند و در نوروز 1401 به 30 مجروح رسیده‌اند. «نوروز 1400 محور لار – جهرم فوتی به خود ندید، اما نوروز 1401 این محور چهار فوتی داشت.»
بودجه‌های محقق‌نشده و تجمع داغدیدههاماجرای این جاده‌ها اما همیشه گره بر خبر فوت نیست؛ خبرهایی که گاهی خلاصه می‌شوند در آمار مصدومیت‌ها. جاده لار – بندرعباس هم گویی با محور جهرم – لار در رقابت است برای ثبت آمار تصادفات. جاده‌ای که آمارها از افزایش تصادفاتش خبر می‌دهند؛ افزایش 33درصدی در مقایسه با مدت مشابه. شمار مجروحان هم با تغییر صددرصدی روبه‌رو بوده است. «متاسفانه این محور فوتی بسیار داشته است. این جاده محور ترانزیتی کشور است.»
کامیون‌ها و تریلی‌ها از بندر شهید رجایی بارگیری می‌کنند برای رسیدن به جهرم، شیراز و نقاط دیگر کشور. «همین کامیون‌ها و تریلی‌ها بارها و بارها حادثه‌ساز بودند.» محور لار- جهرم یکی، دو بار هم شاهد تصادفات زنجیره‌ای بوده. کم‌عرض بودن جاده و تک بانده بودنش سال‌هاست در انتظار تسهیل دوبانده شدن باقی مانده. انتظاری که هنوز هم ادامه دارد. «یکسری بودجه‌ها مصوب شده، ولی همچنان این اتفاق نیفتاده است. در این محور چندین‌بار یک خانواده کامل را از دست دادیم. همین موضوع باعث شده چندین‌بار مقابل اداره کل راه و شهرسازی لارستان تجمع شود.»
محور جهرم-لار و لار-بندرعباس؛ پرترافیک‌ترین و ناایمنترینمحور جهرم-لار و لار-بندرعباس؛ پرترافیک‌ترین و ناایمن‌ترین محور جنوب فارس. محورهایی که به گفته رئیس پلیس راه جنوب استان فارس در شمار پرترددترین و پرترافیک‌ترین محورهای جنوبی فارس‌اند. به گفته سرهنگ حمدالله هوشمندی بیشترین تردد در این محورها مربوط به وسایل نقلیه باربری حامل موادنفتی و فرآورده‌های آن هستند.
به اعتقاد هوشمندی این محورها دوطرفه و کم‌عرض‌اند. محورهایی فاقد ایمنی لازم که ضرورت تبدیل‌شان به بزرگراه یک امر مهم است. او به خبرگزاری فارس گفته بود از سال 1381 تاکنون که بیش از 20 سال است در این منطقه مشغول به خدمتم. «در این 20سال شاهد توسعه محسوسی در ایمن‌سازی محورهای جهرم-لار و لار-بندرعباس نبوده‌ام.»
جاده کم‌عرض، کیفیت پایین خودرو و بی‌دقتی راننده؛ سه ضلعی مرگ. از نابسامانی جاده تا کیفیت خودرو و دقت راننده را هم دست‌به‌دست هم داده‌اند برای تراژدی‌شدن عبور از این جاده‌ها.
توسعه و ایمن‌سازی و بدل‌شدن به بزرگراه آرزوی جاده‌های کم‌عرض جنوب استان فارس‌اند. آرزویی که اگر برآورده شود پای تجهیزات الکترونیک و هوشمند ثبت و ضبط تخلفاف به آنها باز می‌شود. دوربین‌هایی که حضورشان یعنی کاهش تخلفات. اگرچه این محورها از سال‌های گذشته دوربین‌های هوشمندی به خود می‌بینند، اما در تعداد محدود و کیفیت پایین.
جهرم-لارستان–بندرعباس بارها میزبان مسئولان مختلف بودند. مسئولانی با رده‌های کشوری، استانی و شهرستانی. مسئولانی که همگی بر قراردادن این محورها در زمره اولویت اساسی اداره کل راه‌وشهرسازی لارستان تاکید داشتند. به گفته این فعال رسانه‌ای این بازدیدها اغلب ابتر باقی مانده‌اند. «این مسأله البته نیازمند یک عزم جزم ملی و تخصیص اعتبار است، البته نه از سنخ اعتبارهای قطرهچکانی.»
عزم‌ملی، نه اعتبار قطرهچکانی!جهرم-لارستان-بندرعباس نشسته در میانه فارس و هرمزگان؛ محورهایی مهم و استراتژیک در اتصال شمال به جنوب کشور. جاده‌هایی که سروسامان گرفتن‌شان به معنی مسیری کوتاه و مناسب است برای دسترسی آسان برای رسیدن به بنادر جنوبی. به باور سیاوش ستاری این محورها نیازمند بزرگراه‌شدن هستند. «بزرگراه‌شدن این محورها به معنای کوتاه‌شدن مسیر برای رسیدن به جزایر قشم و کیش و روان‌شدن ترافیک خودروهای حامل سوخت است.»
جهرم-لارستان–بندرعباس بارها میزبان مسئولان مختلف بودند. مسئولانی با رده‌های کشوری، استانی و شهرستانی. مسئولانی که همگی بر قرار دادن این محورها در زمره اولویت اساسی اداره کل راه‌وشهرسازی لارستان تاکید داشتند. به گفته این فعال رسانه‌ای این بازدیدها اغلب ابتر باقی مانده‌اند. «این مسأله نیازمند یک عزم جزم ملی و تخصیص اعتبار البته است، البته نه از سنخ اعتبارهای قطرهچکانی.»
2هزار میلیارد ریال اعتبار!خبر خوش؛ پرداخت نخستین بخش تسهیلات بانکی برای تکمیل بزرگراه. خبری که روابط عمومی اداره کل راه‌وشهرسازی لارستان از آن گفته. ستاری از تلاش‌ها و پیگیری‌هایی می‌گوید برای توجیه فنی، اقتصادی و اهمیت محور جهرم-لار–بندرعباس. «موافقت‌های لازم برای ورود بانک ملی برای تامین مالی 2هزار میلیارد ریالی در این پروژه صورت گرفته.»
مدیرکل راه‌وشهرسازی لارستان هم از 204 کیلومتر طرحی گفته که در حوزه اداره کل راه‌وشهرسازی لارستان قرار دارد. به گفته شبانی تاکنون احداث باند دوم در طول 32 کیلومتر از این طرح به اتمام رسیده است. او گفته هم‌اینک کل این محور در قالب پنج فاز در حال اجراست. «قطعه اول حد فاصل سه‌راهی زرین‌دشت-تونل وحدت به طول 7 کیلومتر و با تعهد شرکت پیمانکاری زیدون کوش در حال اجراست. میانگین پیشرفت فیزیکی این قطعه بیش از 45درصد است.»
حدود 30کیلومتر از سمت لار به بندرعباس نیز به مناقصه رفته است. «معتقدیم این قطعه پیشرفت فیزیکی مناسبی ندارد. پیمانکار هم رغبت چندانی به دلیل کمبود اعتبار برای شتاب‌بخشی اجرای طرح ندارد.» به باور شبانی اعتبار پیش‌بینی‌شده برای اجرای این 30 کیلومتر افزون بر 400میلیارد تومان است.
فازها در انتظار اجراییشدنبه گفته شبانی قطعه دوم هم از تونل وحدت و دسترسی‌های طرفین آن به طول 2کیلومتر در دست اجراست. «قطعه سوم به طول 24کیلومتر حدفاصل سه‌راهی منصورآباد به سه‌راهی آب‌باریک با تعهد شرکت پیمانکاری جهاد نصر فارس در حال اجراست.» به گفته مدیرکل راه‌وشهرسازی لارستان قطعه چهارم این محور به طول 10 کیلومتر توسط شرکت پیمانکاری راه کوهپایه بویر به سرانجام خواهد رسید. اگرچه قطعه پنجم این پروژه شامل دو فاز از تقاطع بنارویه تا ابتدای گردنه بریز به طول 19کیلومتر است. «روستای بریز تا گردنه دارابی به طول 11کیلومتر با پیشرفت حدود 3درصد وارد فاز عملیاتی شده است.»
به گفته شبانی حدود 30کیلومتر از سمت لار به بندرعباس نیز به مناقصه رفته است. «معتقدیم این قطعه پیشرفت فیزیکی مناسبی ندارد. پیمانکار هم رغبت چندانی به دلیل کمبود اعتبار برای شتاب‌بخشی اجرای طرح ندارد.» به باور شبانی اعتبار پیش‌بینی‌شده برای اجرای این 30کیلومتر افزون بر 400میلیارد تومان است.
کاش اعتبارات محقق شوندبزرگراهشدن محورهای جهرم-لار، لار-بندرعباس یکی از اولویت‌های استان. اولویتی که استاندار فارس امید دارد امسال به نتیجه برسد تا آمار تصادفات و مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادفات روند کاهشی بیابد. به باور محمدهادی ایمانیه محورهای جهرم-لار، لار-بندرعباس بالاترین تصادفات و مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادفات را به خود اختصاص داده‌اند.
ایمانیه بر مشکلات این دو محور در ایام نوروز تاکید می‌کند. دو محوری که به گفته استاندار فارس در ایام نوروز مشکلات بسیاری به وجود آوردند. محورهای جهرم-لار، لار-بندرعباس چشم‌انتظار تامین اعتبارات‌اند برای سروسامان گرفتن و بزرگراه‌شدن. اعتباراتی که قرار است توسط بانک ملی تامین شوند.
تامین مالی پروژه‌شدن این دو محور استناد می‌کند به ماده 56 یعنی وام 250میلیارد تومانی برای هریک از محورها. استاندار فارس امید دارد این اعتبار امسال جزو سهمیه دیده شود و به مرحله پرداخت برسد. «با تامین‌شدن این اعتبار امسال می‌توان بخشی از جاده فسا–داراب را که مشکل دارد، حل کرد.»
جاده داراب–بندرعباس هم مشکلاتی به خود می‌بیند. مشکلاتی که راه برون‌رفت از آن تامین اعتبارات مالی است. «اخیرا با فرماندار هرمزگان آقای دوستی صحبت‌هایی داشتیم برای سرعت‌‌بخشیدن به عملی‌شدن بزرگراه‌شدن این محورها.» قول‌وقرار میان استاندار فارس و فرماندار هرمزگان بر محقق‌شدن این آرزو است. بزرگراه‌شدن محورها از سوی هر دو استان.
همه امیدها به امسال و تامین اعتبار در نظر گرفته شده برای بزرگراره‌شدن جاده‌هایی است که کم‌عرض بودن‌شان بلای جان راننده‌هاست. «در قسمت‌هایی که جاده عریض‌شده شاهد کاهش چشمگیر تصادفات هستیم. درواقع دو محور جهرم-لار، لاربندرعباس تصادف‌خیزترین محورهای استان هستند.»
همه امیدها به امسال و تامین اعتبار استجاده شیراز-جهرم-لار–بندرعباس هم از باریک‌بودن و پرخطربودن رنج می‌برد. جاده‌هایی که جان رانندگان را به خطر می‌اندازند و آرزوی بزرگراه‌شدن دارند. به گفته استاندار فارس تا جهرم کمی جاده عریض شده است.» اما قسمتی از جاده جهرم و لار به امید روزهایی که کمی عریض شوند، منتظر نشسته‌اند. روزهایی که با تامین اعتبار از طرف بانک ملی زودتر از راه خواهند رسید. «می‌ماند قسمتی از جاده لار و بندرعباس که باید از هر دو استان وضعیت‌شان بهبود بیابد.»
بخشی از جاده فسا بهبود را به خود می‌بیند. بخشی از جاده جهرم هم کمی عریض‌شده برای رفت‌وآمد آسان‌تر. به گفته امانیه شاید حدود یک‌سوم جاده جهرم تا لار باقی مانده باشد. «یک‌سوم هم از طرف جاده فسا تا داراب باقی مانده است.» استاندار فارس از شروع کار در جاده داراب–بندرعباس خبر می‌دهد. «دوسوم کار باقی‌مانده و شاهد تکمیل یک‌سوم آن هستیم.»
همه امیدها به امسال و تامین اعتبار در نظر گرفته شده برای بزرگراره‌شدن جاده‌هایی است که کم‌عرض بودن‌شان بلای جان راننده‌هاست. «در قسمت‌هایی که جاده عریض‌شده شاهد کاهش چشمگیر تصادفات هستیم. درواقع دو محور جهرم-لار، لار-بندرعباس تصادف‌خیزترین محورهای استان هستند.»
