گام آخـــر براي امضاي برجـــام

آرمان ملي: هفته گذشته بود که ديپلمات‌‌‌هاي غربي گفتند اروپايي‌‌‌ها در تازه‌‌‌ترين تلاش خود براي عبور از بن‌‌‌بست مذاکرات وين و نجات توافق هسته‌‌‌اي با ايران، پيشنهاد سفر دوباره انريکه مورا به تهران را با مقام‌‌‌هاي ايراني در ميان گذاشته‌‌‌اند. بااين‌حال، جوزپ بورل گفته بود که ايران از پاسخ به اين دعوت «بسيار اکراه دارد»؛ اما ايران روز گذشته ضمن موافقت با اين سفر گفت که مورا روز سه‌‌‌شنبه به تهران سفر مي‌کند. اين سفر درحالي صورت مي‌گيرد که قرار است بورل با ارائه‌ پيشنهادهاي منطقي و تأمين‌کننده خواسته‌هاي مشروع ايران، به ديدار مقام‌هاي عالي کشور برود و بتواند نظر مقامات ايراني را جلب کند. در همين راستا نور نيوز، سايت نزديک به شوراي عالي امنيت ملي نيز با تأييد اين سفر اعلام کرد: اکنون مذاکرات وين به مرحله‌‌‌اي رسيده که نتيجه آن به اتخاذ تصميم سياسي از سوي آمريکا وابسته شده است؛ بنابراين مذاکره‌‌‌کنندگان 4+1 و ايران ضمن حفظ مستمر تماس‌‌‌ها، مذاکرات را براي دستيابي به توافق در موضوعات باقيمانده از طريق تبادل پيام دنبال مي‌کنند.
گام مهم براي حل اختلافات در پرونده هسته‌اي ايران
با توجه به نقش اتحاديه اروپا در زمينه مبادله ديدگاه‌‌‌هاي تهران و واشنگتن، سفر انريکه مورا به تهران مي‌تواند گام جديدي براي رايزني‌‌‌هاي سازنده پيرامون موضوعات اندک ولي مهمِ باقيمانده تلقي شود. براساس اخبار منتشرشده، برنامه سفر مورا به تهران، سفري سه يا چهار روزه خواهد بود و قرار است وي با شماري از مسئولان کشور ديدار و گفت‌وگو کند. اشتفني ليختن‌اشتاين، خبرنگار اتريشي در توئيتر خود درباره اين سفر نوشت: ظاهراً آقاي مورا روز سه‌شنبه وارد تهران مي‌شود و تا روز جمعه با همتايان ايراني مذاکره خواهد کرد. نشريه فايننشال تايمز نيز به نقل از بورل، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، مدعي شد: اتحاديه اروپا آخرين تلاش خود براي نجات توافق هسته‌اي و شکستن بن‌بست ناشي از خواسته تهران از واشنگتن براي حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروريستي را انجام مي‌دهد. پيشتر نيز در تاريخ شنبه 6 فروردين ماه نيز انريکه مورا سفري به تهران داشت که ضمن رايزني با علي باقري، مذاکره‌‌‌کننده ارشد کشورمان، ديدار کوتاهي نيز با اميرعبداللهيان داشت. باقري در ديدار با مورا ضمن يادآوري جديت و عزم ايران براي نهايي کردن توافق در وين، تأکيد کرد درصورتي‌که طرف آمريکايي از واقع‌‌‌گرايي برخوردار باشد مي‌توان به توافق دست يافت. اميرعبداللهيان نيز در ديدار 7 فروردين با مورا تأکيد کرده بود که طرف‌‌‌هاي ديگر به‌ويژه دولت آمريکا بايد جهت حل‌وفصل موضوعات باقيمانده رويکردي واقع‌بينانه اتخاذ کنند. با اين حال گزارش‌ها حاکي است که ايران سه شرط شامل خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌هاي تروريستي آمريکا، تعهد واشنگتن به عدم خروج دوباره از برجام و رفع همه تحريم‌هاي ايالات متحده را به‌‌‌عنوان شروط نهايي شدن توافق اعلام کرده است. دراين‌ميان، موضوع خارج کردن ليست اشخاص حقيقي و حقوقي از ليست قرمز و تحريم‌هاي يک‌جانبه آمريکايي‌ها، يکي از موضوعات اصلي ايران در مذاکرات است.
بحران اوکراين و نگاه اروپا


دراين‌ميان نبايد از نظر دور داشت که از دو ماه پيش تاکنون اتحاديه اروپا در کنار آمريکا براي مقابله با تهاجم روسيه به خاک اوکراين، به تحريم گسترده مسکو روي آورده و از آنجا که اروپا بسيار متکي نفت و گاز روسيه است اکنون به دنبال جايگزيني براي آن مي‌‌‌گردد که ايران مي‌تواند اين جايگزين باشد. در حقيقت احياي توافق اتمي برجام و لغو تحريم‌هاي انرژي که آمريکا عليه ايران وضع کرده دست اروپا را براي خريد نفت و گاز از بازاري ديگر باز خواهد کرد. ازسوي‌ديگر، جنگ در اوکراين سبب شده تا نياز به انرژي به‌شدت افزايش يابد, و اين شرايط موجب شده تا حتي اگر برجام هم احيا نشود، تهران بتواند نفت خود را بفروشد و حتي با قطع همکاري سوئيفت و تحريم بانک مرکزي پول نفت را دريافت مي‌کند. ازاين‌رو، به‌نظر مي‌رسد که تهران بنا دارد تا حداکثر امتياز را از طرف آمريکايي به‌دست آورد، در غير اين صورت امتيازات برجام ديگر چندان براي تهران ارزشمند نخواهد بود. هرچند به گفته بلينکن براي آمريکا، وجود يک توافق بهتر از نبودِ آن است؛ اما اکنون به‌نظر مي‌رسد اميدواري براي دستيابي به توافق در طرف آمريکايي نيز رو به ‌کاهش است. دولت بايدن، براي خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌هاي تروريستي شرط‌هايي تعيين کرده اما ايران تاکنون حاضر به پذيرش آنها نشده است. درهمين‌حال فشارهاي داخلي بر دولت بايدن براي عدم حذف سپاه از فهرست تروريستي و ترديد درباره دست يافتن به يک توافق و بازگشت آمريکا به برجام نيز افزايش يافته و حتي شماري از مقام‌هاي آمريکايي به‌صراحت امکان شکست مذاکرات را منتفي نمي‌دانند. بايد به ياد داشته باشيم بسياري از مقام‌هاي آمريکايي و سه کشور اروپايي طرف توافق در ماه‌هاي گذشته بارها هشدار داده‌اند که با توجه به پيشرفت برنامه‌هاي اتمي ايران به تعويق افتادن احياي برجام آن را بي‌معنا مي‌کند.
انريکه مورا دست پر به ايران مي‌آيد؟
اکنون مذاکرات وين بيش از حد انتظار طولاني شده و آمريکا خود را براي شرايطي که مذاکرات احياي برجام به بن‌بست برسد و شکست بخورد آماده مي‌کند. اما برخي تحليلگران نيز براين‌ باورند که بايدن هنوز هم به احياي برجام اميدوار است. ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه آمريکا در يک کنفرانس خبري اعلام کرد ايالات متحده از «نقش سازنده» انريکه مورا در انتقال پيام‌ها ميان واشنگتن و تهران پشتيباني مي‌کند. بدون ترديد مورا پيشنهادهاي ازسوي آمريکا را براي حل‌وفصل مسئله مطرح مي‌کند؛ زيرا وضعيت موجود نمي‌تواند مدت زيادي ادامه پيدا کند.