پذیرش ترکمنستان بابت قصور «قره قوم»

تمدن – تفریحی/ این یک گام رو به جلو است؛ برعکس ترکیه که غیرمسئولانه زیر بار مسئولیت ریزگردهای شدیدی که بخش های زیادی از مناطق کشورمان و کشورهای همسایه از جمله عراق را تحت تاثیر قرار داده ، نرفته، طرف ترکمنستانی اما با پذیرش مسئولیت ریزگردهای خارجی استان که از صحرای قره قوم نشئت می گیرد، برای مذاکره به منظور حل این معضل زیست محیطی اعلام آمادگی کرده است. ماجرای قره قوم چیست؟ به گزارش «خراسان رضوی»، ریزگردهای قره قوم سال هاست که بلای جان آسمان خراسان رضوی و به ویژه شهرهایی از جمله مشهد و سرخس شده است؛ بلایی که هرازگاهی هم آسمان شهر را تیره و تار می کند و هم ریه شهروندان را دچار مشکل! «قره قوم» که معنی آن به فارسی «شن سیاه» می شود، نام بیابانی در منطقه آسیای میانه است که با توجه به وسعت ۳۵۰ هزار کیلومتر مربعی خود یکی از بزرگ ترین کویرهای شنی جهان به شمار می رود و حدود 70 درصد از مساحت کشور ترکمنستان را نیز به خود اختصاص داده است. براساس اعلام کارشناسان محیط زیستی، بیشتر آثار زیان بار صحرای قره قوم ترکمنستان متوجه استان های خراسان رضوی، شمالی و گلستان است و پیش از این بارها ورود گرد و غبار این منطقه از سوی کارشناسان محیط زیست گزارش شده است که آخرین نمونه های آن بروز آلودگی شدید هوای مشهد و دیگر شهرهای استان طی امسال و سال های گذشته است. این بیابان که نواحی غربی، مرکزی و شمالی کشور ترکمنستان را در بر می گیرد از دریاچه آرال در شمال تا کوهستان های کپه داغ در جنوب و از رودخانه آمودریا در شمال شرق تا دریای خزر در غرب گسترش دارد. موضوع تاثیر ریزگردهای کانون گرد وغبار قره قوم ترکمنستان در آسمان استان های ایران به ویژه خراسان رضوی و مشهد، سال هاست که نگرانی هایی جدی ایجاد کرده است. دولت ترکمنستان برای بهبود وضعیت جغرافیایی سرزمین خود و جلوگیری از گسترش این بیابان در سال ۱۳۳۵ کانالی به نام کانال قره‌قوم را در این بیابان ایجاد کرد. این کانال به طول ۱۳۴۰ کیلومتر و عرض ۱۲۰ متر مقدار عظیمی آب از آمودریا در مرز شرقی ترکمنستان به دریای خزر در مرز غربی آن منتقل کرده و با این کار قرار بر کنترل پیشروی بیابان داشته که البته در کنار این وظیفه خود، تحولی نیز در حوزه اقتصادی ترکمنستان ایجاد کرده است، به طوری که برخی کارشناسان این کانال را ستون فقرات اقتصاد کشاورزی این کشور می دانند. هر چند ایجاد کانال بزرگ آب در این بیابان توسط دولت ترکمنستان از سال های بسیار دور برای مقابله با بلند شدن ریزگردها انجام شد ولی این اقدام آن طور که باید و شاید نتوانسته است در مقابله با ریزگردهای این بیابان و همچنین بر استان های شمالی و شمال شرقی کشور ما تاثیر بگذارد. امروز بلند شدن گرد و غبار از این منطقه و ورود آن به آسمان استان‌های شمال و شمال شرق کشور از جمله خراسان رضوی که در همسایگی ترکمنستان قرار دارد، تهدیدی بزرگ به شمار می‌رود چرا که این پروژه کارایی قابل قبولی برای جلوگیری از انتقال این گرد و غبارها نداشته است. پذیرش مسئولیت، آماده مذاکره حالا به هرحال طرف ترکمنستانی مسئولیت این ریزگردهای دردسرساز را که از قره قوم به سمت کشورمان می آید پذیرفته و آن طور که سید احسان قاضی زاده هاشمی عضو مجمع نمایندگان استان در مجلس اعلام کرده، آماده مذاکره برای حل این مشکل است. قاضی زاده در گفت و گو با «خراسان رضوی» درباره پیگیری منشاء خارجی کانون های ریزگردها که مناطق مختلف استان را تحت تاثیر قرار داده است، می گوید: با پیگیری هایی که وزارت خارجه و سفارت کشور ما در ترکمنستان داشته است، ترکمن ها پذیرفته اند و رسما اعلام کردند که منبع ریزگردهای شمال شرق کشور ما هستند، با وجود این که وزارت خارجه ترکیه بیانیه داد که هیچ ربطی به ریزگردهای دجله و فرات ندارد و این ریزگردها را مربوط به شمال آفریقا و صحرای عربستان اعلام کرد، وزارت خارجه ترکمنستان اما در یادداشتی رسمی مسئولیت ریزگردها در ماری (مرو) و در حوزه های بخش خودش را در صحرای قره قوم پذیرفته است. وی می افزاید: ترکمنستان اعلام کرده آماده مذاکرات دوجانبه برای حل مسئله ریزگردهاست. پیش از این سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در پاسخ به پیگیری های اختصاصی «خراسان رضوی» وعده داده بود که در سفر رئیس جمهور ترکمنستان به ایران موضوع زیست محیطی میان تهران و عشق آباد از جمله بحث گرد و غبار قره قوم را به صورت جدی پیگیری کند. خطیب زاده در آخرین روزهای اسفند پارسال در پاسخ به سوال ما درباره اقدامات دیپلماسی منطقه ای برای کنترل و مقابله با ریزگردهای قره قوم، در خصوص آخرین رایزنی با کشور ترکمنستان درباره آلودگی هوای مشهد ناشی از گرد و غبار قره قوم اعلام کرده بود که «در ملاقات هایی که میان دو طرف در عشق آباد و تهران  انجام شده یکی از موضوعاتی که همواره در دستور کار قرار گرفته بحث های زیست محیطی بوده است. در سفر آینده رئیس جمهور ترکمنستان به ایران همین همکاری های مرزی و محیط زیست یکی از موضوعات اصلی است که در دستور کار است. در ملاقات هایی هم که در سفر اخیر هیئت رسمی ترکمنستان به ایران انجام شد یکی از موضوعات همین مسئله بوده است ، ما از آن مطلع هستیم و پیگیری می کنیم. محیط زیست یکی از موضوعات بسیار جدی و مهم در روابط ما با ترکمنستان است، فکر می کنم مفاهمه خوبی هم برقرار شده و طرف ترکمنستانی هم اهمیت این همکاری های زیست محیطی را می داند. ان شاءا... پیگیری می کنیم که سند همکاری های زیست محیطی ایران و ترکمنستان یکی از مواردی باشد که در عمل میان دو کشور ایران و ترکمنستان حل شود.»