وداع با مرد خوشنام و محبوب مطبوعات

ناصری-   روز گذشته سیدمحمود دعایی روحانی 81ساله یزدی که بیش از نیمی از عمر خود را به سکانداری یکی از روزنامه های قدیمی در حال انتشار ایران سپری کرد، دار فانی را وداع گفت. او که پیش از پیروزی انقلاب یکی از چهره‌های نزدیک به رهبری نهضت به شمار می‌رفت و فعالیت های سیاسی اش را از اوایل دهه 40 آغاز کرده بود، در سال 46 ناچار به خروج از ایران شد. او پس از آن، در سفرهای متعدد به عراق، لبنان، اردن، عربستان و برخی کشورهای اروپایی، نقش مهمی در هماهنگی نیروهای ضدرژیم پهلوی ایفا کرد. به احترام 42 سال فعالیت رسانه ای سید محمود دعایی در این ستون به زندگی نامه، صحبت های او و خاطرات دوستانش پرداخته ایم.
 
زندگی نامه از کودکی تا انقلاب
سیدمحمود دعایی در آخرین روزهای فروردین سال 1320 در یزد به دنیا آمد. بعد از پایان دوران دبیرستان به حوزه علمیه کرمان رفت و سطوح اولیه حوزوی را در کرمان پشت سر گذاشت و پس از آن راهی حوزه علمیه قم شد. او خودش درباره دوران کودکی اش گفته است: «افتخار می‌کنم دورانی را در کرمان کارگری کردم. خانواده ضعیفی بودیم. خدا رحمت کند مادر عزیزم را که با زحمت زیاد من را با کارگری بزرگ کرد. زمانی که دوران راهنمایی و دبیرستان را سپری می کردم، ایام تعطیلات را کارگری می‌کردم و پول حلال می‌گرفتم و در پایان امکان تهیه وسایل مدارس فراهم بود و از این رو باری از دوش مادرم برمی‌داشتم، افتخار می‌کنم که زمانی کارگری می‌کردم.» فعالیت های سیاسی او  از اوایل دهه 40 شروع و در سال 46 ناچار به خروج از ایران شد به همین دلیل مخفیانه به عراق رفت و ادامه تحصیلاتش را در عراق از سر گرفت.
 سوابق اجرایی


حجت الاسلام سیدمحمود دعایی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سایر کشورها فعالیت سیاسی داشته و در همین راستا به اروپا و کشورهای خاورمیانه مانند لبنان، عربستان، سوریه، اردن، افغانستان و پاکستان سفر کرده است. اما بعد از انقلاب در فاصله سال های 57 تا 59 به مدت دو سال سفیر ایران در عراق بود تا این که سال 59 به حکم امام (ره) به عنوان سرپرست موسسه مطبوعاتی اطلاعات انتخاب شد و تا لحظه آخر عمرش، سرپرست روزنامه اطلاعات بود. جدای از این، او در شش دوره ابتدایی مجلس شورای اسلامی تا سال 1382 به عنوان نماینده مردم در مجلس حضور داشت.  دعایی بعد از دریافت نشان فرهنگ در اسفند سال گذشته در سخنرانی خود گفت: «من به عهدی که با امام و رهبری بستم، وفادارم و هرگز نخواستم و تا جایی که توانستم، نگذاشتم که کسی در مؤسسه، از موازین اخلاقی عبور کند و با جار و جنجال و خدای ناکرده هتک حرمت یا درج مطلبی نادرست، چارچوب ارزش‌های دینی و ملی و منافع عمومی را نادیده بگیرد. از شما چه پنهان عهدی نیز با صاحب این لباس بسته‌ام که تا در این زی هستم، از هیچ دولت و دستگاهی حقوق نگیرم و همچنان طلبه بمانم و با شهریه طلبگی سر کنم. شرطم با مرحوم امام در قبول سفارت عراق، همین بود که بحمدا... تا امروز در هر سمتی که بوده‌ام، تداوم یافته است و اکنون مقام معظم رهبری شهریه طلبگی‌ام را ماهانه مرحمت می‌کنند.» دعایی همچنین از سوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات موفق به دریافت قلم طلایی به عنوان چهره شاخص فرهنگی شد که او این جایزه را به موزه حضرت علی بن ابیطالب در قم اهدا کرد.
زوایای شخصیتی و کاری سید محمود دعایی از نگاه دیگران
در سال 94 آیین نکوداشت حجت الاسلام سید محمود دعایی در کتابخانه ملی با حضور بسیاری از شخصیت ها برگزار شد. در این مراسم که با پیام تصویری آیت ا... جوادی آملی شروع شد، بسیاری از شخصیت های فرهنگی، هنری و سیاسی درباره زوایای شخصیتی و کاری سید محمود دعایی سخنرانی کردند که در ادامه بخش هایی از آن را می خوانید.
1 قالیباف رئیس مجلس که در آن زمان شهردار تهران بود، در جلسه نکوداشت سید محمود دعایی گفته بود: «روزی که جناب آقای دعایی مبارزه را آغاز کردند، من و امثال من در دامن مادر بودیم و بعدها نیز در جنگ تحمیلی مسئولیت پاسداشت دستاورد مبارزات ایشان را بر عهده داشتیم و لذا آشنایی من با آقای دعایی به دهه 70 و زمان حضور من در تهران برمی‌گردد. ادب،‌ گذشت و متانت ایشان برای امثال من یک درس بوده است، ایشان به حق فرزند انقلاب و دست پرورده امام (ره) بودند و هستند.»
2 حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم در آن مراسم به خاطره ای از مرحوم دعایی اشاره کرد که دعایی با این‌که در تأسیس مدرسه علوم انسانی همکاری داشته و در همان زمان فرزندش علاقه‌مند به تحصیل در رشته علوم انسانی بوده اما از این فرصت برای نفع شخصی و خانوادگی خود بهره نگرفته است.
3 سید حسن خمینی هم در بیان ویژگی‌هایی از حجت الاسلام دعایی در مراسم نکوداشت او در سال 1394 گفته است: «خوبی دعایی با بقیه خوبی‌ها تفاوت دارد و آن تفاوت، این است که خوبی آقای دعایی هیچ وقت شنیده نشده اما همواره احساس می‌شود.» یادگار امام همچنین در خصوص مرحوم دعایی گفته است: «دعایی چوب خورد اما چوب را به کینه تبدیل نکرد و از آن‌ها بغض به دل نگرفته است.»
4 حسن روحانی هم که در زمان نکوداشت دعایی رئیس جمهور بود در پیامی برای مرحوم دعایی نوشته بود: «روحانی متواضعی که تجربه‌هایی گرانبها همچون حضور فعال و موثر از آغازین روزهای شکل‌گیری نهضت اسلامی را داراست و بی‌وقفه دفاع از حقوق مردم و تنویر افکارعمومی را در سنگرهای مختلف خدمت‌گزاری وجهه همت خود قرار داده است. او ثابت کرد که در سخت‌ترین و سهل‌ترین شرایط نیز می‌توان از افراط و تفریط دوری گزید و با پیش گرفتن و پیمودن مسیر اعتدال به مردم خدمت کرد.»
واکنش کاربران
کاربران شبکه های اجتماعی هم به درگذشت سرپرست موسسه فرهنگی اطلاعات واکنش نشان دادند.
* خدا رحمت کند مرحوم دعایی را که الگویی از ساده زیستی و تواضع و بدون ریا بود. با امام در عراق گام به گام همراه بود و همانند امام «انتظار فرج از نیمه خرداد کشید».
* آقای دعایی را به عنوان  فردی که بر پیکر خیلی از سلبریتی ها وچهر ه های خاص نماز میت خواند در این سال ها می شناسیم که با افتادگی و فروتنی خاصی در مراسم حضور می یافتند.
* دعایی در دگرگونی‌های ایام، همیشه «پل» بود نه «دیوار»؛ «حلقه وصل» بود نه «ابزار فصل». میان رفتار فروتنانه و گفتار نرم‌خویانه‌اش، فاصله‌ای نبود.
* پایمردی مرحوم دعایی در روزنامه اطلاعات واقعا ستودنی است آن هم در جایی که هم‌نسلان وی پست های بالایی در نظام داشتند.
پیام های تسلیت
روز گذشته بعد از درگذشت سید محمود دعایی، برخی از مسئولان در پیامی فقدان این مرد رسانه ای را تسلیت گفتند. هرچند ممکن است شخصیت های دیگری هم درگذشت مرحوم دعایی را تسلیت گفته باشند اما تا لحظه نگارش این گزارش، سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، اسماعیلی وزیر فرهنگ، سید حسن خمینی یادگار امام، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، فرشاد مهدی‌پور معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد، علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت، نماینده مدیران مسئول رسانه ها در هیئت نظارت بر مطبوعات، حسن روحانی، علی‌اکبر ناطق نوری، محمد جواد ظریف، محمدرضا عارف و ... فقدان مرحوم دعایی را در پیام های جداگانه ای تسلیت گفتند. رئیس جمهور در پیامی با ارج نهادن به خدمات صادقانه یار دیرین امام و انقلاب، حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی درگذشت وی را به خانواده مکرم آن مرحوم، رهبر معظم انقلاب، جامعه رسانه‌ای کشور و عموم دوستدارانش تسلیت گفت.