روزنامه وطن امروز
1401/03/29
وقتی موسیقی مقدس میشود
اشکان صدیق: هنر بویژه موسیقی و ترانه نقش بسزایی در پیشروی و تقویت حرکت‌های اجتماعی و انقلابی در یکی دو قرن اخیر داشته است به طوری که در بین مورخان معروف است سمفونی «شور» فکرت امیرف در جنگ جهانی، باعث نجات شوروی از شکست و فروپاشی شد. در سال‌های اولیه انقلاب شکوهمند اسلامی نیز موسیقی و سرودهای ماندگاری خلق شد که بعد از گذشت ۴ دهه با وجود ایجاد تحولات اجتماعی و تبلیغات سنگین دشمن، هنوز قلب انسان هنگام شنیدن آنها پر از شور و حماسه میشود. با بررسی اجمالی تاریخ می‌توان گفت در طول حیات و حضور چند هزار ساله موسیقی در تمدن‌های مختلف بشری، اغلب استفاده صحیحی از آن نشده است. موسیقی در دنیای قدیم عمدتا کاربردی جز برای عیاشی و لذت‌جویی حرام نداشته است و غالبا مورد سوءاستفاده افراد هواپرست از خدا بی‌خبر بوده است. رهبر حکیم انقلاب اسلامی در دیدار موسیقیدانان به زیبایی این حقیقت تلخ را تشریح کردند: «فرض بفرمایید فلان خلیفه، شب دچار بی‌خوابی می‌شده است. موسیقیدان‌ها همراه با کنیزکان مغنی، باید می‌آمدند تا اسباب طرب او را فراهم کنند. موسیقیدان با آن خصوصیات که گفتم اهل خرد و قریحه و ذوق است، باید خود را می‌شکست و انواع و اقسام هنرهای خویش را نثار می‌کرد تا خلیفه از حالت افسردگی که لازمه خونریزی‌ها، قساوت و خباثت‌های وی بود، بیرون می‌آمد! این وضعیت موسیقی در بارگاه خلفا و امرای عرب بود. یعنی همین قضیه، درباره سلاطین ایران هم صدق می‌کند. پادشاهان که اهل موسیقی لهو بوده و دربارهای موسیقی طرب داشته‌اند، کم نیستند. از آن جمله می‌توان به دربار قاجار و پادشاهان آن سلسله اشاره کرد. توجه می‌کنید که موسیقی در خدمت چه جریان‌ها و کسانی بوده است؟! اینکه می‌بینید در کلمات فقها، موسیقی، مقوله‌ای حرام و ممنوع و دست‌نزدنی و نزدیک‌نشدنی است، به همین خاطر است». اما یکی از آرمان‌های متعالی انقلاب اسلامی ایران نجات هنر اعم از سینما و موسیقی و... از منجلاب لهو و لعب و ابتذال و تبدیل آن به نردبان و بال پروازی برای صعود و پرواز انسان به مراتب بلند انسانی و معنوی بود. اگر هنرمندان این کشور بتوانند موسیقی را در راستای این اهداف متعالی به کار گیرند، آنگاه موسیقی و ترانه نه تنها حرام و ممنوع نیست، بلکه به تعبیر حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای تبدیل به امر مقدسی میشود که مومنان متدین، مخاطب و مصرف‌کننده آن هستند: «چه ارزشی دارد که به خواهش دل یک نفر بسازند و بخوانند و بنوازند و آن اندیشه ریاضی و محاسبه علمی و منطقی را - که اعتبار موسیقی است - چنین خوار و ذلیل کنند؟! باید برای هدف متعالی باشد. اگر چنین باشد، آن وقت میشود موسیقی را پاک و مقدس نامید. آن وقت میشود ما هم مثل غربی‌ها کنسرت داشته باشیم (عنوانش را مثلا محفل خوانندگی بگذاریم، تا اصطلاح غربی به کار نبرده باشیم) که مردم - اعم از معمولی و متدین - بلیت تهیه کنند و برای شنیدن ساز و آواز شما، به آن محفل بیایند». هنرمندان اعم از خوانندگان و شاعران متعهد باید در این زمینه با تکیه بر ذوق و قریحه هنری خود دست به تولید آثار فاخری بزنند که این ترانه‌ها و سرود‌ها تبدیل به زمزمه روزانه مردم در کوچه و بازار و ورد زبان آنها شود تا از این طریق مفاهیم بلند الهی را به عموم مردم برسانند. یکی از آن آثاری که این روزها در هر شهر و حتی کشوری تبدیل به سرود همگانی و نوای وحدت‌بخش شده است، سرود زیبای «سلام فرمانده» است. در ایام ولادت قطب عالم امکان حضرت ولی عصر(عج) این سرود دلنشین منتشر شد و توانست دل میلیون‌ها انسان اعم از کودک و بزرگسال را تحت تاثیر قرار دهد و با رویکردی احساسی- حماسی و ناظر به عصر انقلاب اسلامی باعث ایجاد فضایی معنوی و ایجاد ارتباط قلبی با حضرت بقیه‌الله(عج) شود؛ سرودی که با گذشت ماه‌ها از انتشار آن هنوز هم شاهد ابراز علاقه و احساسات مردم ایران و حتی شیعیان منطقه نسبت به مضمون مهدوی و انقلابی آن هستیم. اگر از عنایت خاص و محسوس امام عصر(عج) به این سرود زیبا صرف نظر کنیم، اقبال بی‌نظیر مردم به این سرود مهدوی نشان از علاقه و دلبستگی مردم به ارزش‌های دینی بویژه مساله ظهور دارد. همچنین این استقبال بی‌مانند یک پیام و تذکر مهم نیز برای مسؤولان فرهنگی و هنرمندان و حتی متولیان تبلیغ دین مبنی بر خلأ و کمبود آثار هنری فاخر چه به لحاظ فرم و چه به لحاظ محتوا به همراه داشته است. امید که با سرلوحه قرار دادن توصیه‌های راهبر انقلاب اسلامی ایران، کمبودهای هنری بویژه در زمینه موسیقی را تا حدی جبران کنیم و شاهد تولید هر چه بیشتر و بهتر آثاری چون «سلام فرمانده» باشیم.
