تبعات قیمت آزاد نان کمتر است

هادی حق شناس کارشناس اقتصادی         درخصوص یارانه نان و هوشمندسازی آن باید گفت که آنچه مسلم است این است که درکشور پرتی آرد خیلی زیاد است و اگر نظارت هم صورت نگیرد نمی‌توان انتظار داشت که قوانین به خوبی اجرا شوند. متأسفانه اگر مکانیزم اجرای قانون درست طراحی نشود صرفا با ابزار تنبیه، مجازات و کنترل کردن مسائل اقتصادی خیلی سخت می‌توان آن را به مسیر درست هدایت کرد. باتوجه به میزان تولید آرد و کاهش چشمگیر واردات گندم مابه‌ازای آن درکشور تولید نمی‌شود و به اصطلاح پرتی به وجود می‌آید که برای مقابله با این مساله دو راه پیش روی مسئولان است اول آنکه ورودی مرزهای کشور را کنترل کنند که این راه سختی است و راه دیگر این است که نانوایی‌ها کنترل شوند که آرد مربوط به خودشان را به قنادی‌ها نفروشند اما از آنجایی که تعداد نانواها زیاد است و نمی‌توان حجم زیادی از نانوایان را برای عدم فروش آرد در بازار آزاد کنترل کرد به نظر می‌رسد مکانیزه کردن تولید و عرضه نان همان‌گونه که در اکثر کشورهای اروپایی کاربرد دارد می‌تواند ضمن جلوگیری از هدر رفتن آرد، کیفیت نان را نیز افزایش دهد. به نظر می‌رسد راهی جز کنترل مکانیزه برای به حداقل رساندن تبعات تولید و عرضه نان یارانه وجود نداشته باشد اما آنچه مسلم است در حال حاضر گرانی اکثر کالاهای اساسی که در نتیجه اصلاحات اقتصادی دولت و حذف ارز ترجیحی از نظام اقتصادی کشور رقم خورده بیش‌ترین فشار را به خانوارها تحمیل می‌کند به گونه‌ای‌که بر خلاف اظهارات متولیان اقتصادی کشور تورم 60 تا 70 درصدی در خرداد ماه ملموس بوده و اثرات خود را در سبد غذایی خانوارها گذاشته است البته تردیدی وجود ندارد که دولت سعی دارد تا با پرداخت یارانه به نان و به نوعی حفظ و کنترل قیمت قوت لایموت حتی به لحاظ روانی هم که شده اثرات گرانی‌ها را کاهش دهد اما آنچه در عمل اتفاق افتاده ایجاد نظام سه نرخی در آرد بوده که ذاتا فسادزا خواهد بود. از سوی دیگر اجرای سیاست پرداخت یارانه به نان هزینه بالایی را به دولت تحمیل می‌کند و قطعا دولت برای کاهش تبعات این هزینه‌ها به طرح‌های دیگری خواهد پرداخت همان‌گونه که در طرح هوشمند سازی نان ضمن کنترل تعداد تراکنش‌ها و تخصیص سهمیه آرد به نانوایان بر اساس میزان فروش میزان تقاضای نان را نیز رصد می‌کند به‌ طوری که‌ با تعیین سقف برای خرید نان خانوارها مجبور به پرداخت هزینه نان مازاد بر سقف تعیین شده با نرخ آزاد خواهند بود. بنابراین در صورتی‌که دولت وقت و بودجه کشور را صرف چنین طرح‌هایی کند قیمت نان را آزاد می‌کرد و تنها با پرداخت نقدی به اقشار ضعیف بخشی از نیاز آنها را تامین می‌کرد حداقل تبعات جانبی آن بسیار کمتر از چنین طرحی است.