فرصت ایران برای بریکس

مصطفوی-  چهاردهمین اجلاس سران پنج قدرت نوظهور اقتصادی موسوم به «بریکس» درحالی از دو روز گذشته آغاز شد که کشورهای غربی نگران افزایش نفوذ این بلوک اقتصادی درجهان هستند. پس از خبرهای ضد و نقیضی که درباره دعوت مقامات بریکس از رئیس‌جمهور کشورمان  برای سخنرانی در این نشست منتشر شده بود، سید ابراهیم رئیسی عصر روز جمعه در  نشست ویدئوکنفرانسی سران کشورهای گروه بریکس که به میزبانی چین برگزار می‌شود، درباره توانمندی‌های کشورمان برای حضور فعال در میان کشورهای قدرتمند گروه بریکس سخنرانی کرد. رئیس‌جمهور در این نشست مجازی گفت: جمهوری اسلامی ایران، آمادگی دارد همه توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خود از جمله ذخایر کم‌نظیر انرژی، شبکه‌های حمل و نقل و ترانزیت کوتاه و ارزان، ثروت استثناییِ نیروی انسانی آموزش‌دیده و نیز دستاوردهای علمی چشمگیر را برای نیل به اهداف بریکس به اشتراک بگذارد و این موقعیت کم‌نظیر جغرافیای سیاسی و اقتصادی، می‌تواند ایران را به شریکی پایدار و قابل اتکا برای اتصال بریکس به گلوگاه‌های انرژی و بازارهای بزرگ جهانی مبدل کند.   بریکس، نمونه موفق نگاه جهانی برای حل چالش‌های مشترک رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنرانی خود در نشست مجازی گروه بریکس گفت: بریکس به عنوان نهادی پیشرو و متشکل از اقتصادهای بزرگ نوظهور، توانسته است با ارائه الگوها و ابتکارات مناسب، روندهای جدیدی را در جهان شکل دهد. اعضای بریکس با اقتصادهای مکمل و تنوع فرهنگی، می‌توانند نیازهای متقابل را تأمین کنند و تجربه‌های ملی و بومی توسعه‌ خود را در جهت تقویت رفاه و صلح جهانی با دیگران به اشتراک بگذارند. ابتکارات اعضای بریکس از جمله «ابتکار توسعه جهانی» رئیس‌جمهور شی‌جین‌پینگ، نمونه ‌ موفقی از نگاه جهانی برای رسیدگی به چالش‌های مشترک و جمعی است. او افزود: سیاست‌ها و برنامه‌های بریکس که در بیانیه‌ها و اسناد آن انعکاس یافته، نشان می‌دهد این نهاد قادر است به طیف متنوعی از موضوعات مرتبط با دغدغه‌های جوامع در حال توسعه بپردازد. دستورکار اجلاس حاضر نیز نشان‌دهنده پیوند مقوله توسعه با امنیت، صلح، بهداشت، محیط زیست و نوآوری است. پیشنهادهایی همانند «ابتکار امنیت جهانی» نیز بستری مناسب برای شکل‌دهی به همکاری‌های سازمان یافته فراهم می‌آورد. او در پایان سخنرانی خود از آمادگی نمایندگان ایران برای مشارکت فعال در سایر نشست‌های بریکس خبر داد. بریکس چیست و چه اهمیتی دارد؟ بریکس نام گروهی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که16 سال قبل   از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده‌است.  بریکس یک ائتلاف فراقاره‌ای به شمار می‌آید که ساختار جدیدی را برای اقتصاد و سیاست جهانی فراهم کرده است. به باور کارشناسان این ائتلاف قدرتمند جهانی بدون مشارکت اروپا و آمریکا تشکیل شده است و این ظرفیت را دارد تا صدایی قوی در مجامع و مباحث مهم اقتصادی و سیاسی بین‌المللی باشد و سیطره نظم مسلط فعلی را به چالش بکشد. اکنون دو کشور عضو بریکس، عضو دایم شورای امنیت هستند و سه کشور دیگر داعیه عضویت دایم در شورای امنیت و اصلاح ساختارهای سیاسی و مالی جهانی را دارند. یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت گروه بریکس داشتن نیمی از جمعیت جهان،30 درصد مساحت  و بین ۲۵ تا ۲۸ درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی و همچنین منابع انسانی و طبیعی غنی است.  در خواست ایران برای عضویت در بریکس   در حالی که به باور کارشناسان تحولات جدید در عرصه جهانی و به ویژه جنگ اوکراین توجه روسیه و حتی چین را به تقویت بلوک بندی‌های ضد غربی معطوف کرده است، تعدادی از کارشناسان  توسعه بریکس را یکی از  مهم‌ترین رویکردها برای رسیدن به این هدف می‌دانند.گروه بریکس از طریق عضوگیری بیشتر و الحاق کشورهای قدرتمند در حال توسعه دیگر می‌تواند بیش از پیش جایگاه خود را در معادلات جهانی تقویت کند و ضعف‌های موجود خود را پوشش دهد. در عین حال، به باور کارشناسان اقتصادی، جمهوری اسلامی ایران که در مرکز خاور نزدیک و میانه واقع شده است، برای بریکس جایگاه کلیدی در این منطقه را تضمین خواهد کرد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان 18خرداد امسال در دیدار با همتای هندی خود در نامه‌ای خواستار حمایت دهلی برای عضویت ایران در بریکس شد.در تاریخ ۲۸ خرداد امسال نیز «الکسی اورچوک» معاون نخست وزیر روسیه  در دیدار با «علیرضا پیمان پاک»  رئیس سازمان توسعه تجارت ایران از عزم مسکو برای پیگیری عضویت تهران در بریکس خبر داد. اکنون باید منتظر ماند و دید با عضویت ایران این پیمان از BRICS به BRIICS تغییرنام  پیدا خواهد کرد. تغییر نامی که فقط در حد اسم باقی نمی‌ماند و می‌تواند منشا تحولات دو طرفه شود.  بریکس  پلاس  مسیر ورود به بریکس ؟  درعین حال چین برای جذب تعداد بیشتری از کشورها به این پیمان ابتکار جدیدی را پیش گرفته است  و آن هم تشکیل بریکس پلاس است.طبق طرح پیشنهادی چین که «بریکس پلاس» نام دارد، کشورهای پاکستان، بنگلادش، ایران، نیجریه، کره جنوبی، مکزیک، ترکیه،‌اندونزی، فیلیپین و ویتنام به منظور عضویت در گروه بریکس در نظر گرفته شده‌اند. اغلب این کشورها از قاره آسیا هستند و کشورهای مکزیک، ترکیه و نیجریه نیز در قاره‌های آمریکای شمالی، اروپا و آفریقا قرار دارند. عضویت این کشورها که اغلب از بین کشورهای آسیایی هستند در گروه بریکس، می‌تواند تسلط این گروه را بر حوزه کشورهای آسیایی افزایش دهد و از این طریق نفوذ آمریکا در این منطقه را با چالشی جدی مواجه کند. کشورهای جدیدی که به منظور عضویت در بریکس در نظر گرفته شده‌اند، همگی حضور پررنگی در پروژه جاده ابریشم جدید چین دارند.