ناکامی مذاکرات و تلاطم در اقتصاد ایران

علی بیگدلی استاد دانشگاه  
 
 
 


ديروز به گفته تسنيم مذاکرات دوحه به پايان رسيد و آن چيزي که مانع از به نتيجه رسيدن اين دور گفت‌وگوها شد پافشاري طرف آمريکايي برمتن طرح پيشنهادي خود در وين 7 است که شامل تضمين براي انتفاع اقتصادي ايران نمي‌شود. از آنطرف کنفرانس برجام بيانيه‌اي منتشر کرده که طي آن گفته مي‌شود روزهاي گذشته جزو مذاکرات برجام نبوده است که اگر اين را بپذيريم آن دو روز اول بيشتر بحث چانه‌زني بوده تا اينکه حوزه‌هاي انتظار يکديگر مشخص شود و بدانند از يکديگر چه مي‌خواهند و اصلا اين دو روز بيشتر صرف چانه‌زني شده است. با توجه به اينکه سخنگوي وزارت خارجه ايران گفته مجموعه تحريم‌هايي که ذيل برجام هست نه اضافه و نه کم مي‌شود و همين‌طور خواسته‌ها و انتظارات هم نه اضافه و نه کم مي‌شود؛ اگر اينطور باشد، مساله بيرون آوردن سپاه از ليست گروه‌هاي تروريستي سر جاي خود باقي مانده درحالي که قبلا صحبت از اين بود که اين موضوع کنار گذاشته شده است. هنوز نتيجه روشني از درون نشست بيرون نيامده ولي به نظر مي‌رسد که ايران باز دومرتبه انتظار داشته که امتياز حذف تحريم سپاه را بگيرد. بعد از خود سپاه صحبت از قرارگاه خاتم الانبيا شد. البته برخي سخنگويان گروه 1+4 گفته‌اند که اين دو روز فقط صرف برطرف کردن اختلافات بوده و جزو مذاکرات به حساب نمي‌آيد. ولي به هر حال هيچ‌کس هم نبايد انتظار مي‌داشت اين همه مشکلي که از طرف ايران و آمريکا و اروپا وجود داشت، با يک نشست برطرف شود. بنابراين خيلي انتظار نداشتيم ولي بعد از توقف يکصد روزه‌اي که به‌وجود آمده بود و با توجه به ملاقاتي که آقاي جوزف بورل با آقاي اميرعبداللهيان کرد، هر دو طرف بلافاصله آمادگي خود را براي ادامه مذاکرات اعلام کردند، از قول ايران و شايد در جهان يک خوش باوري را ايجاد کرد که به دنبال اين هستند که شايد اين مساله حل شود ولي شايد همان موقع هم کساني که اين باور را داشتند با خوش باوري به اين موضوع نگاه کرده‌اند. واقعيت اين است که هيات مذاکره کننده ايراني و وزارت خارجه ايران هم اين را مي‌داند که آمريکا نمي‌تواند براي هميشه تضمين دهد و اگر قرار باشد تضميني دهد اين کنگره است که بايد اين موافقتنامه را تصويب کند تا به صورت قانون درآيد وگرنه اگر الان رئيس‌جمهور فعلي آمريکا اين موافقتنامه را امضا کند، رئيس‌جمهور بعدي آن را لغو مي‌کند کمااينکه اين کار توسط ترامپ صورت گرفت. از طرفي نشست جي هفت هم در بيانيه‌اي بر اينکه ايران رعايت حقوق بشر را نمي‌کند، انتقاد کرده است. موضوع بعدي اين است که گفته شده به هيچ وجه اجازه نمي‌دهيم ايران به غني‌سازي 90 درصدي دسترسي پيدا کند. در اين ميان شايد اين موضوع را هم بايد درنظر بگيريم که فشاري که بيانيه نشست جي هفت روي ايران وارد کرده، سبب مشکل شده چون ايران هيچوقت زير بار مساله حقوق بشر نرفته و الان هم نمي‌رود و اگر قرار باشد درباره محدود کردن فعاليت‌هاي موشکي صحبت شود، قطعا زير بار نخواهد رفت. در حقيقت اين موضوعات جزو برجام نيست و از اين نظر حق به جانب ايران است که قرار شده راجع به تحريم‌هاي ذيل برجام صحبت شود و همين‌طور به همين دليل سپاه را از بند تحريم‌ها رها نکردند به‌خاطر اينکه ذيل برجام نبوده است اما با توجه به حساسيتي که فضاي اقتصادي ما دارد، بلافاصله واکنش نشان داد و قيمت دلار و سکه افزايش پيدا کرد. جالب اينکه اقتصاد ما تابع يک ضوابط و ساختار منظم و معيني نيست بلکه تابع نوسانات است که خيلي براي اقتصاد زيانبار است که بلافاصله حساسيت نشان مي‌دهد و هر يک از شاخص‌هاي اقتصادي متاثر از چنين اخباري است.