دریای صلح و دوستی

رئیسی خطاب به سران  کشورهای حاشیه خزر  مطرح کرد
اعلام آمادگی ایران برای افزایش نقش ترانزیتی

بیانیه پایانی نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر  :


ایران میزبان اجلاس بعدی است

​​​​​​​گروه سیاسی/ رئیس جمهور کشورمان روز گذشته در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر که در عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان برگزار شد، خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه خواند و تأکید کرد که درباره مسائل مربوط به این پهنه آبی، باید بدون حضور بیگانگان، منحصراً از سوی کشورهای ساحلی این دریا، اما با اتفاق آرا، تصمیم‌گیری شود. آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، به موافقتنامه «چگونگی ترسیم خطوط مبدأ» اشاره و تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران همواره، ازجمله در اعلامیه تفسیری پس از امضای کنوانسیون، تصریح کرده است که این مسأله برای ایران به عنوان کشوری که «شکل ساحل آن آشکارا در وضعیت نامساعدی» است، دارای اهمیت چشمگیر و تعیین‌کننده است. رئیس جمهور کشورمان ابراز امیدواری کرد با ادامه مذاکرات نمایندگان کشورهای ساحلی در آینده نزدیک، این موافقتنامه نیز نهایی شده و راه را برای تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر هموار کند. آیت‌الله رئیسی همچنین در دیدارهای جداگانه‌ای با سران حاضر در این نشست، راه‌های افزایش همکاری‌ها و مناسبات میان دوطرف را بررسی کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، آیت‌الله رئیسی، ابتدا با ابراز خرسندی نسبت به حضور در این نشست و «دیدار با دوستان و همکاران گرامی، رؤسای جمهور محترم» اظهار کرد:
عالیجنابان!  رؤسای محترم جمهور!
امروز ما در شرایطی در ششمین نشست سران خزر در شهر عشق‌آباد حضور داریم که از نشست قبلی سران در عشق‌آباد در سال ۲۰۰۲ تاکنون راهی طولانی را پیموده‌ایم. با تدوین اسناد متعدد، مبانی حقوقی مناسبی برای همکاری و بهره‌مندی از مواهب این پهنه آبی ایجاد کرده‌ایم. زبان مشترکی برای تأمین منافع متقابل یافته‌ایم. چشم‌انداز روشنی برای ادامه راه به تصویر کشیده‌ایم. همه این دستاوردها نتیجه تلاش، درایت، دوراندیشی، جامع‌نگری و در نظر گرفتن حقوق و منافع متقابل کشورهای ماست.
همگرایی فرهنگی کشورهای ساحلی برای تضمین دوستی
دریای خزر، میراث و سرمایه مشترک ما؛ کانون پیوند و دوستی و منشأ خیر و برکت برای بیش از ۲۷۰ میلیون نفر جمعیت کشورهای ساحلی آن است که پنج کشور را در آینه یک پهنه واحد آبی انعکاس می‌دهد. همان‌گونه که پدران تمدن‌ساز و مادران فرهنگ‌پرور ما برای هزاران سال در این سواحل و مناطق از آرامش و نعمت برخوردار بوده‌اند، ملت‌های ما نیز به عنوان همسایگان ابدی حاشیه‌ این دریا باید با نگاه بلندمدت به دریای خزر به عنوان دریای دوستی و همکاری بنگرند تا به مسئولیت خود در قبال نسل کنونی و نسل‌های آینده نیز عمل کرده باشیم. از این منظر، همگرایی فرهنگی کشورهای ساحلی خزر یکی از اولویت‌های اساسی است که همکاری و دوستی را در بلندمدت تضمین و در دل ملت‌ها مستحکم می‌کند. جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌دهد که با نهادسازی و برگزاری برنامه‌های مشترک فرهنگی- اجتماعی این میراث معنوی حفظ و تقویت می‌شود.
حقوق و تکالیف کشورها
ما به عنوان کشورهایی که از طریق دریای خزر به هم پیوند خورده‌ایم و همسایه هستیم و با استفاده از قلمرو یکدیگر به دیگر کشورها و مناطق دسترسی پیدا می‌کنیم، در قبال این پهنه آبی و همچنین کشورهای ساحلی آن، حقوق و تکالیف زیادی داریم. حفاظت از محیط زیست شکننده، استفاده معقول از منابع زنده، فعالیت‌های مسئولانه برای بهره‌مندی از منابع معدنی دریای خزر با هدف توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه و امنیت مردمان‌مان و احترام به حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت یکدیگر در این پهنه آبی، بخشی از این حقوق و تکالیف است.
جلوگیری از مداخلات طرف‌های ثالث و غیرساحلی
اصل کلیدی مورد توافقِ «صلاحیت انحصاری و اجماعی کشورهای ساحلی» برای تصمیم‌گیری راجع به دریای خزر و حل و فصل مسائل آن، چراغ روشنگر و راهنمایی است که در پرتو آن، زمینه‌های همکاری و تأمین منافع متقابل کشورهای ساحلی خزر فراهم می‌شود. این امر و همچنین بر اساس معاهدات قبلی، راه مداخلات طرف‌های ثالث و غیرساحلی خزر در مسائل مرتبط با دریای خزر یا ارتکاب تجاوز و سایر اقدامات علیه هر یک از کشورهای ساحلی را می‌بندد و می‌تواند از وقوع حوادث ناخوشایند احتمالی، جلوگیری کند. لذا ضروری است ما به عنوان کشورهای ساحلی دریای خزر با تأکید بر همکاری‌های پنج‌جانبه و پرهیز از اقدامات یکجانبه و با اتکا به ظرفیت‌های موجود و گسترش همکاری‌ها، منطقه دریای خزر را به عنوان «منطقه صلح و دوستی» حفظ کنیم و به منافع بلندمدت منطقه و کشورهای ساحلی و رعایت «اصل اتفاق آرا» در همه تصمیمات مربوط به دریای خزر، توجه جدی داشته باشیم. خوشبختانه همکاری‌های خوب و سازنده‌ای بین کشورهای ساحلی دریای خزر در حوزه‌های مختلف بویژه حمل و نقل، تجارت، مدیریت منابع زنده، حفاظت از محیط زیست، تأمین امنیت و مقابله با عوامل ناامنی و جرایم در اشکال مختلف در جریان است. بدین منظور در طول سال‌های گذشته اسناد زیادی تدوین شده و مبنای همکاری قرار گرفته است.
دیدگاه‌های ایران درباره کنوانسیون وضعیت حقوقی خزر
در نشست قبلی سران کشورهای ساحلی  خزر در آکتائو در سال ۲۰۱۸ پس از دو دهه مذاکره، کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر به عنوان سندی که مبین حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی و اصول اساسی فعالیت در دریای خزر تلقی می‌شود، نهایی و امضا شد. قطعاً اجرایی‌شدن آن می‌تواند زمینه‌ همکاری‌های بیشتر کشورهای ساحلی و همچنین فعالیت‌های گسترده تر در دریای خزر را فراهم آورد. طبیعتاً دستیابی به این نقطه مستلزم تحدید حدود منصفانه مناطق اعمال حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت کشورهای ساحلی درخصوص بخش‌های بستر و زیربستر دریا، سطح و ستون آب و همچنین فضای فوقانی دریای خزر است. در این راستا نهایی شدن «موافقتنامه چگونگی ترسیم خطوط مبدأ» حائز اهمیت است و جمهوری اسلامی ایران همواره، ازجمله در اعلامیه تفسیری پس از امضای کنوانسیون، تصریح کرده است که این مسأله برای ایران به عنوان کشوری که «شکل ساحل آن آشکارا در وضعیت نامساعدی» است، دارای اهمیت چشمگیر و تعیین‌کننده است. امیدواریم با ادامه مذاکرات نمایندگان کشورهای ساحلی در آینده نزدیک، این موافقتنامه نیز نهایی شده و راه را برای تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر هموار کند.
ایران در پی روابط عادلانه 
عالیجنابان! خانم‌ها و آقایان!
عدالت یکی از بنیان‌های اساسی شکل‌دهنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. بر این اساس برقراری روابط عادلانه به‌صورت دوجانبه و همچنین شکل‌دهی به نظم عادلانه چندجانبه جزو جهت‌گیری‌های اصلی سیاست خارجی ایران است. طبیعتاً یکی از فواید نظم عادلانه، گسترش روابط دوستانه بین بازیگران بخصوص همسایگان است که تأمین‌کننده منافع متقابل آنها نیز خواهد بود.
آمادگی ایران برای همکاری ها
در دوره اخیر و با رفع محدودیت‌های ناشی از پاندمی کرونا شاهد افزایش چشمگیر تعاملات سیاسی و اقتصادی بین ایران و کشورهای ساحلی دریای خزر بوده‌ایم. جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های مناسب خود آماده است زمینه ترانزیت و دسترسی کشورهای ساحلی دریای خزر به دیگر کشورها و مناطق بخصوص بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان را از طریق قلمرو خود فراهم کند. همچنین، همکاری در زمینه صادرات و سوآپ نفت و گاز، برق، مواد معدنی و محصولات کشاورزی از جمله مواردی است که در ماه‌های اخیر در دستورکار مذاکرات ما با کشورهای همسایه در دریای خزر بوده است و توافقات خوبی در این زمینه‌ها شکل گرفته است که نوید دهنده دوران نوینی از همکاری‌های راهبردی می‌باشد.
اصالت همکاری با دوستان
دریای خزر دریای همکاری است و این همکاری‌ها بخصوص با توجه به تحولات بین‌المللی اهمیت فزاینده‌ای یافته است. تعامل جمهوری اسلامی ایران با دوستان و همسایگان خود اصالت دارد و این تعامل و همکاری نه‌تنها موجب رونق اقتصادی و افزایش رفاه ملت‌های ما می‌شود بلکه به تقویت استقلال کشورها و صلح و ثبات منطقه‌ای و حل مسائل حوزه خزر صرفاً از طریق کشورهای ساحلی می‌انجامد. این راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران، فارغ از تحولات بین‌المللی ادامه خواهد یافت.
حفظ محیط زیست شکننده خزر
جمهوری اسلامی ایران از ابتکارات ارائه شده از سوی رؤسای جمهور محترم کشورهای ساحلی دریای خزر برای توسعه همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، گردشگری و دیگر اشکال فعالیت‌های اقتصادی استقبال و حمایت می‌نماید و به‌صورت خاص بر لزوم تقویت روابط فرهنگی و حفظ محیط زیست شکننده دریای خزر تأکید دارد. جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه می‌داند و برای همکاری‌های همه‌جانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام می‌دارد.
آمادگی برای میزبانی اجلاس هفتم
در پایان، جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را جهت برگزاری هفتمین اجلاس سران خزر اعلام می‌‌دارد. امید است برپایی این اجلاس‌ها، رشد و توسعه روزافزون، امنیت، ثبات، رفاه و صلح و دوستی را برای مردم منطقه دریای خزر به ارمغان آورد. بار دیگر از سازماندهی شایسته این نشست و میهمان‌نوازی گرم رئیس جمهور، دولت و مردم کشور دوست، همسایه و برادر ترکمنستان تشکر می‌کنم و برای همه شما آرزوی موفقیت دارم.

​​​​​​​