روزنامه جوان
1401/04/21
ائتلاف در شن‌زار
پس از چند هفته، انتظار سعودی - صهیونیستی برای ورود جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا به منطقه به سر آمد و او روز چهار شنبه وارد تل‌آویو خواهد شد تا با کمک متحدانش نسخه جدیدی را برای خاورمیانه بپیچند؛ نسخه‌ای که در آن تشکیل ائتلاف ضدایرانی با محوریت ریاض و تل‌آویو، متقاعد کردن سعودی‌ها برای افزایش تولیدات نفتی برای کاهش قیمت حامل‌های انرژی در جهان و مهم‌تر از همه هموار کردن مسیر عادی‌سازی عربستان و رژیم صهیونیستی از جمله اولویت‌های اصلی آن به شمار می‌رود. اما تجربه ثابت کرده که هرگونه طرحی در منطقه بدون مشارکت ایران و با هدف ضربه زدن به مقاومت کاری از پیش نخواهد برد و ائتلاف نمایشی هم که قرار است روی ستون‌های «گنبد آهنین» برپا شود، سقفی بالا سر خود نخواهد داشت، چرا که ایران گفته قاطعانه به این طرح مخرب واکنش نشان خواهد داد و سپری که قرار است امنیت برای شیخ‌نشین‌ها و اسرائیل به ارمغان آورد، وحشت و ترس را به آن‌ها هدیه خواهد کرد.جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا قرار است از روز چهار شنبه سفری دو روزه را به عربستان سعودی و سرزمین‌های اشغالی انجام دهد و مقامات عربی و صهیونیستی از مدت‌ها پیش چنان این سفر را بزرگ‌نمایی کرده‌اند که انگار قرار است تحول بنیادین در منطقه رخ دهد. در این سفر آنگونه که رسانه‌ها کم و بیش به آن پرداخته‌اند، چند مسئله مورد بررسی قرار خواهد گرفت. امریکا که پس از بحران اوکراین سیاست منزوی کردن روسیه و شکست این کشور در میدان اوکراین را در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده است تلاش می‌کند با کمک متحدانش در خاورمیانه بخشی از پروژه‌های خود در جهان را عملی کند. مسئله انرژی اکنون در اولویت غربی‌ها قرار دارد و کشور‌های عربی خلیج فارس با در اختیار داشتن ذخایر عظیم انرژی می‌توانند به کمک غربی‌ها بشتابند. به همین خاطر یکی از مسائلی که در سفر بایدن به عربستان مطرح خواهد شد، مسئله نفت است.
باتوجه به اینکه غرب پس از شروع جنگ اوکراین به دلیل تحریم‌ها علیه روسیه، با بحران انرژی دست و پنجه نرم می‌کند لذا بایدن تلاش می‌کند سعودی‌ها را به افزایش تولیدات نفتی متقاعد کند تا هم قیمت نفت در بازار‌های جهانی را متعادل کند و هم بخشی از نیاز‌های اروپا را از این طریق تأمین کند. هرچند مقامات عربستان پیش‌تر مخالفت خود را با این درخواست واشنگتن اعلام کرده‌اند، اما بایدن تلاش خواهد کرد در این سفر سعودی‌ها را با خود همراه کند. از آنجا که قیمت انرژی در اروپا و امریکا اوج گرفته است و مقامات این کشور‌ها در مدیریت آن ناتوان مانده‌اند به کمک متحدان‌شان در منطقه نیاز دارند تا شاید بتوانند بخشی از این بحران را حل کنند. گفته میشود که بایدن عربستان را به افزایش ۱۰۰ هزار بشکه نفت در روز ترغیب خواهد کرد.
به گزارش نشریه فارین‌پالیسی، سفر بایدن به خاورمیانه در اشکال و اندازه‌های مختلفی انجام شده است. سفر آتی بایدن به منطقه عمدتاً ناشی از بحران سیاسی داخلی امریکا است که به قیمت نفت مرتبط است. این درحالی است که در ماه‌های اخیر قیمت سوخت و به ویژه بنزین در امریکا رکورد تازه‌ای را ثبت کرده و هر روز در حال افزایش است که واکنش‌های زیادی را در داخل این کشور به همراه داشته است و حتی این مسئله به کاهش محبوبیت بایدن در نظرسنجی‌ها منجر شده است. با وجود تلاش‌های بایدن برای تعدیل قیمت‌ها در بازار‌های جهانی، دورنمای روشنی برای تحقق این برنامه‌ها وجود ندارد. به گزارش فارین‌پالسی، واقعیت ناخوشایند این است که صاحبان نفت قبلاً کاهش مداوم محدودیت‌های عرضه را در قیمت انرژی لحاظ کرده‌اند و تعهدات عربستان برای پمپاژ بیشتر نفت در واکنش به سفر بایدن برای کاهش قیمت در آینده بسیار ناچیز خواهد بود. بنابراین، تحلیلگران انرژی انتظار دارند که در طولانی مدت، تقاضای جهانی نفت از عرضه پیشی بگیرد. اگر این روند ادامه داشته باشد، قیمت‌های بالای پایدار در آینده اقتصادی جهان نقش بسته است و تعدیل‌های نسبتاً جزئی که سعودی‌ها در ازای درخواست‌های امریکا انجام می‌دهند، آرامش چندانی را برای امریکایی‌ها فراهم نخواهد کرد. از آنجا که هزینه‌های امریکا در جنگ اوکراین به شدت درحال افزایش است و اگر جنگ ادامه داشته باشد خزانه واشنگتن در آینده با بحران مالی مواجه خواهد شد، بنابراین، بایدن هم به رسم سیاست سلف خود دونالد ترامپ، می‌خواهد از گاو شیرده سعودی مقداری دلار‌های نفتی بدوشد تا بخشی از هزینه‌های جنگی خود در اوکراین را از جیب سعودی‌ها تأمین کند.
تشکیل ائتلاف ضد ایرانی
نکته دیگری که در سفر رئیس‌جمهور امریکا به منطقه قرار است مورد بررسی قرار گیرد بحث تشکیل ائتلافی از اعراب منطقه است که گفته میشود رژیم صهیونیستی هم در آن حضور خواهد داشت. این برنامه که کارشناسان و مقامات عبری و عربی در هفته‌های اخیر اخبار زیادی را پیرامون آن مطرح کرده‌اند، به نظر می‌رسد طرحی برای مقابله با موشک‌ها و پهپاد‌های ایرانی است. همانگونه که بنی گانتس، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی پیش‌تر ادعا کرده بود ائتلافی تحت عنوان «پدافند هوایی خاورمیانه» قرار است با قدرت موشکی و پهپادی ایران در منطقه مقابله کند. به عبارتی، این ائتلاف قرار است همچون چتر امنیتی بر سر اعراب و اسرائیل هوا شود تا از امنیت این رژیم‌ها دفاع کند.
اگرچه امریکا از چند سال پیش روند خروج نیروهایش را از منطقه و سپردن امور منطقه به متحدانش با هدف کاهش تعهداتش در خاورمیانه کلید زده است و این طرح‌های نیم‌بند در گذشته نیز بار‌ها مطرح شده است، اما تاکنون نتیجه ملموسی در پی نداشته است. این طرح که برخی کارشناسان و مقامات منطقه از آن با عنوان «ناتوی عربی» یاد می‌کنند در یک دهه گذشته از سوی مقامات برخی کشور‌ها نیز هر ازچند گاهی در رسانه‌ها مطرح شده و چیز جدیدی نیست، اما این برنامه در حکم نوزادی است که قبل از تولد مرده به دنیا می‌آید.
شیخ‌نشین‌های عربی فکر می‌کنند که می‌توانند ائتلافی همچون ناتوی غرب را که امنیت اروپا و امریکا را تضمین می‌کند، در خاورمیانه نیز تشکیل دهند تا در چارچوب آن بتوانند امنیت خودشان را ارتقا دهند، اما دودستگی و اختلاف در بین اعراب چنان زیاد است که تحقق این برنامه را دور از دسترس می‌کند. نمونه بارز این اختلافات را می‌توان در ائتلاف سعودی علیه یمن به وضوح مشاهده کرد که امارات و عربستان به عنوان طراحان اصلی آن در ابتدا در کنار یکدیگر قرار داشتند، اما پس از یک سال به دلیل سهم‌خواهی مسیر خودشان را از هم جدا کردند و حتی مزدوران‌شان در خاک یمن به جان هم افتادند؛ بنابراین ائتلافی که سردمداران آن ریاض و ابوظبی باشند معلوم است که راه به جایی نخواهد برد. نمونه دیگر شورای همکاری خلیج فارس است که قرار بود اهداف و سیاست‌های اعراب را در منطقه یکدست کند، اما همیشه انشقاق و چالش بین اعضا در آن موج می‌زند و در بحران قطر به خوبی موجودیت شکننده و بی‌ثبات خود را نشان داد. با این تفاسیر، امریکا در تشکیل ائتلاف عربی روی اسب‌های از پیش باخته شرط‌بندی می‌کند، زیرا در اردوگاه اعراب دو کشور را نمی‌توان یافت که روی یک موضوع منطقه‌ای موضع همسانی داشته باشند. همچنین، یکی از اهداف ائتلاف به اصطلاح عربی مقابله با بازو‌های محور مقاومت در منطقه است. اما ذکر این نکته ضروری است که اعراب در یک دهه گذشته همه توان خود را به‌کار گرفتند تا دولت سوریه، عراق و یمن را سرنگون کرده و نقشه‌های خود را اجرایی کنند، اما نیرو‌های مقاومت اجازه چنین کاری را ندادند و اکنون مقاومت در منطقه قدرتمندتر از قبل ایستاده و حتی یمنی‌ها که در شدید‌ترین محاصره اقتصادی هستند با ساخت موشک‌ها و پهپاد‌های پیشرفته، خواب را بر سردمداران ابوظبی و ریاض حرام کرده‌اند. از آنجا که نوک حمله ائتلاف عبری-عربی به سمت ایران است، اما مقامات ایرانی به شدت به این مسئله واکنش نشان داده‌اند. سایت نورنیوز، دیروز در توئیتی نوشت: «ایجاد شبکه پدافندی در منطقه از سوی امریکا و با مشارکت، هدایت و مدیریت پنهان رژیم صهیونیستی اقدامی تهدیدآمیز است. اگر اجرای چنین طرح‌هایی امنیت ایران را به هر شکل به خطر بیندازد قطعاً با پاسخ قاطع اولیه و به نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین اهداف روبه‌رو خواهد شد.»
مسئله دیگر حضور احتمالی رژیم صهیونیستی در ائتلاف به سرکردگی امریکا است که می‌تواند به تشدید شکاف‌ها در جبهه عبری-عربی دامن بزند. از آنجا که اردن و مصر اخیراً گفته‌اند که در هیچ ائتلاف ضد ایرانی مشارکت نخواهند کرد و از طرفی بسیاری از اعراب نیز روابط دیپلماتیک با اسرائیل ندارند، قرار گرفتن دو جبهه متضاد در کنار هم را تا حدی سخت کرده است. از طرفی، شیخ‌نشین‌های عربی برای چنین ائتلافی روی پدافند هوایی اسرائیل همچون گنبد آهنین حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. اما غافل از اینکه این سامانه موشکی در سال‌های اخیر در مقابل موشک‌های ضعیف گروه‌های فلسطینی هم ناکارآمد بوده و حتی اوکراین و امریکا هم که قرار بود این سامانه‌ها را خریداری کنند از این تصمیم خود پشیمان شده‌اند. بنابراین، امنیت اعراب به دستان بادی سپرده شده است که حتی در تأمین امنیت صهیونیست‌ها نیز عاجز است.
هموار کردن مسیر عادی‌سازی
مسئله مهم دیگر که در سفر بایدن می‌توان به آن اشاره کرد، بحث عادی‌سازی روابط اعراب با تل‌آویو است که از سه سال شروع شده است. علاوه بر بحرین و امارات که به آغوش اسرائیل رفته‌اند، عربستان سعودی هم می‌خواهد این تجربه را تکرار کرده و هر چه سریع‌تر به صهیونیست‌ها نزدیک‌تر شود. گفته میشود مقدمات این طرح انجام شده و تنها علنی کردن آن‌ها باقی مانده که در سفر بایدن هم این مسئله عملی خواهد شد. امریکا قصد دارد با عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی، به دلیل نفوذ قابل توجه سعودی در بین اعراب منطقه سایر کشور‌های عربی را نیز به مسیر عادی‌سازی سوق دهد. زیرا با تحقق این سناریو، امنیت تل‌آویو بیش از پیش تقویت خواهد شد و تهدیدی از سوی اعراب علیه این رژیم نخواهد شد. مقامات ریاض هم در ماه‌های اخیر ارادت خود را با صدور ویزا برای خاخام‌های صهیونیستی و خبرنگاران این رژیم به عربستان در مراسم حج نشان داده‌اند و موانع جدی برای توافق بین دو طرف وجود ندارد.
از سوی دیگر، در زمانی که مذاکرات هسته‌ای ایران بار دیگر از سرگرفته شده و امید‌ها برای رسیدن به توافق احتمالی زنده شده است، لذا اعراب و اسرائیل از این مسئله نگران هستند و در سال‌های اخیر به کرات نگرانی خود را نسبت به توافق غرب با ایران ابراز کرده‌اند؛ لذا امریکا قصد دارد در صورت توافق و یا عدم توافق با ایران، متحدانش را در یک جبهه واحد جمع کرده و تأمین امنیت آن‌ها را به خودشان واگذار کند. عربستان سعودی و اسرائیل به دلیل تنش‌های گسترده‌ای که با ایران و محور مقاومت در منطقه دارند تلاش می‌کنند تا امریکا را کماکان به ماندن در خاورمیانه متقاعد کنند و هرچند واشنگتن نیز در حال حاضر به دلیل تحولات اوکراین، قصدی برای ترک منطقه ندارد، اما معلوم نیست آیا این کشور برای طولانی مدت حاضر خواهد شد تا در خاورمیانه حضور داشته باشد یا مثل افغانستان به صورت شبانه بار خود را بسته و فرار خواهد کرد. نگرانی‌های عبری-عربی پس از خروج ناگهانی امریکا از افغانستان به شدت افزایش یافته است و خواهان تضمین گرفتن از کاخ سفید هستند.
مسئله داخلی اسرائیل هم یکی از مواردی است که در سفر بایدن بی‌تأثیر نبوده است. باتوجه به بی‌ثباتی کابینه‌های صهیونیستی در سال‌های اخیر، شرایط امنیتی در سرزمین‌های اشغالی را متزلزل کرده است و این مسئله برای امریکایی‌ها نگران‌کننده است و تلاش می‌کنند احزاب صهیونیستی را با هم متحد کرده و کابینه‌ای باثبات‌تر از قبل در تل‌آویو تشکیل دهند، زیرا بی‌ثباتی سیاسی سبب میشود صهیونیست‌ها از توجه به قدرت‌یابی گروه‌های مقاومت و نفوذ ایران در منطقه غافل شوند و این مسئله برای منافع امریکا و صهیونیست‌ها خطر‌آفرین است.
آرون دیوید میلر، کارشناس مسائل بین‌الملل، معتقد است که سفر کوتاه جو بایدن به خاورمیانه به این خاطر انجام میشود که نشان دهد در زمانی که امریکا مشغول تقابل با روسیه و چین در اروپا و شرق آسیا است به متحدانش در خاورمیانه این دلگرمی را بدهد که هنوز هم به این منطقه اهمیت می‌دهد و نشان دهد که تقابل با رقبا نتوانسته واشنگتن را از توجه به اعراب و اسرائیل بازدارد. به اعتقاد میلر، سفر بایدن به خاورمیانه به این معناست که امریکا از منطقه عقب‌نشینی نمی‌کند و آماده است همکاری با اسرائیل و کشور‌های حاشیه خلیج فارس را به ویژه در سیستم یکپارچه دفاع هوایی در برابر موشک‌ها و پهپاد‌ها تقویت کند. اما بایدن هم در اسرائیل و هم در عربستان سعودی باید با احتیاط عمل کند و تضمین‌های الزام‌آور که می‌تواند منجر به چرخه تشدید‌کننده‌ای شود که ایالات متحده را به جنگی ناخواسته با ایران بکشاند، ارائه نکند.
ولی نصر، کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جان هاپکینز نیز درباره اهداف سفر بایدن می‌گوید: «اسرائیلی‌ها می‌خواهند از سوی کشور‌های عربی به رسمیت شناخته شوند و ایران بلیت آن‌ها برای رسیدن به آن است.» نصر می‌گوید که این خطرات شامل برافروختن خصومت خاورمیانه از طریق متحد کردن و فعال کردن جنگ‌طلب‌ترین دشمنان ایران از جمله اسرائیل و امارات و اجازه دادن به نارضایتی‌های عمیق ناشی از دشمنی اسرائیل و فلسطین است. به گفته نصر، امریکا می‌خواهد با برنامه‌های خود امنیت منطقه را به اسرائیل واگذار کند.
سایر اخبار این روزنامه
ائتلاف در شن‌زار
نه به این نامردی!
ائتلاف در شن‌زار
«نظام تناسبی انتخابات» عادلانه و مشارکت افزاست
کوچک و بی کیفیت شدن نان در هوشمند‌سازی!
شهر در محاصره تابلو‌های غلط
پرهیز از کار زودگذر و هیجانی در حجاب
مأموریت از پیش باخته
اعلام برائت خانواده محتشمی‌پور از تاجزاده و همسرش
راز بی‌مهری ۱۶ ساله با «من و دبورا» در لابه‌لای سلایق مدیران
پویش «هدیه اسباب‌بازی» اتفاقی خوب در روز‌های سخت
چمنزار بی‌وفایی!
مالیات ابرازی طلا‌فروشان از برخی کارگران کمتر است!
